دريافت اطلاعات موردنیاز محصول در فضاي الكترونيكی با راهكارهاي GS1
فصلنامه شماره 39 (پاییز 1398)
چکيده
چالش دستيابي به اطلاعات موردنیاز صحيح و بهموقع با افزايش عرضهکنندگان محصول و بالا رفتن تنوع نام محصولات و نامهای تجاري روزبهروز جدیتر میشود. كاربران محصولات به اطلاعات متنوعي از يك محصول نياز دارند. در خصوص تاريخ استفاده، شرايط استفاده، اصالت كالا و غیره. توسعه شبکههای اينترنت و فضاي کسبوکار الكترونيكی كه تجارت در محيطي مجازي را ممكن كرده و سبب عدم رؤیت محصول در حال خريد میشود، نگراني در خصوص اطلاعات محصول تهیهشده را بيشتر كرده است. تبادل امن و سريع اطلاعات صحيح از طريق وبسایتهای معتبر میتواند كمكي در اين راستا باشد.
سازمان جهاني GS1 با توجه به اطلاعاتي كه از اعضاي خود و محصولات آن در اختيار دارد و به پشتوانه شبکههای اطلاعاتي غني و امني كه تشكيل داده است، در اين زمينه راهكاري را میدهد. راهكاري كه بهجز كمك به مشتريان عادي میتواند در حوزه بهداشت و درمان نيز كاربرد گسترده داشته باشد. اين مقاله قصد دارد تا اين راهكار را معرفي و امكان اجراي آن را در ايران بررسي نمايد.
- مقدمه
خريدهاي اينترنتي روز بروز بيشتر میشوند و مردم ترجيح میدهند بجاي طي مسير و اتلاف وقت، در يك بازه زماني كمتر طيف متنوعي از مدلهای محصول موردنظر خود را به همراه قيمت آن مشاهده و بهراحتی خريداري نمايند. در اين ميان اطمينان از اينكه محصول انتخابشده عملكرد مورد انتظار را دارد يا نه و كيفيت و اصالت محصولات دغدغهای است كه مشتري با آن روبروست و بايد راهكاري براي آن انديشيده شود. [1] و [2]
در حوزه بهداشت و درمان مطالعه بروشورهاي طولاني كه به چند زبان تهیهشدهاند و استخراج اطلاعات موردنیاز براي بيماران و كادر بهداشتي مشکلآفرین و زمانبر شده است و همواره نگراني از اينكه اطلاعات را درست دريافت کردهاند يا نه وجود دارد. [3]
سازمان جهاني GS1 ادعا كرده است كه لینک دیجیتال GS1 میتواند مشتریان خود را به محصول متصل نموده و اطلاعاتی را كه میخواهند و به آنها احتیاج دارند، در اختيار آنها قرار دهد.
امروزه مصرفکنندگان بهمحض مشاهده محصول چه در فروشگاهها چه پس از دريافت آن، میتوانند با اسکن بارکد روي آن با تلفنهای هوشمند – برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آنچه میخرند – براي خرید آن يا انصراف از خريد، تصميم بگيرند.
اگر اسکن باركد منجر به باز شدن صفحاتي در وب شود كه اساساً فاقد پيوند اطلاعاتي هستند و يا صفحاتي بازشوند كه نامعتبر بوده و شامل اطلاعات ناقص یا غیر موجود باشند بهراحتی اين امكان وجود دارد كه مصرفکننده از خريد محصول انصراف داده يا آن را پس دهد. اگر اطلاعات آنلاین مربوط به محصول به شكل پراكنده درجشده باشد و يا مشتري براي داشتن تمامي اطلاعات مرتبط با آن مجبور به مراجعه به مکانهای مختلف و مراجع گوناگون شده باشد نيز، ممکن است مصرفکننده، فرآيند دریافت اطلاعات مرتبط و بهروز را دشوار و حتی غیرممکن بداند و بابت خريد خود دچار نگراني شده و از آن صرفنظر نمايد. [4]
باركدهاي اطلاعاتي كه به شكل دوبعدی، سهبعدی، قابل اسكن و يا قابلخواندن از راه دور (RFID) در محصولات موجود هستند- اگر به شكل صحيح و منطبق بر استانداردهاي جهاني مانند استانداردهاي GS1 ایجادشده باشند- جدا از اينكه به سهولت با اپليكيشنهاي موجود بر گوشیها خوانده میشوند، میتوانند اطلاعات جامع و معتبر در اختيار كاربران قرار دهند. اين قابليت باركدهاي استاندارد، مديون استانداردهايي است كه براي آن اجباري شدهاند. بهعنوانمثال سازمان جهاني GS1 اين باركدها را پس از دريافت اطلاعات صحيح آن از صاحب اصلي كالا طبق استانداردهايي كه در مجامع جهاني تعريف و تصویبشدهاند صادر مینماید.
