ردیابی محصولات شیمیایی مورد استفاده درکشاورزی در طول زنجیره تامین

فصلنامه شماره 40 (زمستان 1398)

چکیده

امروزه مصرف کنندگان در بسیاری از نقاط جهان بدنبال شواهد قابل استناد در خصوص کیفیت و ایمنی محصولات مورد نظر خود هستند. این موضوع دلایل مختلفی دارد از جمله بروز تهدیدات ناشی از مواد غذایی ناسالم، تجارت جهانی رو به رشد سموم دفع آفات و افزایش تقاضای جهانی برای تهیه مواد غذایی از منابع مختلف. بنابراین بدلیل نیاز به پاسخگویی به تقاضای مشتریان و حفظ اعتماد آنها به زنجیره تأمین محصولات زراعی، طراحی و پیاده سازی یک پلتفرم کامل برای ایجاد شفافیت و قابلیت ردیابی، در طول زنجیره تولید محصولات کشاورزی بسیار مهم است. برای اینکه بتوان اقدامات فنی صحیحی را درقبال تأمین این تقاضای مصرفکنندگان انجام داد، نیاز به درک مفاهیم و پیامدهای قابلیت ردیابی زنجیره تأمین، توسط بسیاری از اجزا زنجیره تأمین وجود دارد. با توجه به این موضوع ، CropLife International معتقد به لزوم پذیرش یک راه حل ردیابی بین المللی در سراسر جهان است. این مقاله به منظور ارائه پیشنهاداتی برای ردیابی در زنجیرهتأمین محصولات کشاورزی و مواد آكروشیمیایی و تشویق سازمانهای عضو و ذینفعان این زنجیره به مشارکت در امر ردیابی محصولات ارائه شده است.

1. مقدمه

سهم بازار فروش کالاهای غیرقانونی در حوزه نولید محصولات کشاورزی در جهان طی چند سال گذشته افزایش یافته است. در نتیجه، فشار برای بهبود شفافیت و قابلیت ردیابی محصولات در طول این زنجیره تأمین هر روز بیشتر میشود. تجربیات موفق سایر صنایع (به عنوان مثال ، مواد غذایی ، داروسازی ، تنباکو) در زمینه ردیابی تا جدود زیادی باعث ایجاد این انتظار از صنعت کشاورزی شده است. تجربه نشان داده است که برای به دست آوردن بهترین نتیجه در ردیابی زنجیره تأمین ، نیاز به، به اشتراک گذاری دادهها در بین اجزاء زنجیره تأمین با یک فرمت قابل خواندن توسط ماشین است. پیشرفت های جدید در زمینه حسگرها (به عنوان مثال،ماتریس داده دوبعدی، RFID) و استانداردهای ردیابی (به عنوان مثال ،GS1، EPCIS)،موجب توسعه سیستم های ردیابی شده است و انتظار میرود که از

تکنولوژیهای جدید مانند اینترنت اشیاء (IoT) نیز در این زمینه استفاده شود.

در این شرایط با توجه به اینکه تبادل الکترونیکی اطلاعات بین شرکایتجاری اهمیت بیشتری مییابد،ضبط و اشتراک خودکار سریع و مطمئن داده بین اجزاء زنجیره تأمین مورد نیاز است. در نتیجه ، استفاده از یک راه حل ردیابی هماهنگ برای تسهیل در دستیابی به دادهها و تبادل اطلاعات بین اجزاء در سراسر زنجیره تأمین امری حیاتی است.

1. مزایای ردیابی در زنجیره تولیدم حصولات کشاورزی

افزایش شفافیت محصولات و بازدهی تراکنشها،کاهش هزینه و تعداد نیروی کار، فقط برخی از مزایایی هستند که می توان از طریق ردیابی کامل زنجیره تأمین بدست آورد.

مهمترین عوامل ایجادکننده ارزش پس از ردیابی

در فرایندهای دستی و کاغذی، ردیابی محصولات پرهزینه و وقتگیر میباشد.

از طرف دیگر، هنگامی که قابلیت ردیابی زنجیره تأمین کاملاً دیجیتالی شود، اطلاعات مهم وکلیدی زنجیره تامین ذخیره میشود و در لحظه در دسترس مصرف کنندگانی که به آن نیاز دارند قرار میگیرد. به این طریق نهادهای مختلف میتوانند به جای اینکه مجبور باشند به صورت جداگانه با تأمین کنندگان یا خریداران مختلف ارتباط برقرار کنند، از طریق یک پورتال واحد به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.

