فصلنامه شماره 33 (بهار 1397)

مقدمه

کاربران تجاری که در حال پیادهسازی یا کار با GDSN هستند، ممکن است از این سند برای تکمیل استانداردهای رسمی GDSN باراهنمایی‌های بیشتر، استفاده کنند. این مقاله به‌طور عمده کاربران تجاری که نیاز به درک محتوای داده یا استانداردهای پردازش دارند را هدف قرار داده است. کاربرانی که درگیر پیاده‌سازی هستند نیز میتوانند موضوعات موردعلاقه خودشان را پیدا کنند. شبکه جهانی همگام‌سازی اطلاعات (GDSN) یک شبکه مبتنی بر اینترنت، دیتا پول‌های متقابل به‌هم‌پیوسته و یک رجیستری جهانی است که شرکتها را در سراسر جهان قادر به تبادل دادههای زنجیره‌تامین استاندارد و هماهنگ با شرکای تجاری خود میکند. GDSN این اطمینان را میدهد که اطلاعات مبادلهشده بین شرکای تجاری دقیق و مطابق با استانداردهای جهانی پشتیبانی میشود.

GDSN چیست؟

شبکه جهانی همگام‌سازی اطلاعات (GDSN) یک شبکه مبتنی بر اینترنت، دیتاپولهای متقابل به‌هم‌پیوسته و یک رجیستری جهانی است که شرکتها را در سراسر جهان قادر به تبادل دادههای زنجیره‌تامین استاندارد و هماهنگ با شرکای تجاری خود میکند. GDSN این اطمینان را می‌دهد که اطلاعات مبادله شده بین شرکای تجاری دقیق و مطابق با استانداردهای جهانی پشتیبانی میشود. GDSN حول رجیستری جهانی GS1، دیتاپولهای گواهی‌شده GDSN، چارچوب کیفیت دادههای GS1 و کلاس‌بندی جهانی محصولات GS1 ساخته‌شده است و هنگامی‌که ترکیب میشوند، یک محیط قدرتمند برای هماهنگ‌سازی ایمن و پیوسته دادههای دقیق فراهم میکند. اقلام تجاری با استفاده از کلید شناسایی GS1 به نام شماره جهانی قلم تجاری (GTIN) شناسایی میشوند. شرکا و مکانها توسط کلید شناسایی GS1 به نام شمارههای جهانی مکان (GLN) شناسایی میشوند. ترکیبی از GTIN، GLN و بازارهای هدف (منطقه جغرافیایی که در آن قلم کاتالوگ به فروش میرسد) اجازه اشتراک‌گذاری اطلاعات در شبکه را میدهند. GDSN به شرکای تجاری اجازه میدهد آخرین اطلاعات را در دستگاه‌های خود به اشتراک بگذارند. هر تغییری که در پایگاه داده یک شرکت ایجاد شود، به‌صورت خودکار و بلافاصله به تمام شرکتهای دیگر که دادهها را از طریق GDSN به اشتراک میگذارند، ارائه میشود. هنگامی‌که یک تأمین‌کننده و مشتری میدانند که به داده های دقیق و به‌روز مشابه نگاه میکنند، باعث میشود تجارت برای آنها هموارتر، سریع‌تر و ارزانتر شود. GDSN نقطهای حقیقی برای اطلاعات محصول فراهم میکند.

GDSN چگونه کار میکند

شش گام ساده وجود دارد که اجازه میدهد شرکای تجاری اطلاعات اقلام، مکان و قیمت را با یکدیگر همگامسازی کنند:

1. بار کردن^[1] دادهها: فروشنده، اطلاعات محصول و شرکت را در دیتا پول خود ثبت میکند.

2. ثبت دادهها: زیرمجموعه کوچکی از این دادهها به GS1 Global Registry ارسال میشود.

3. اشتراک درخواست: خریدار، از طریق دیتا پول خود، برای دریافت اطلاعات یک فروشنده، اشتراک میگیرد.

4. انتشار دادهها: دیتا پول فروشنده، اطلاعات درخواست شده را به دیتا پول خریدار انتشار میدهد.

