تأمین اعتماد در مدیریت زنجیرهتأمین در همهگیری کرونا
فصلنامه شماره 46(پاییز 1401)- فاطمه رحیمی
چکیده
مدتی است که از تولید واکسن کووید-19 میگذرد، ذینفعان این واکسن از سراسر جهان برای اطمینان از در دسترسیپذیری و پذیرش این واکسنها به همکاری یک سازمان معتبر نیاز داشتند. ذینفعان برای شناسایی الزامات احتمالی لجستیک و گلوگاههای موجود در سراسر زنجیرهتأمین به همکاری مداوم بین ارائهدهندگان خدمات بهداشتی، رهبران دولت، تنظیمکنندگان، مقامات بهداشت عمومی، دریافتکنندگان واکسن و صنایع نیاز داشتند. استانداردهای جهانی، اعتماد عمومی را نسبت به امنیت زنجیرهتأمین، ایمنی بیمار و اطمینان به واکسنها، داروها و محصولات پزشکی توزیعشده در سراسر جهان افزایش داده است، درحالیکه افراد در زنجیرهتأمین جهانی کووید-19 با عدم اطمینان مواجه هستند. در بحبوحه این پاندمی که هزینه های بسیاری در بخشهای عملّیاتی و اقتصادی مختلف کشور ازجمله بخش بهداشت و درمان به همراه داشته است و اقتصاد کشور و همچنین سلامت عمومی مردم کشور را نیز بهشدت تحت تأثیر قرار داده است. ردیابی و رصد میزان دز واکسن موجود در نقاط مختلف کشور و همچنین شفافسازی در خصوص تعداد افراد تحت درمان و سایر سوابق مرتبط بسیار حائز اهمیت میباشد و به افزایش اعتبار زنجیرهتأمین منجر میشود. در این راستا ایجاد یک سیستم یکپارچه و همچنین یکزبان مشترک در سراسر زنجیرهتأمین کووید-19 ازجمله ضرورتهای ایجاد شفافیت در سیستم مدیریت تأمین و توزیع واکسن میباشد. در ادامه داستانهای مربوط به پاندمی کرونا و تجربیات موفق کشورهایی همچون استرالیا، هند و ایرلند به منظور مقابله سریع و کارآمد با پاندمی ارائه شده است.
- جایگاه استانداردهای GS1 در افزایش اعتبار زنجیرهتأمین واکسن کووید-19
استانداردهای زنجیرهتأمین GS1 بیشترین کاربرد را در جهان دارند. استفاده از این استانداردها برای اجرای هماهنگ الزامات بستهبندی واکسن، در جهت اهداف ایمنی بیمار است و عنصری از اعتماد را به تمام سطوح زنجیرهتأمین اضافه میکند. استفاده از استانداردهای جهانی GS1 به این معنی است که هر محصول، در هر سطح از بستهبندی، بهطور منحصربهفردی شناخته میشود. این اطلاعات شناسایی در یک بارکد استاندارد، به نام GS1 Data Matrix، ضبط میشود که توسط همه شرکای زنجیرهتأمین قابلخواندن است و برای ارائهدهندههای مراقبتهای بهداشتی جهت استفاده واکسن بسیار ضروری است. طبق توصیههای سازمان بهداشت جهانی (WHO)، GS1 Data Matrix باید بر روی بستهبندیهای ثانویه (جعبههای کارتنی) و در صورت امکان، روی بستهبندیهای اولیه (ویال یا سرنگ پرشده) نیز اعمال شود.