• 1. جریان اطلاعات

به دلیل کمبود دادهها و تکنولوژیهای دیجیتالی، به اشتراک گذاری اطلاعات در طول زنجیره تامین میتواند بسیار سخت باشد. اتصال اجزاء میتواند به تقویت شفافیت کمک کند و روند اشتراک اطلاعات را بهبود دهد. این شفافیت همچنین مسئولیت پذیری و اعتماد اجزا زنجیره تأمین را تقویت میکند زیرا هرکدام میتوانند اطلاعات و داده های مربوط به محصولات خود را بارگذاری کنند و مسئول آن باشند. علاوه بر این، بسته به قوانین و سیاست های شبکه، امکان بروز رسانی اطلاعات به اشتراک گذاشته شده نیز وجود دارد. شرکای تجاری میتوانند درلحظه ببینند یک کالای خاص در کجا قرار دارد، چه کسی آن را ساخته است، چه زمانی ساخته شده، و زمان و تاریخ مورد انتظار برای تحویل آن چه موقع است.

• 1. خدمات مشتریان

با دسترسی به دادههای مشترک، اجزاء زنجیره تامین میتوانند از شفافیت بیشتر بهرهمند شوند.

تولیدکنندگان میتوانند اطلاعاتی مانند نحوه استفاده از محصول، زمان استفاده از آن،توصیه های بهداشتی، مقدار و غیره را به مصرف کننده ارائه دهند. توزیع کنندگان با مشاهده و اطلاع از فرآیند تولید کالا، بهتر میتوانند زمان تحویل را مدیریت کنند و اینها تعامل بهتر با مشتری و افزایش رضایت او را برای توزیع کننده در برخواهد داشت.

خرده فروشان میتوانند امکان دسترسی به اطلاعات بیشتر راجع به محصول مثل مبدا تولید، تولیدکننده و کیفیت آن ارائه کنند و این باعث بهبود ارتباط با مصرف کننده نهایی و افزایش رضایت او میشود. همه این اطلاعات میتواند مثلا از طریق یک اپلیکیشن موبایل که امکان اسکن محصول را فراهم میکند دردسترس باشد.

1. وضعیت کنونی ردیابی محصولات شیمیایی مورد مصرف در کشاورزی

این مقاله 5 پروژه ردیابی زنجیره تامین که در کشورهای مختلف هلند، فرانسه، آمریکای شمالی، آرژانتین و ترکیه اجرا شده اند را بررسی کرده، و براساس نتایج بدست آمده، نکات کلیدی در مورد چگونگی استقرار یک رویکرد ردیابی در زنجیره تأمین صنعت محصولات کشاورزی را ارایه کرده است.

تجربیات کشورهای مختلف این امر را نشان میدهد که استقرار موفق سیستمهای ردیابی به چندین عامل مهم متکی است که شامل موارد زیر است:

• 1. همکاری اجزای درگیر در زنجیره

برای ارائه یک راه حل مناسب برای ردیابی، باید اجزای مختلف زنجیرهتأمین درگیر شوند. طرح آزمایشی هلند، با مشارکت اجزای مختلف شامل شرکتهای بین المللی تولید محصولات موردنیاز صنعت کشاورزی، توزیع کنندگان ،انبارها و مدیر پلتفرم تبادل الکترونیکی اطلاعات (EDI) پیاده شده است. در این طرح، اجزای زنجیره از طریق بستر EDI به هم متصل شده و میتوانند درخواست ارسال، دریافت، تحویل، فاکتور را ارسال کنند. در این پروژه فناوری ردیابی، باعث افزایش شفافیت اطلاعات ثبت شده در بخشهای مختلف و تعهد اجزا به ورود اطلاعات صحیح شده و به ساده کردن فرآیندها کمک کرده است. از این طرح آزمایشی مشخص است که بدون تعهد و مشارکت همه طرفین، مزایای اشتراک داده ها محقق نمیشود.

• 1. اشتراک داده های استاندارد در میان همه اجزا

ردیابی دیجیتالی محصولات کشاورزی و مواد شیمیایی بکار رفته درآن، نیاز به دادهای غیرقابل تغییر در مورد هویت محصولات دارد .در حالی که در زمان حاضر هیچ “استاندارد” یکپارچهای برای شناسایی در این زمینه وجود ندارد، هرچند برخی از سازمانها مشخصههای هویتی مورد نیاز را به روشهای مختلفی تعریف کردهاند.

در طرح آزمایشی هلند، اطلاعات مربوط به محصول (به عنوان مثال ، GLN ، GTIN ، بچ نامبر ، تاریخ تولید) و بسته ها (به عنوان مثال ، کد SSCC) به عنوان رویدادهای مهم قابل ضبط، تعریف شده اند.