5. تائید و اطلاع‌رسانی: خریدار میتواند یک تأییدیه از طریق دیتا پول شرکت به فروشنده بفرستد که به (شرکت) تأمین‌کننده، اطلاعاتی که خرده‌فروش استفاده میکند را اطلاع دهد.

6. به‌روزرسانی‌ها: فروشنده همچنان به‌روزرسانی‌هایی را در طول دوره چرخه محصول منتشر میکند. پس‌ازآن، خریدار باید سیستمهای خود را به‌روز نگه دارد تا اطلاعات اقلام به‌صورت همگام شده داشته باشد.

اصل طراحی

مدل همگام‌سازی دادههای قلم تجاری با توجه به طراحی فرایند همگام‌سازی دادههای GDSN برای پیاده‌سازی توسط GS1 ساخته شد.

اصل کلیدی و مهمی که توسط آن کار انتقال مییابد این فرض است که وقتی اطلاعات یک محصول تجاری از یک ارائه‌دهنده اطلاعات به یک دیتاپول و یا از یک دیتاپول به دیتاپول دیگر (در همگام‌سازی داده‌های شبکه) ارسال‌شده، تمام سلسله‌مراتب محصول منتقل‌شده است.

به‌عنوان‌مثال، در صنعت مواد غذایی سلسله‌مراتب محصول به‌طورمعمول شامل نقطه فروش خرده‌فروشی، بسته و آزمونه است و میتواند شامل سطوح دیگر نیز باشد. با توجه به موارد شامل شده در سلسله‌مراتب محصول، قابل‌درک است که پیوند اتصال سطوح مختلف نیز بخشی از پیام است.

توضیح ویژگیهای «اصلی» CIN در مقابل ویژگیهای افزوده CIN

اعلان جزء اطلاعاتی کاتالوگ (CIN) GDSN شامل مجموعهای از ویژگیهایی است که در ماژولهای مختلف گروه‌بندی‌شده‌اند و همچنین به‌عنوان کلاسها و زیرکلاسهای ویژگیها شناخته میشود. لیستی از ماژولها برای ویژگیهای مبتنی بر محتوای محصول و/یا بخش صنعت تعریف‌شده است. به‌عنوان‌مثال، ماژول اطلاعات تغذیهای به محصولات غذایی مرتبط است که با محتوای «غذا، آشامیدنی، تنباکو و غذای حیوانات خانگی» منتشرشده‌اند؛ ماژول اطلاعات پوشاک مربوط به محصولات لباس و کفش است که با محتوای «لباس و لوازم شخصی» منتشرشده‌اند. ویژگیهای درون هر ماژول، اجباری یا اختیاری یا وابسته هستند. تمام ماژولها باید در پیام همگام‌سازی قلم به ترتیب حروف الفبا مرتب شوند. بعضی از ماژولها به‌عنوان یک زیر کلاس، عاملیت جفت ویژگی/ارزش (AVP) نیز دارند. علاوه بر این، درصورتی‌که نیاز باشد، چندین نقطه توسعه برای مجموعه دادههای افزوده ارائه خواهد شد. علاوه بر ماژولهای مرتبط با محتوا، CIN شامل ویژگیهای اصلی است که اجباری هستند و باید با تمام محتواها مورداستفاده قرار گیرد.

نکته: اگر منبع داده انتخاب کند که یک یا چند ماژول که در لیست ماژولهای تعریف‌شده برای محتوا نیستند را ارسال کند دیتاپولها، ماژولهای اضافی را از طریق گیرنده داده منتقل میکنند. بااین‌حال، منبع داده باید در نظر داشته باشد که گیرنده داده ممکن است انتظار ماژولهای اضافی برای آن محتوا را نداشته باشد و یا ممکن است قادر به پردازش آنها نباشد.

ویژگیهای داده کلیدی

این مدل GDSN یک اصل اساسی دارد. تمام مجموعه ویژگیهای داده اختصاص داده‌شده به یک شماره جهانی قلم تجاری (GTIN)، میتواند بسته به اینکه چه کسی اطلاعات را فراهم میکند و اطلاعات مرتبط به کدام بازار هدف است، متفاوت باشد.