پشتوانه اين باركدها اطلاعاتي هستند كه بسته به تشخيص و نياز صاحب اصلي ارائه و در سطوح مختلف منطقهای يا بینالمللی به اشتراك گذاشتهشدهاند. [5] و [6]
البته اين باركدها تنها در حوزه محصولات فروشگاهي كاربرد ندارند. در حوزه بهداشت و درمان نيز اين باركدها كاربرد وسيعي در ارائه اطلاعات دارو، اطلاعات بيمار، نوع، دوز، مقدار دارو ساعات مصرف آن براي يك بيمار خاص، را دارند. [3]
در مراقبتهای بهداشتی، اسکن بارکد بهمنظور دسترسی به اطلاعات آنلاین داروها / وسایل پزشکی امري بديهي است. این امر شامل بروشور اطلاعات محصول (Product Information Leaflets يا PIL) است که اطلاعات مهمی را در اختیار بیماران و مراقبان آنها قرار میدهد. درواقع مدتهاست كه مصرفکنندهها درخواست میکنند که PIL بجای کاغذ، بهصورت الکترونیکی تهیه شود و از طریق کد QR که به بستهبندی اضافه شود در اختيار آنان قرار گيرد زيرا مطالعه آن آسانتر و اطلاعات آن هرلحظه در اختيار است. چنانچه مشاهده میشود در اين حالت صحت اطلاعات، اعتبار و در دسترس بودن آنها بيشتر از پيش- كه تصميم براي خريد يا عدم خريد يك كالا بوده- اهميت مییابد و با جان انسانها ارتباط مستقيم دارد.
با همه اهميتي كه كدها در انتقال اطلاعات دارند و نقشي كه میتوانند در رضايت مشتريان و فراگير شدن استفاده از كد محصول و اپليكيشهاي بارکد خوان داشته باشند، متأسفانه تا امروزه هیچ راه ساده و غیرتخصصی برای برندها، خردهفروشان و ارائهدهندگان خدمات بهداشتی برای برقراری ارتباط با مصرفکنندگان از طریق اسکن بارکد پیشبینینشده است. مصرفکنندگان اپليكيشنهايي دارند و باركدها را میخوانند. صادرکنندگان باركدها نيز تلاش کردهاند، اطلاعاتي را ثبت كنند اما اطلاعات يكپارچه نيستند و براي همه محصولات قابلدسترس نبوده، گاهي مغشوش يا جعلي هستند. علاوه بر این، وجود بارکدهای متعدد روی یک محصول (برخی از آنها حاوی شناسههای استانداردشده مانند شماره تجارت جهانی کالا GS1 نیستند) باعث میشود تا مشکلات اسکن در نقطه فروش (point-of-sale يا POS) و یا نقطه توزیع (point-of-dispense يا POD) ايجاد شود.
برای مصرفکنندگان، بیماران و کارکنان خدمات درماني، چنين اتفاقي منجر به از دست دادن زمان، محروميت و خطا میشود. درواقع عدم دريافت اطلاعات سبب از دست دادن زمان و عدم خريد براي مصرفکننده، محروميت و ايجاد خطرات احتمالی براي بيمار، از دست دادن زمان و ايجاد خطا براي کارکنان خدمات درماني میشود. از سوي ديگر چنين اتفاقي برای نامهای تجاري و خردهفروشان، به معني فرصت ازدسترفته، فروش ازدسترفته و احتمالاً كاهش وفاداری به نام تجاري است. [4]
لينك ديجيتال GS1 راهحلی است كه سازمان جهاني GS1 ارائه میدهد. لينك ديجيتال GS1 با ارائه یک ساختار ساده و مبتنی بر استاندارد برای دادههایی که در بارکدهای “تحت وب” رمزگذاری شدهاند و با ارائه قوانین سادهای که برنامهها، وبسایتها و اسکنرهای POS میتوانند از آنها استفاده کنند، میتواند محتوای بارکدهای قدیمی و جدید را ترجمه کند تا كاربران از اطلاعات محصولات مطلع شوند.
صاحبان برند و خردهفروشان با استفاده از اين راهكار میتوانند به كاربران مختلف اعم از مصرفکنندگان، بیماران و حتي شرکای تجاری خود انواع اطلاعات مربوط به محصولات خود را ارائه نمايند. اين اطلاعات میتواند از ابعاد و تصاویر محصول گرفته تا تاریخ انقضا، دادههای مربوط به محصولات غذایی و پزشکی، ثبت ضمانتنامه، دستورالعملهای عیبیابی و حتی پیوندهای رسانههای اجتماعی را شامل میشود.
