ارائه خدمات مرکز ملی شمارهگذاری کالا و خدمات ایران با رویکرد نوین و دیجیتالی
ارائه خدمات مرکز ملی شمارهگذاری کالا و خدمات ایران با رویکرد نوین و دیجیتالی
فصلنامه شماره 46(پاییز 1401)- سعید محمدابراهیم، منصور حسنی
چکیده
امروزه با توسعه ارتباطات شبکه‌های مخابراتی، کاربرد رایانه و مخابرات در عرصه اطلاعات رواج چشمگیری یافته است در همین راستا روابط اقتصادی میان افراد و شرکت‌ها نیز دچار تغییر شده و مبادلات تجاری از حالت سنتی و مبادلات اسنادی خارج شده و به‌سوی بهره‌گیری از سیستم‌های مبتنی بر اطلاعات الکترونیکی پیش‌آمده است و در نتیجه تجارت الکترونیکی عرصه جدیدی را بر روی فرایندهای تجاری گشوده است. ازاین‌جهت بدون به‌کارگیری و تسلط به ابزار جدید هیچ کشوری توان رقابت در بازار جهانی را نخواهد داشت. درنتیجه لزوم تجارت الکترونیک وجود شبکه‌های اینترنتی و پایگاه‌های اطلاعاتی است که با انتشار هم‌زمان اطلاعات و تبادل الکترونیکی داده‌ها نیاز کاربران را پوشش دهد. در کشور ما تعامل فعال با اقتصاد جهانی از برنامه‌های توسعه بوده و باهدف افزایش سهم کشور در تجارت بین‌الملل، توسعه صادرات و گسترش کاربرد فناوری اطلاعات در اقتصاد بازرگانی و تجارت اقداماتی انجام شده است. تصویب قانون تجارت الکترونیکی جهت مبادله آسان و ایمن اطلاعات در سال 1382 و مصوبه ایجاد و توسعه نظام ملّی طبقه‌بندی و شناسه کالا و خدمات در سال 1385 از جمله اقدامات مذکور است. مرکز ملّی شمارهگذاری کالا و خدمات ایران با تفویض اختیار از سوی هیئت وزیران، تنها مرکز قانونی در ایران برای صدور شناسنامه کالا و خدمات است و هیچ مرکز دیگری به لحاظ قانونی وجاهت صدور شناسنامه ملّی و بین‌المللی کالاها و خدمات کشور را ندارد.
- مقدمه
مركز ملّی شمارهگذاری كالا و خدمات ایران در زمینه شمارهگذاری و استفاده از فن آوری رمزینه (باركد) در سال 1374 پس از انجام مطالعات لازم و به علت ضرورتی که بنا به توسعه صدور کالاهای غیرنفتی کشور به بازارهای جهانی به وجود آمد با انتخاب استاندارد EAN/UCC [1] که 107 کشور دنیا از آن تبعیت میکنند و حدود 90% تجارت دنیا را پوشش میدهند.
به عضویت مؤسسه بین‌المللی INTERNATIONAL EAN درآمد، حاصل این فعالیت 24 ساله، عضویت بیش از 30000 شركت در صنایع مختلف و اختصاص باركد به محصولات آن‌ها بوده است.
- معرفی پرتال جامع كالا و خدمات
مركز ملّی شمارهگذاری كالا و خدمات ایران در جهت هماهنگ‌سازی در زمینه تولید و توزیع اطلاعات، با ایجاد زبانی مشترک میان تمامی ذی‌نفعان و فعالان حوزه کسب‌وکار از طریق صدور کد کالا، موجبات تضمین سهولت، کارایی، اطمینان، شفافیت و یکپارچگی در زنجیره‌های تأمین مختلف فراهم را میکند. همچنین با توانمندسازی شرکت‌ها در امر شناسایی، ثبت، رهگیری و ردیابی کالاها در سراسر زنجیره‌تأمین، ابزاری قدرتمند برای موفقیت واحدهای کسب‌وکار در دنیای رقابتی و بدون مرز مهیا کرده است.