در داخل محیط همگام‌سازی دادههای جهانی، ترکیبی از سه ویژگی کلیدی، شماره جهانی مکان (GLN) ارائه‌دهنده اطلاعات، GTIN قلم تجاری و بازار هدف، مجموعهای از ارزشهای منحصربه‌فرد برای ویژگیهای اقلام تجاری را شناسایی میکند. این ترکیب همچنین میتواند بر ویژگی‌های ارتباطی تأثیر بگذارد. به‌طورکلی، ارزشهای ویژگیها می‌توانند برای GTIN زمانی که GLN ارائه‌دهنده اطلاعات یا بازار هدف تغییر میکند، متفاوت باشد.

• مثال: “orderingLeadTime” بسته به بازار هدف میتواند متفاوت باشد. (تحویل در ایالات‌متحده ظرف 3 روز و تحویل در بلژیک کمتر از یک روز است)
• مثال: “cataloguePrice” بسته به ارائه‌دهنده اطلاعات میتواند متفاوت باشد. (قیمت کاتالوگ از سمت تولیدکننده 1.00 دلار است اما 1.05 دلار در اطلاعاتی است که توسط یک توزیع‌کننده ارائه‌شده است)

مهم: تمام تغییرات باید مطابق با قوانین تخصیص GTIN در سند مشخصات عمومی GS1 باشد. تغییراتی که مطابقت ندارند نیاز به یک GTIN جدید خواهند داشت. لیست زیر از ویژگیهایی هستند که نباید بر اساس بازار هدف یا GLN ارائه‌دهنده اطلاعات متفاوت باشند:

GTIN کد دسته GPC صاحب برند (GLN) برند زیر برند نام عملیاتی تنوع توصیفگر واحد قلم تجاری تاریخ لغو شده

کشور مبدأ تعداد قلم تجاری بعدی سطح پایین محتوای خالص محتوای خالص UOM آیا قلم تجاری یک واحد پایه است آیا قلم تجاری یک واحد مصرفی است آیا قلم تجاری یک واحد متغیر است

همان‌طور که در بالا ذکر شد، علاوه بر تغییرات ممکن در مقادیر برای یک ویژگی مشابه، لیست ویژگیهای ارتباطی ممکن است بر اساس این سه کلید تغییر کند. تغییرات در ارائه‌دهنده اطلاعات میتواند لیست ویژگیهای مرتبط با GTIN را تغییر دهد.

مثال- ارائه‌دهنده اطلاعات A، انتخاب میکند که مقادیر برای 50 ویژگی برای یک GTIN ارائه کند، درحالی‌که ارائه‌دهنده اطلاعات B تصمیم می‌گیرد که مقادیر برای 100 ویژگی برای GTIN مشابه ارائه دهد و این موضوع را به‌عنوان یک مزیت رقابتی میبیند.

بازار هدف مربوطه نیز میتواند انتخاب ویژگیها را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از بازارهای هدف الزامات قانونی برای بعضی از ویژگیها دارند، درحالی‌که سایر بازارها، هدف ندارند.

مثال- ویژگیهای “dangerous goods” (کالاهای خطرناک) در حال حاضر در برخی کشورهای خاص موردنیاز است. طرفین تجاری که در این کشورها کار نمیکنند، لازم نیست که این ویژگیها را با مشتریان خود به اشتراک بگذارند.

ویژگیهای منحصربه‌فرد متقابل

در یک کلاس ممکن است ویژگیهایی وجود داشته باشد که متقابلاً منحصربه‌فرد هستند و در طرح XML به‌عنوان «انتخاب» تعیین‌شده‌اند. «انتخاب» در یک کلاس از ویژگیها به معنای این است که یک ویژگی یا ویژگی جایگزین ضروری است. انتخاب بین دو یا چند ویژگی است؛ بااین‌حال، تنها یک ویژگی میتواند انتخاب شود. اگر یک کلاس با ویژگیهای «انتخاب» فراخوانی شود، یکی از صفات باید پر شود در غیر این صورت پیام اعتبارسنجی را با موفقیت پشت سر نخواهد گذاشت.