- وضعیت موجود زنجیرهتأمین و توزیع واکسن کووید-19
از طریق بهرهگیری از استانداردهای GS1 که در سه دسته شناسایی، ثبت و ضبط خودکار و به اشتراک گذاری اطلاعات در راستای تحقق اهداف بعدی ازجمله ردیابی و رصد زنجیره میباشد، میتوان زنجیرهتأمین و توزیع واکسن کووید-19 را با سرعت و دقت ردیابی و رصد کرد و اطلاعات بهروزرسانی شده در هر مکان و زمان بهصورت آنلاین در اختیار افراد و نهادهای حقوقی و قانونی قرار گیرد. در شرایط کنونی زنجیرهتأمین و توزیع واکسن کووید در کشور بهمحض رسیدن محموله واکسن به گمرک ایران بدون تخلیه در انبار بهسرعت بر اساس مجوز و درخواست وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی این محمولهها به مراکز تعیینشده منتقل و تشریفات گمرکی پسازآن به قید فوریت صورت میگیرد. همچنین در ادامه زنجیره توزیع متقاضیان دریافت واکسن در سامانه Salamat.gov.ir ثبت نام کرده و ضمن ثبت شناسه ملّی و اطلاعات مکانی، زمان مراجعه جهت واکسیناسیون و نوع واکسن را مشخص میکنند. سپس در روز واکسیناسیون به مکان موردنظر مراجعه کرده و پس از تزریق واکسن به مراجعهکننده، کارت کاغذی واکسیناسیون شامل اطلاعات روز و نوبت واکسیناسیون ارائه و کد دز تزریقی نیز ثبتشده ارائه میشود. همچنین، در صورت ثبت درخواست دریافت کننده واکسن در سامانه مذکور، کارت واکسیناسیون دیجیتالی بر اساس اطلاعات ارائهشده توسط کاربر سامانه به درخواستکننده ارائه میشود. این فرآیند گرچه تا حدودی به ثبت سوابق واکسیناسیون کمک کرده است اما به دلیل ورود اطلاعات توسط کاربر در سیستم علاوه بر زمانبر بودن، خطای انسانی را نیز به همراه دارد همچنین در برخی از موارد به دلیل عدم ثبت اطلاعات و یا زمانبر بودن ساماندهی اطلاعات و صحهسنجی، کارت واکسیناسیون دیجیتالی به درخواست کننده ارائه نمیشود و امکان رصد دقیق میزان دز تزریقی به افراد نیز وجود ندارد.
- پیشبینی چالشها برای انتقال ایمن و مؤثر واکسنها
شناسایی و بارکدگذاری واکسن نهتنها برای آزمایشهای بالینی و توزیع آن، بلکه برای کلینیکهای تجویز نیز مهم است. شناسایی و برچسبزدن واکسنها برای فهم اینکه دقیقاً هر بیماری کدام واکسن را در چه زمانی دریافت کرده است، مهم است. برنامه واکسیناسیون کووید-19 یکی از چالشبرانگیزترین و پیچیدهترین برنامههای موجود در سراسر جهان است، بنابراین استفاده از بهترین روشهای فعلی (بهعنوانمثال، پذیرفتن استانداردهای جهانی) و اطمینان از اینکه همه ذینفعان در یکجهت حرکت میکنند بسیار مهم میباشد.
چالشهای پیشبینیشده شامل مواردی همچون عوارض جانبی، واکسنهای جعلی، الزامات زنجیره سرما برای کلینیکهای تجویز، جمعیت آسیبپذیر که بیشتر تحت تأثیر ویروس هستند و مخلوطکردن و همسانسازی واکسنها بسته به میزان موجود بودن آن است.
- راهکار بومیسازی مدیریت زنجیرهتأمین و توزیع واکسن کووید-19
بهمنظور یکپارچه نمودن زنجیرهتأمین و توزیع واکسنهای کووید-19 و جریان اطلاعاتی وابسته به فرآیندهای مربوط، میتوان از طریق شناسایی ابتدایی محموله ها و دزهای واکسن کووید در مبدأ توزیع بهعنوانمثال گمرک طی یک جریان اطلاعاتی بههمپیوسته تمامی اطلاعات موردنیاز را بهصورت خودکار جمعآوری و در صورت نیاز و بر اساس سطوح دسترسی به اشتراک گذاشت. در این راستا در زمان ترخیص در گمرک به محموله های واکسن و هر دز واکسن تزریقی شناسه GS1 تخصیص داده میشود و این شناسه به همراه سایر اطلاعات ازجمله کشور ساخت، تولیدکننده، نوع واکسن و غیره در نمادهای GS1 رمزنگاری و بهصورت یک برچسب بر روی محموله و دز تزریقی چسبانده شود. بدین ترتیب جریان کالا و جریان اطلاعاتی مربوط بهصورت بههمپیوسته در زنجیره توزیع در جریان خواهد بود.