• 1. محفاظت از اطلاعات حساس اجزا زنجیره

محافظت از دادههای حساس (مثل اطلاعات مصرفکننده، قیمت) مهمترین موضوع در یک سیستم ردیابی است.

تراکنشهایی که در زنجیره صورت میگیرد میتواند شامل دادههای حساس در مورد اجزا زنجیره، مشتریان یا محصولات آنها باشند که باید محافظت شوند. زیرا دسترسی به این اطلاعات توسطافراد سودجو میتواند بر مصرفکنندگان و بازار سرمایه تأثیر منفی بگذارد. بنابراین، اجزا زنجیره تأمین که قصد راه اندازی سیستم ردیابی را دارند، باید تنها داده هایی را که برای ادامه روندکار و نیز برای همه اجزا زنجیره لازم است به اشتراک بگذارند نه همه اطلاعات را.

• 1. اعتبار سنجی توسط یک شخص ثالث مورد اعتماد

تجربیات بدست آمده از سیستمهای ردیابی بکار رفته در سایر صنایع نشان میدهد که برای اطمینان از اعتبار داده های وارد شده به سیستم عامل ابری، باید یک روش اعتبارسنجی برای اعضایی که در حال وارد کردن دادهها هستند، در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، در برنامه آزمایشی هلند، همه دادهها برای تایید انطباق، در نقطه ضبط، براساس بدنه استانداردهای GS1 بررسی میشوند.

• 1. ضبط بهینه اطلاعات محصول با استفاده از روش های دیجیتال

درخصوص ضبط اطلاعات محصول، اگر اطلاعات توسط یک انسان دریافت شود، داده ها میتواند ذهنی، غیر قابل اعتماد و مستعد کلاهبرداری باشد.

بنابراین،راهحلهایقابلیتردیابی زنجیرهتامین باید به فناوری متکی باشد که به صورت دیجیتالی هویت عناصر را ضبط کند. به عنوان مثال، استفاده از سنسورها میتواند بصورت خودکار دادههای استاندارد و مطمئن محصولات را هنگام حرکت در زنجیره تأمین ضبط کند.

در بسیاری از پروژههایی که مورد بررسی قرار گرفته اند، از یک مکانیزم برچسبگذاری هوشمند برای شناسایی تکی یا گروهی کالاها استفاده شده است. به عنوان مثال در پروژه هلند، از اسکن ماتریس داده دوبعدی برای ثبت اطلاعات محصول به صورت آنی و در یک مکان و زمان مشخص استفاده شده است و امکان فراخوانی 24 ساعته محصول فراهم شده است.

1. سهولت کاربری

برای تسهیلدر یکپارچه سازی راه حل قابلیت ردیابیدر زنجیره تأمین محصولات کشاورزی و موارد شیمیایی مورد نیاز، سهولت استفاده از راه حل برای همه شرکت کنندگان، ضروری است. همه اجزا باید بتوانند با استفاده از مثلا یک برنامه تلفن همراه به یک بانک اطلاعاتی و سیستم مدیریت انبارمشترک دسترسی داشته باشند.همین مسئله باید برای مصرفکننده ای که از این دادهها استفاده میکند نیز، صدق کند.

1. استانداردهای فعلی زنجیره های تامین

تضمین ایمنی مواد غذایی، ردیابی محصول و فراخوانی محصول در بازارهای سراسر جهان هر روز سختتر میشود. خوشبختانه پیشرفتهای خوبی در این بخش توسط سازمانهای استاندارد مانند GS1 انجام شده است.سیستم GS1 یک سیستم یکپارچه از استانداردهای جهانی است که شناسایی و ارتباط دقیق اطلاعات در مورد محصولات، دارایی ها ، خدمات و مکان ها را فراهم میکند.البته استانداردهای دیگری نیز در بازار وجود دارد اما عمدتا توسط بازیگران کوچکتر ارائه می شود. در نتیجه تلاش قابل توجهی برای افزایش کاربرد آنها لازم است. ازطرف دیگر،در حالحاضرGS1″پرچمدار”عملیترین سیستم استاندارد زنجیره تأمین در جهان است.

• 1. استانداردهای ردیابی GS1

GS1 بیش از یک دهه قبل، استاندارد ردیابی خود را برای تعرف حداقل الزامات مورد نیاز برای ردیابی در فرآیندهای تجاری، ابداع کرده است. این استاندارد از سایر استانداردهای GS1 مانند بارکد استفاده میکند، و از آن برای شناسایی ، ضبط و به اشتراک گذاری اطلاعات اساسی در مورد محصولات ، مکانها ، دارایی ها و موارد دیگر استفاده می کند. نسخه 2.0 آن در آگوست 2017 تصویب شد و به منظور پاسخگویی به نیازهای زنجیره تأمین و استفاده بهتر از فناوریهای اطلاعاتی فعلی یک رویکرد لایه باز برای ردیابی، معرفی کرد.