به‌عنوان‌مثال، درصورتی‌که کلاس “GS1 Exception” فراخوانی شده باشد، کاربر باید یک پیام Message Exception یا Transaction Exception و نه هر دو را پر کند.

نکته: «انتخاب» XML به‌ندرت در GDS استفاده‌شده است. در عوض، قوانین اعتبار (VRs) میتوانند در صورت لزوم اجرا شوند.

طبقه‌بندی محصول

قلم تجاری شامل یک طبقه‌بندی اصلی محصول است که «طبقه‌بندی جهانی محصولات GS1» یا GPC نام دارد. همچنین برای اهداف نگاشت، اجازه طبقه‌بندی‌های اضافی محصول (به‌عنوان‌مثال کشور یا طبقه‌بندی خاص صنعت) را می‌دهد. طرح GPC یک سلسله‌مراتب چهارگانه شامل سگمنت، فامیلی، کلاس و بریک ارائه میدهد.

جدول 2-1 سلسله‌مراتب طبقه‌بندی محصول

سطح	تعریف	مثال
سگمنت	یک سگمنت صنعت یا سگمنت خاص یک صنعت.	مواد غذایی/نوشیدنی/تنباکو
فامیلی	بخش وسیعی ازیک سگمنت.	شیر/کره/کرم/ماست/پنیر   /تخم مرغ/جایگزینهای آن
کلاس	گروهی از مقوله های مشابه	شی‌ء/جایگزینهای شیر
بریک	دسته‌بندی‌های محصولات مشابه	شیر/جایگزینهای شیر (فاسدشدنی)

کد بریک GPC در GDSN اجباری است و در فیلد gpcCategoryCode پیام اعلان قلم کاتالوگ (CIN) فرستاده‌شده است. (به‌عنوان‌مثال، 10000025 – شیر/جایگزینهای شیر (فاسدشدنی)).

پیام CIN نیز امکان ارسال ویژگیهای GPC مرتبط با یک بریک را فراهم میکند. ویژگیهای بریک GPC جزئیات توصیفی اضافی برای یک بریک GPC فراهم میکند. به‌عنوان‌مثال:

کد مقدار ویژگی اصلی	شرح مقدار ویژگی اصلی
20000123	سطح چربی اظهارشده

کد مقدار نوع اصلی	توصیف مقدار ویژگی اصلی
30002967	کم‌چرب

کیفیت دادهها و اندازه‌گیری بستهبندی (کالا) در GDSN

دادههای باکیفیت خوب، پایه و اساسی برای تجارت مشترک و هماهنگ‌سازی دادههای جهانی است. دادههای باکیفیت خوب به این معنی است که تمام اطلاعات اصلی کامل، سازگار، دقیق، زمان‌بندی‌شده و مبتنی بر استانداردهای صنعت است. GDSN بهترین چارچوب عملیاتی برای کیفیت دادههای جهانی را اتخاذ کرده است.

شرح محصول

شرح محصول (که در استاندارد GS1 با عنوان tradeItemDescription شناخته‌شده است) یک ویژگی است که در GDSN مورداستفاده قرار میگیرد تا یک توضیح قابل‌درک و کاربردی از یک‌قلم تجاری ارائه کند. هنگامی‌که الزامی نباشد، ساختار شرح محصول را میتوان با استفاده از چهار ویژگی زیر پر نمود:

• برند
• زیر برند
• نام عملیاتی
• تنوع یا گوناگونی

نکته: ارائه‌دهندگان اطلاعات باید به دستورالعملهای اجرایی محلی در مورد چگونگی پر کردن ویژگی tradeItemDescription مراجعه نمایند.