در ادامه فرآیند مدیریت توزیع، هر مرکز واکسیناسیون با شناسه GS1 GLN[1] شناسایی میشود. بدین ترتیب در زمان تحویل محموله واکسن به هر مرکز توزیع از طریق اسکن برچسب محموله و مرکز واکسیناسیون امکان رصد توزیع محمولهها بین مراکز مختلف بهسرعت و بهصورت خودکار فراهم میشود. همچنین هر فرد متقاضی دریافت واکسن پس از ثبتنام در سامانه واکسیناسیون یک شناسه GS1 متصل به کد ملّی خود را دریافت میکند که از طریق سایت قابلمشاهده و بررسی میباشد. در روز واکسیناسیون فرد متقاضی به مرکز مربوط مراجعه نموده و از طریق اسکن کردن برچسب تخصیص دادهشده به فرد و برچسب دز واکسن تزریقی که اطلاعاتی ازجمله شناسه محموله را شامل شده است کلیه اطلاعات بهصورت خودکار و بهسرعت در بانک اطلاعاتی ذخیره میشود.
از طریق بهکارگیری استانداردهای GS1 و فرآیندهای شرح دادهشده میتوان بهدرستی مشخص نمود که چه محموله واکسن با چه مشخصاتی (بچ تولید، کشور مبدأ، شرکت سازنده، روز و ساعت ترخیص در گمرک، تعداد، نوع و غیره) در کدام مرکز واکسیناسیون و به چه تعداد تحویل دادهشده است و اطلاعات درمان دریافتکننده واکسن بهسرعت و بهدرستی قابلاستعلام خواهد بود. همچنین از طریق اطلاعات جمعآوریشده میتوان برنامهریزیهای آتی در خصوص میزان دز واکسن موردنیاز در کشور و زمان دقیق نوبت بعدی واکسیناسیون هر فرد با هدف اثربخشی بیشتر فرآیند پیشگیری از ابتلا به بیماری را اتخاذ نمود.
- استفاده از ارتباطات شفاف برای ایجاد اعتماد در زنجیرهتأمین واکسن
همه افراد سزاوار ایمن بودن هستند. مقابله با این چالش به همه ذینفعان بستگی دارد. استانداردهای جهانی مانند GS1 به اطمینان از امنیت زنجیرهتأمین، افزایش ایمنی بیمار و اعتماد به واکسنها، داروها و محصولات پزشکی توزیعشده در سراسر جهان کمک میکند. ذینفعانی که به درجه بالایی از اعتماد عمومی دست پیدا میکنند، درحالیکه در زنجیرهتأمین جهانی کووید-19 با عدم اطمینان روبرو هستند، با موفقیت انسانیت و شفافیت خود را منتقل میکنند. در راستای تأمین امنیت زنجیرهتأمین واکسن مدیرعامل GS1 کشور هند استفاده از ردیابی را پیشنهاد داد. یک روش برای ردیابی زنجیرهتأمین واکسن بهصورت منظم و هماهنگ، کنترل بیشتری بر شفافیت و انتقال واکسنها فراهم میکند
- چگونه از در دسترسبودن واکسن که برای پایاندادن به مرحله حاد همهگیری حیاتی است، اطمینان حاصل میشود؟
شفافیت در زنجیرهتأمین اطمینان میدهد که هر ذینفع دارای اطلاعات دقیقی در زمان واقعی از حرکت واکسن، ذخایر آن و شرایط موجودی در نقاط مختلف زنجیره است. این اطلاعات در زمان واقعی در مورد موجودی سهام میتواند به ذینفعان مختلف مراقبتهای بهداشتی ازجمله دولت کمک کند تا موجودی را بهطور مؤثر تخصیص دهد و برنامههای واکسیناسیون بهتر را برنامهریزی کنند.
- آیا تاکنون ردیابی واکسن با استفاده از استانداردهای جهانی اجراشده است؟
سازمانهای تدارکات جهانی، ازجمله سازمان بهداشت جهانی و یونیسف، استفاده از استانداردهای جهانی برای ردیابی را برای بهبود دید در زنجیرهتأمین توصیه نمودهاند. مناقصههای واکسن با حمایت مالی GAVI صادرشده توسط یونیسف ملزم به استفاده از بارکدهای GS1 بر روی بستههای ثانویه هستند. یونیسف واکسنها را به نمایندگی از COVAX به 92 کشور با درآمد پایین و متوسط ارائه میدهد. این میتواند بزرگترین خرید و تهیه واکسن کووید-19 در جهان باشد و باعث ایجاد همکاری با تولیدکنندگان و شرکای سراسر جهان شده است. همچنین، سازمانهای تنظیمکننده مقررات اتحادیه اروپا نیز با کشورهای عضو خود تفاهمنامهای را در مورد نظارت بر بارکدگذاری و بستهبندی واکسن کووید-19 که شامل استفاده از استانداردهای جهانی در بارکدهای دوبعدی است امضا نمودهاند.