مأموریت اصلی این مرکز توسعه سیستم کدگذاری و استفاده از امکانات و فناوری‌های روز در جهت سرعت بخشیدن و مکانیزه کردن فرآیندهای عضویت، شناسایی و توزیع اطلاعات کالا و ارتباط دادن با استانداردهای طبقه‌بندی است. در همین راستا اقدام به راه‌اندازی و توسعه پرتال جامع كالا و خدمات نموده است. این پرتال یک مکانیسم تسهیل‌کننده جهت دریافت کد کالا برای تمامی افراد است و با شناسه‌دار کردن کالاهای شرکت‌های تولیدی و بازرگانی که تولیدات خود را به زنجیره‌تأمین کالا عرضه میکنند نقش مهمی در سلامت و شفافیت نظام اقتصادی ایفا میکند. از طریق سازوکارهای پیش‌بینی شده در این سیستم هر واحد تولیدی و یا عرضه‌کننده به‌صورت خودکار و از طریق استعلامات برخط انجام شده از مراجع ذی‌ربط به عضویت این سامانه درآمده و مشخصات کامل شرکت و محصولات آن ثبت می‌شود و آخر کاتالوگ و بارکد منحصربه‌فرد هر محصول صادر می‌گردد. هر یک از این کدها در بانک اطلاعاتی مربوطه، دارای اطلاعات کاملی شامل شرح و مشخصات فنی برای استفاده‌کنندگان ذی‌ربط هستند. استفاده از بارکد فقط به محصولات تولیدی شرکت‌ها محدود نمی‌شود، بلکه در کارخانه‌ها و مؤسسات تولیدی به‌منظور ردیابی مداوم اطلاعات کالاهای تولیدی در خطوط مختلف تولید، قطعات مصرفی موجود در انبارها، بارکدهای منحصربه‌فردی ایجاد و با این سیستم ردیابی می‌شود. در واقع بارکد به‌عنوان یک ترمینال ورودی کمک میکند تا تغییر یا ثبت اطلاعات با حداقل خطای اطلاعاتی به رایانه منتقل شود. ازآنجاکه تمام اطلاعات عرضه‌کنندگان و محصولات در یک پایگاه‌داده طبقه‌بندی‌شده و ساختاریافته قرار می‌گیرد و از این طریق انتشار می‌یابد تا تمام استفاده‌کنندگان از اطلاعات اعم از خریداران کالا و خدمات، پژوهشگران و واحدهای دولتی و ذی‌نفعان می‌توانند به‌سادگی و سهولت از طریق اینترنت به آن‌ها دست یابند و بهره داری کنند.
- مزایای عضویت در پرتال جامع كالا و خدمات
به طور اجمالی عمده‌ترین فواید پیوستن تمامی جامعه تولیدی – توزیعی و تجاری كشور اعم از صادركننده و واردكننده كالا به پرتال جامع كالا و خدمات عبارت‌اند از:
- هزینه تولید، خرید، حمل‌ونقل، انبارداری، بازاریابی، فروش و غیره را كاهش میدهد.
- امكان ورود كالاهای ایرانی به برخی بازارهای هدف غیرقابل‌دسترسی را فراهم میكند.
- سیستم اقتصادی كشور را شفاف و از تقلب در تولید، فروش و تجارت كالا و خدمات جلوگیری میکند.
- زمینه لازم جهت تحقق حقوق مصرف‌کننده را فراهم می‌نماید.
- كلیه كالاها و خدمات عرضه شده در كشور دارای زبان مشترك هستند و بدین ترتیب جلو برداشت‌های سلیقه‌ای از قوانین و رویه‌های اداری معمول فعلی را می‌گیرد.
- تجارت را تسهیل و تجارت الكترونیك را رواج میدهد.
- از خریدهای غیرضروری به‌ویژه در بخش دولتی جلوگیری و از خروج ارز جلوگیری میکند.
- امكان استفاده از حداكثر توان داخلی در تولید یا فروش كالاها را فراهم میكند.
- واسطه‌ها را حذف میكند و هزینه مبادله را كاهش میدهد.
- و غیره
نتیجه‌گیری
اکثر سازمان‌ها با نگاه به مقتضيات و شرايط خود، از سيستم كدگذاری و طبقه‌بندی‌های درون‌سازمانی و مخصوص به خود بهره می‌جویند. متأسفانه اين امر در نگاهي ساده موجب پراكندگی داده‌ها در بانک‌های اطلاعاتی مختلف شده كه بر عدم آگاهی و دسترسی افراد به يك نظام طبقه‌بندی جامع و جهانی در كشور دلالت می‌نماید. اين موضوع در صورتی است كه بسياري از كشورهاي توسعه‌یافته و پيشرفته از کدهای خاصی به‌صورت مرسوم در كشورشان بهره می‌جویند.
شايد ايجاد نكردن بستری مناسب جهت شفاف‌سازی و آگاه نمودن تولیدکنندگان، بازرگانان، سرمایه‌داران، كارشناسان يا هرآن‌کس كه در اين امر فعال و متولی است می‌تواند يكي از مهم‌ترین امور براي عدم آشنايی شناخت این‌گونه سازمان‌ها و افراد با كدهای استاندارد و جهانی باشد تا از اين طريق بتوانند فعاليت‌هاي خود را با يكپارچگی و امنيت بيشتر پيش برند. باتوجه‌به موارد مطروحه در اين گزارش و مزايای برشمرده شده، استفاده از يك نظام يا سيستم كدينگ جهت شفاف‌سازی زنجيره ارزش كالاها در چرخه اقتصادی هر كشوری ضروری ميباشد.
[1] UCC: GS1 Formerly the Uniform Code Council
صاحب امتياز