استانداردهای GS1 برای شناسایی، ضبط و به اشتراک گذاری داده

• شناسایی

بعنوان گام نخست استانداردهای GS1 کلیدهای شناسایی منحصربفردی را تعریف میکند که توسطسیستمهای اطلاعاتی برایشناسایی طیف گستردهای از اقلام موجود در زنجیره تأمین مثل کالاهای فیزیکی، مکانها و اسناد استفاده می شود.

• ضبط

کلیدهای شناسایی GS1 را می توان با استفاده از فناوریهایی مانندبارکد و حامل های داده فرکانس رادیویی(RFID) مستقیماً بر روی یک کالای فیزیکی در زنجیره تأمین قرار داد.

این داده ها توسط کلیه سخت افزارهای بارکدخوان که مطابق با استانداردهای ضبط اطلاعات GS1 هستند قابل دسترسی است.

• به اشتراکگذاری

هنگامیکه داده ها ضبط شدند، باید بین اپلیکیشن ها و شرکای تجاری به اشتراک گذاشته شود.

این امر توسط استانداردهای GS1 ، از جمله استانداردهای مربوطبه دادههای اصلی،دادههای تراکنشی و دادههای رویدادی و همچنین استانداردهای ارتباطی انجام میگیرد.

1. Electronic Product Code Information Services (EPCIS)

یک عنصر کلیدی در استانداردهای ردیابی GS1، استاندارد EPCIS یا سرویس اطلاعاتی کد الکترونیکی محصول است. EPCIS یک استاندارد جهانیِ باز برای ضبط و به اشتراک گذاری اطلاعات زنجیره تامین در مورد وضعیت محصولات، واحدهای لجیستیکی و سایر دارایی هاست و بخش مهمی از استاندارد ردیابی GS1 را تشکیل میدهد.

این استاندارد به منظور برآورده کردن الزامات نظارتی طراحی شدهاست و باعث افزایش رویت پذیری در زنجیره تأمین ، بهبود بهرهوری عملیاتی و امنیت زنجیره تأمین میشود.

این استاندارد حرکت ها یا “رویدادها” را از چهار بعد اصلی نگاه میکند: چه محصولاتی تحت تأثیر قرار می گیرند؟ یک رویدادمشخص در چه زمانی رخ داده است؟ در زمان وقوع رویداد، محصول کجا بوده است و الان کجاست؟ و دلیل دیده شدن این رویداد چه چیز است؟

EPCIS امکان ردیابی محصولات در کل زنجیره تامین را فراهم می کند

.

1. GS1 Electronic Data Interchange (EDI)

سرویستبادل الکترونیکیاطلاعاتGS1(EDI) استانداردهای جهانی لازم را برای خودکارسازی (بدون کاغذ) معاملات تجاری مانند سفارشات، اعلامیه های حمل و نقل و فاکتورها در سراسر زنجیره تأمین فراهم میکند.

1. نقشه راه برای استفاده از قابلیتردیابی در زنجیره تامین

قابلیت ردیابی زنجیره تأمین میتواند شبکه مورد نیاز برای ثبت و تأیید و ردیابی قابل اعتماد کالاهای منتقل شده بین اجزا را فراهمکند.

همچنین با ایجاد شفافیت و پاسخگویی بیشتر درخصوص اطلاعات به اشتراک گذاشته شده بین طرفها میتواند به کاهش ناکارآمدی عملیاتی و کلاهبرداری ها کمک کند. تجربه صنایع مختلف نشان می دهد که ردیابی روند یکمحصول از تولید کننده تا مشتری نهایی به طور ایده آل نیاز به مشارکت همه اجزا زنجیره تأمین دارد.

واضح است که ردیابی زنجیرهتأمین محصولات کشاورزی و مواد شیمیایی مورد استفادهدر آن فرصتی برای کاهش جعل و بهبود اعتماد مشتری است.

دستیابی به این هدف مستلزم ایجاد فرآیندهای تجاری مناسب همراه با مشوق های بازار ، مقررات مربوط به داده های ردیابی و یک اکوسیستم پشتیبانی است.

طی سه سال آینده ،تعداد فزاینده ای از شرکتهای تولیدکننده محصولات کشاورزی به دنبال راه حل های قابلیت ردیابی

زنجیره تأمین مواد مورد استفاده در این صنعت هستند. استفاده از درسهایی که از استقرار سیستم های ردیابی در سایر بخش ها و در سراسر جهان به دست آمده است ، برای اطلاع رسانی و بهبود روشها مفید خواهد بود.