- تجربیات موفق پیادهسازی شده در جهان
- پروژه TrackVax: این پروژه حاصل همکاری شرکت GS1 ایرلند و نهاد خدمات سلامت عمومی این کشور است و هماکنون نزدیک به 43 کلینیک متمرکز در حال اجراییشدن میباشد. هدف از پیادهسازی این پروژه شناسایی واکسنهای کووید-19 مورداستفاده است تا این محمولهها بهصورت ایمن و منحصربهفرد از شبکههای توزیع پیچیده به نقاط مدیریتی انتقال داده شوند. از طریق اسکن کردن بارکد واکسنها اطلاعات اساسی ازجمله شماره بچ تولید و زمان دقیق واکسینهکردن ثبت میشود. تا قبل از پیادهسازی این پروژه ثبت زمان واکسینه کردن بهصورت دستی انجام میشد که یک فرآیند زمانبر بوده و ریسک کارآمدی تزریق بهموقع دارو نیز افزایشیافته است.
- استرالیا و ایجاد اعتماد با ردیابی تماس: “سیستم سلامت قلمرو مرکزی استرالیا” از استانداردهای GS1 برای ایجاد راهحلهای نوآورانه برای مبارزه با کووید و ایجاد اعتماد برای جامعه خود استفاده میکند. این سیستم سلامت به جمعیتی بالغ بر 440 هزار نفر در قلمرو مرکزی استرالیا و حدود 200 هزار نفر در مناطق اطراف، خدمات ارائه میدهد. این سیستم در سیصد کیلومتری جنوب سیدنی دارای سه بیمارستان اصلی با تقریبا 1200 تخت است. “بیمارستان کانبرا” بزرگترین بیمارستان این منطقه و دارای دومین سکوی بزرگ هلیپاد بیمارستانی در استرالیا است و از بیمارستان روستایی “نیو ساوت ولز” به عنوان یک مرکز بزرگ حوادث پذیرایی میکند. این سیستم بیش از 13 سال است که در اجرا و استفاده از استانداردهای GS1 پیشرو بوده و این استانداردها را در بسیاری از فرآیندهای تجاری و بالینی خود بکار گرفته و بر اختصاص شناسههای GS1 به کارکنان و بیماران و همچنین تمام مکانهای مربوطه، از جمله داروخانهها تا کمدهای ذخیرهسازی در بخشهای بیمارستانی تمرکز کرده است. این سیستم همچنین با اسکن بارکدهای GS1 استفاده شده توسط سازندگان تجهیزات پزشکی و تولیدکنندگان داروها، از آنها در نقاط مختلف مراقبتی در محیطهای بیمارستانی خود استفاده میکند. در طول دوران همهگیری، تمام ایالتها و مناطق استرالیا بر انجام اقدامات پیشگیرانه و مهارکننده مانند تست کرونا و ردیابی از طریق تماسهای فرد و در عین حال افزایش نرخ واکسیناسیون جمعیت تمرکز کردهاند. سیستم سلامت قلمرو مرکزی نیز از این جهت گیری ملی پیروی کرده است. آنها از برچسبهایی مطابق با استانداردهای GS1 بر روی نمونه آزمایشها که در مراکز آزمایش خودرویی و سایر سایتهای آزمایش جمعآوری شده بودند استفاده نمودندتا در واقع نمونهها را مستقیما در قالب قابل خواندن ماشین به دستگاه آنالایزر وارد کنند. براساس پروتکلهای بهداشتی لازم است افراد به محض اطلاع از تماس احتمالی با یک فرد با تست مثبت کووید یا در صورت داشتن علایم در محل تماس قرنطینه شوند. این دوره قرنطینه زمانی به پایان میرسد که طبق تعریف پروتکلهای بهداشتی افراد نتایج آزمایشهای منفی را به طور مناسب دریافت کنند. همچنین، کاهش زمان ارائه نتایج آزمایش در استرالیا از 48 ساعت به یک شب تاثیرات مثبتی برای افراد و خانوادههایشان به همراه داشته است.