لیستهای کد

سند قلم تجاری همانند لیستهای از خارج مدیریت‌شده، از لیستهای کد تعریف‌شده GS1 استفاده میکند (به‌عنوان‌مثال، UNCEFACT، ISO). اکثر لیستهای کد به دلیل تناوب به‌روزرسانی و الزاماتی که بین بازارهای هدف متفاوت هستند، خارج از طرح^[2] مدیریت میشوند. این فهرست‌های کد خارجی دارای نوع دادهای هستند که به‌طور خاص برای لیست کد مشخص‌شده‌اند برای مثال preparationTypeCode. این نوع دادهها یک‌رشته در طرح را برای مقدار کد واردشده فراهم میکنند. GS1 انواع مختلفی از لیستهای کد را تشریح میکند:

لیستهای کد داخلی:

این دسته شامل لیستهایی است که مقادیر آن به‌عنوان بخشی از استاندارد GS1 منتشرشده و به‌عنوان بخشی از طرح‌های GS1 هستند، اما هیچ‌گونه استفاده عمومی در خارج از استاندارد منتشرشده GS1 ندارند. آنها تحت مالکیت GS1 بوده و توسط GS1 مدیریت و منتشرشده‌اند. اینها به دستورهای سند (به‌عنوان‌مثال Add, Delete) یا حالت‌های شی (به‌عنوان‌مثال، rejected, review) محدودشده‌اند. برای تغییر در لیستهای کد، درخواست کاری GSMP موردنیاز است.

لیستهای کد خارجی:

لیستهای کد غیر GS1ی: محتوای این لیستها توسط آژانسهای غیر GS1 ی نگهداری میشوند و به‌عنوان بخشی از استانداردها و/یا طرحهای GS1 گنجانده نشدهاند. این لیستهای کد توسط آژانسهای خارجی محدودشده است (به‌عنوان‌مثال ISO، UN/CEFACT). درخواست کار GSMP برای نگهداری لازم نیست هرچند یک فرایند از طریق GSMP در نظر گرفته‌شده است تا با پذیرفتن یک نسخه جدید از لیستی که در حال حاضر استفاده میشود موافقت کند.

لیستهای کد محدود و توسعه‌یافته GS1 : محتوای این لیستها توسط GS1 نگهداری میشود. مقادیر آنها به‌عنوان بخشی از استاندارد GS1 منتشرشده و به‌عنوان بخشی از طرح‌های GS1 گنجانده نشده است. گرچه بر اساس لیست کد غیر GS1ی، آنها هیچ‌گونه استفاده عمومی در خارج از استانداردهای منتشرشده GS1 ندارند. درخواست کاری GSMP برای حفظ و نگهداری این لیست‌ها نیاز است. گاهی اوقات به این لیستهای خارجی به‌عنوان لیست کد «بسته» ارجاع داده میشود. هنگامی‌که یک لیست خاص از کدهای از خارج مدیریت‌شده، پیشنهاد شود، نوع داده برای این ویژگی به‌صراحت نام لیست را به یاد میآورد. جدول 2-2 فهرستی از لیست‌های کد ISO از خارج مدیریت‌شده برای قلم تجاری را نشان می‌دهد.