- هند و ایجاد سیستمی با قابلیت ردیابی: موسسه سرمسازی هند از دستورالعملهای سازمان یونیسف برای توزیع واکسنهای کووید پیروی میکند. موسسه سرمسازی هند یکی از بزرگترین تولیدکنندگان واکسن جهان است که به تولید و عرضه واکسن کووید-19 برای هندوستان و کل کشورهای جهان میپردازد. این موسسه به راهکاری نیاز داشت که بتواند از طریق آن از میزان تطبیق استانداردهای موسسه با الزامات یونیسف اطمینان حاصل نماید. راهکاری که این موسسه را مطمئن سازد در تحویل یکپارچه واکسن به نقاط مختلف دنیا، استانداردهای مدنظر یونیسف رعایت شده است. دستورالعملی لازم بود که هر واکسن به طور منحصربفرد مورد شناسایی قرار گیرد، تا از ارائه واکسنهای تقلبی جلوگیری شود. موسسه سرمسازی هند به منظور رهگیری و ردیابی موثر واکسنهای کووید در سراسر زنجیره تامین از تولید تا عرضه آن در مراکز تزریق واکسن، نیازمند استفاده از استانداردهای جهانی میباشد.
- ایرلند و طرح برچسبگذاری GS1: اعمال استانداردهای ردیابی انجام واکسیناسیون را در سراسر این کشور ایمنتر و کارآمدتر میسازد. در ایرلند، استانداردهای GS1 به طور فعال در سیستم سلامت و مراقبتهای بهداشتی کشور استفاده میشود. این سیستم متشکل از 7 گروه بیمارستانی، 52 بیمارستان برای نوع حاد بیماری و 19 بیمارستان خصوصی است. “اداره خدمات سلامت ایرلند” با خدمت به جمعیت 5 میلیونی ایرلند، مرجع ملی سلامت است و تمام خدمات سلامت عمومی در ایرلند را ارائه میدهد. در طول سال اول همهگیری، GS1 ایرلند از اداره خدمات سلامت ایرلند در واکنش به همهگیری حمایت کرد. بهویژه در طراحی سیستم تست و ردیابی کووید که شامل یک برچسب بارکد استاندارد با شناسه GS1 میشد و به ردیابی آزمایشات از مراکز انجام آزمایش به آزمایشگاهها کمک میکرد. قبل از انتشار کووید “اداره ایمنسازی کووید” اداره خدمات سلامت ایرلند و GS1 این کشور برای استفاده از اسکن بارکد در سیستم ایمنسازی مدارس کار میکردند. با این همکاری به عنوان سابقه قبلی، GS1 ایرلند حمایت خود را از اداره خدمات سلامت ایرلند برای کمک به برنامه ملی واکسیناسیون کووید-19 از اوایل دسامبر ارائه کرد. با انجام این چالش، تیم GS1 آستینهای خود را بالا زد تا در مراحل اولیه برنامه در یک مرحله طراحی فشرده شرکت کند.