جدول 2-2 لیستهای کد از خارج مدیریت‌شده

لیست کد	توضیحات
IS0 639-1	کد برای نمایش نام زبانها   برای خرید در وب‌سایت زیر موجود است: https://www.iso.org
ISO 3166-1	قسمت 1 – کدهای کشور (سه‌رقمی)   برای خرید در وب‌سایت زیر موجود است: https://www.iso.org
ISO 3166-2	قسمت 2 – تقسیمات کشوری آلفا   برای خرید در وب‌سایت زیر موجود است: https://www.iso.org
ISO 4217	کدهایی برای ارائه ارزها و وجوه   برای خرید در وب‌سایت زیر موجود است: https://www.iso.org
UN INFOODS	کدهایی برای توصیف اجزای مواد غذایی (تغذیهای)   آخرین ارزشها به‌صورت رایگان در وب‌سایت زیر قابل‌دسترسی است: https://www.fao.org/infoods/infoods/standards-guidelines/food-component-identifiers-tagnames/en/
UNECE Rec 5	کدهایی برای ارائه INCOTERMS   کدها به‌صورت رایگان در وب‌سایت زیر قابل‌دسترسی هستند: https://www.unece.org/cefact/recommendations/rec_index.html
UNECE Rec 20	کدهایی برای ارائه واحد اندازه‌گیری   نکته: این فهرست محدود و گسترده است و مقادیری که در GDSN استفاده می‌شود را میتوان در استاندارد GS1 یافت. لیست کامل تمامی مقادیر Rec 20 به‌صورت رایگان در وب‌سایت زیر قابل‌دسترسی است: https://www.unece.org/tradewelcome/areas-of-work/un-centre-for-trade-facilitationand-e-business-uncefact/outputs/cefactrecommendationsrec-index/list-of-tradefacilitation-recommendations-n-16-to-20.html
UNECE Rec 21	کدهایی برای ارائه انواع بسته‌بندی   نکته: این فهرست محدود و گسترده است و مقادیری که در GDSN استفاده می‌شود را میتوان در استاندارد GS1 یافت. لیست کامل مقادیر Rec 21 به‌صورت رایگان در وب‌سایت زیر قابل‌دسترسی است: https://www.unece.org/tradewelcome/areas-of-work/un-centre-for-trade-facilitationand-e-business-uncefact/outputs/cefactrecommendationsrec-index/list-of-tradefacilitation-recommendations-n-21-to-24.html

نامگذاری عنصر و ویژگی

تمامی نامهای عناصر و ویژگیها با حروف کوچک شروع می‌شوند. تمام کلماتی که در دنباله نام میآیند با حروف بزرگ نوشته میشوند، یا به‌عبارت‌دیگر، عناصر و ویژگیها به‌صورت “camelCase” ظاهر میشوند. به‌عنوان‌مثال:

• globalLocationNumber
• uniqueCreatorIdentification

نسخه اصلی 3.X GDSN

نسخه اصلی GDSN به‌طور قابل‌توجهی زمان اجرای بخش های جدیدی از محصولات بسته‌بندی مصرفی (CPG) را بهبود میبخشد. این نسخه تا جایی که الزامات موروثی کسب‌وکار را برآورده سازد، محدودیتهای پیشین را کمتر و انجام آنها را سادهتر کرده و از مفهوم «محتوا» برای در اختیار داشتن اطلاعات توصیفی قلم تجاری استفاده میکند.

مزایای نسخه اصلی 3.X GDSN:

• معرفی یک مدل داده مبتنی بر ماژول کوچک‌تر که نیازهای شریک تجاری بخش خاص را بهتر پشتیبانی میکند
• جدول زمانی کوتاهتر برای بخشها جهت پیاده‌سازی GDSN
• از بین بردن نیاز (در شرایط خاص) برای بخشهای غیر CPG برای تبادل ویژگیهای CPG که برای مدل کسب‌وکار خود قابل‌اجرا نبودند
• جایگزینی مجموعهای از قوانین تجاری CPG محور که برای همه بخشها اعمال میشود بااعتبار سنجیهایی که به قوانین کسب‌وکار خاصی مربوط و بر اساس آن تعریف میشود
• امکان توسعه سریعتر استانداردهای GS1 و پیاده‌سازی community برای نیازهای تجاری جدید

نتیجه‌گیری

چشمانداز GDSN این است که به‌وسیله‌ی هم‌زمان‌سازی مداوم اطلاعات محصول درمیان شرکای تجاری، ارزش کسبوکار را به زنجیرهی جهانی ارزش ارائه نماید. شبکهی هم‌زمان‌سازی جهانی دادهها، شامل دیتا پول‌های گواهی‌شده‌ی متعامل با یکدیگر است تا هم‌زمان‌سازی مداوم دادهها را امکانپذیر سازد. دستاورد اجرای GDSN، تبادل اطلاعات هماهنگ شده میان دو یا چند کاربر سیستم و بنابراین تبادل دادههای قابل‌اعتماد در همهی سیستمهای متصل به شبکه است.