کلیت این کار پیچیده و چند بعدی بود و شامل پاسخ دادن به سوالاتی در مورد توزیع اثربخش و کارآمد واکسنها، دریافت اطلاعات در مورد سطح موجودی واکسن، مدیریت دزهای دوم و “مدیریت زنجیره سرما” و تاریخ انقضای واکسنها بود. همچنین برای دفتر ایمنسازی ملی اداره خدمات سلامت ایرلند مهم بود که هیچ دوزی هدر نرود و بسته واکسنها را بتوان تا نقطه انجام واکسیناسیون به منظور پاسخگویی درست و نظارت کامل بر هر دوز ردیابی کرد. تیم GS1 ایرلند در موقعیت منحصربفردی برای ارائه مشاوره در مورد عناصر قابل ردیابی در پروژه و توسعه نرمافزارهایی برای مدنظر قرار دادن الزامات و اقتضائات ردیابی بود. در طول 15 سال گذشته، اداره خدمات سلامت ایرلند با GS1 این کشور برای اجرای استانداردهای ردیابی در زمینههای مختلفی کار کردهاند. مواردی نظیر ردیابی و رهگیری هموفیلی در سطح ملی، رهگیری و ردیابی ابزارهای آندوسکوپی و توسعه راهنمای سلامت و بهداشت که شناسههای GS1 را به مکانها، افراد و داراییها و موارد دیگر اختصاص میدهد. این شناسهها همگی در ایجاد سیستم ملی مدیریت واکسن نقش داشتند، زیرا برای افرادی که واکسینه میشدند و مکانهایی که کلینیکهای واکسیناسیون در آنجا فعالیت میکردند، نیاز به وجود شناسه بود. علاوه بر این، شناسههای GS1 با استفاده از “ترک وکس” به کارکنان و در برخی از موارد به جعبههای واکسن به کارکنان و در برخی از موارد به جعبههای واکسن برای شناسایی بستههای کوچکتر اختصاص مییافت. به واسطه “دستورالعمل داروهای تقلبی اتحادیه اروپا”تولیدکنندگان داروهای تجویزی ملزم به اختصاص یک بارکد دوبعدی به نام بارکد دیتاماتریکس بر روی بسته ثانویه محصول بودند به این معنی کهدادههای ردیابی را میشد با انجام یک اسکن به دست آورد.در واقع هر بارکد دارای چهار عنصر داده است: شماره جهانی قلم کالای تجاری (GTIN)، دسته (بسته)، تاریخ انقضا و شماره سریال. البته این در حالی است که برخی از واکسنها به دلیل نداشتن شماره سریال ابطال میشدند که مسبب ایجاد چالشهای بیشتری در مدیریت واکسن در کلینیکها میشد.
- نتیجهگیری
شرکتها باید از استانداردهای GS1 پیروی کنند تا بتوانند زنجیرهتأمین و توزیع واکسن کووید-19 را با امنیت و ایمنی پیش ببرند. موارد زیر، نتایج استفاده از استانداردهای GS1 است که توسط سازمانهای عضو عنوانشده است:
- افزایش دقت پیشبینی تقاضای بازار
- افزایش تلاشهای فروش و بازاریابی
- افزایش تواناییهای تحویل و عرضه
- کاهش هزینههای زنجیرهتأمین
- کاهش میزان موجودی انبار
- کاهش هزینههای خرید عمومی
مصرفکنندگان بهطور فزایندهای به دنبال اطلاعات بیشتری از محصولات هستند، این امر بهویژه در مورد محصولات غذایی و مراقبتهای بهداشتی بیشتر صدق میکند، زیرا آنها مستقیماً بر سلامتی و ایمنی مصرفکنندگان تأثیر میگذارند. رئیس سازمان GS1 هنگکنگ دراینخصوص عنوان کرد که مسئولیت اصلی تأمینکننده تهیه محصولات باکیفیت برای مصرفکنندگان است تا آنها با خیالی آسوده از آنها لذت ببرند. وی تأکید نمود در این صنعت باید با همکاری یکدیگر یک سیستم ردیابی قوی بسازد تا زنجیرهتأمین شفافتری ایجاد شود که به تقویت کیفیت، مدیریت بحران و سایر سیستمها کمک میکند. همچنین به انطباق با الزامات نظارتی کمک میکند و اعتماد مصرفکننده را برای صنعت افزایش میدهد.
- منابع
- https://www2.deloitte.com/global/en.html
- www.gs1.org/sites/gs1/files/deloitte_white_paper_exec_summary.pdf
- https://www.gs1.org/industries/healthcare/trust
- https://www.financialexpress.com/lifestyle/health/covid-19-vaccination-circumstances-in-india-ideal-for-counterfeiting-s-swaminathan-ceo-gs1/2262901/
- https://www.gs1.org/articles/new-report-supports-rapid-adoption-gs1-standards-and-barcode-implementation-ensure-safety
- “Advanced packaging for distribution and storage of COVID-19 vaccines: a review”
- Dakuri Ramakanth, Suman Singh, Pradip K. Maji, Youn Suk Lee & Kirtiraj K. Gaikwad
- مقاله استانداردهای GS1 و کارآمدی در مقابله با پاندمی کرونا، ابوالفضل معصومزاده زواره، سمانه قلیپور
[1] Global Location number