سازمان جهاني GS1 براي فعال نمودن لينك ديجيتال خود از راهكاري به نام “حلکننده (resolver)” استفاده میکند.
“حلکننده” يك ابزار جستجو است. کتاب تلفن فیزیکی یا فهرستی از مخاطبین رایانه خود را تصور کنید. وقتی نام یک شرکت (نام شخص) را جستجو میکنید، به شماره تلفن و سایر اطلاعات مرتبط مانند آدرس فیزیکی، آدرس ایمیل، عنوان شغلی و غیره متصل میشود یا “حل” میشود، مانند کتاب تلفن، “حلکننده” ها میتواند توسط اشخاص مختلفی مانند یک شرکت ایجادشده و مورداستفاده قرار گيرند. این ارتباطات با دیگر منابع اطلاعاتی میتواند با ارائه قابلیتهای مشترک “حلکننده (resolver)” فعال شود، معیارهایی که در مرحله بعدی از استاندارد لينك دیجیتال GS1 تعریف میشوند. البته ممكن است سازمانهای تجاري خود اقدام به تهيه چنين حلکنندههای متناسب با حوزه كاري خودکرده باشند. به عبارتي، کل يك صنعت یا يك صنف ممکن است تصمیم بگیرند با یکدیگر همکاری کنند تا يك حلکننده براي نیازهای خاص تجاری خود ارائه دهند.
در زمینه لینک دیجیتال GS1، انتظار سازمان جهاني GS1 اين است که ذینفعان مختلف “حلکننده” هایی را توسعه دهند تا به آنها در رفع چالشهای مشابه تجاری کمک کند. یک برند تجاری میتواند یک “حلکننده” را ایجاد کند که از طریق آن پیوندهای داخلي بين محتوا و داراییهایی که قبلاً در سیستم وي وجود داشته، مدیریت کند. یک خردهفروش ممکن است برای اتصال مشتریان خود به قیمتگذاری و در دسترس بودن اطلاعات محصول، یک “حلکننده” ایجاد کند. در مراقبتهای بهداشتی، ممکن است یک “حلکننده” ایجاد شود تا بیماران به اطلاعات بروشور متصل شوند. همچنین پیشبینی میشود که صنایع برای ساختن يك “حلکننده” باقابلیتهای لازم همکاری و کمک کنند تا نیازهای تجارتي بنیادی و غیررقابتی آن مشاغل رفع شود، مانند جستجوی مکان منابع دادههای محصولات بهمنظور سادهسازی تبادل دادههای تجارت به تجارت (B2B).
در یک رابطه تجارت به مصرفکننده (B2C)، صنعت میتواند از لينك ديجيتال GS1 برای تعامل مصرفکنندگان و بیماران از طریق برنامهها ، وبسایتهایی که بهسادگی با اسکن بارکد قابلدسترس هستند، استفاده کند. انجام این کار باعث میشود صنعت بهصورت پویا با مصرفکنندگان و بیماران مرتبط شود و اطلاعات مربوطه را به اشتراک بگذارد. نفوذ فعلي کدهاي QR در بازار برای مصارفی مانند برچسبهای باهوش (SmartLabel ™) مکمل طرح لينك دیجیتال GS1 بوده و سازمان جهاني GS1 به دنبال اطمینان از این است که چنین کدهایی از استاندارد جدید GS1 در تبادل اطلاعات بهرهمند گردد.
در رابطه تجارت به تجارت (B2B)، لينك ديجيتال GS1 پیشنیازها و بستر اتصال به هر فضايي كه اطلاعات قابلخواندن انسان و ماشین را در آن ایجاد میشود را ممکن ساخته است. GS1 یک “حلکننده” را بهمنظور اثبات توانايي کار مفهومی به كار گرفته که نشان دهد چگونه صاحبان نامهای تجاري، خردهفروشان و سازمانهای عضو GS1 میتوانند با همدیگر از سادهسازی فرآیندهای تجاری B2B پشتیبانی كنند.
. این قابلیت “حلکننده” یک برنامه افزودنی آینده در مسير ثبتنام GS1 است که “لینکها (اتصالها)” را به منابع دادههای مجاز در مورد محصولات، مکانها، داراییها و غیره امکانپذیر میکند. این لینکها بهمنظور پشتیبانی از نیازهای تجاری غیرقابلرقابت در مورد به اشتراکگذاری دادههای محصول- بدون اينكه هیچیک از این منابع داده ضروري جابجا، تكرار یا تجميع شوند- ارتباطات اساسی با منابع داده محصولات تأییدشده را فعال میکنند. [4]
- لينك ديجيتال GS1 و حاملهای داده
لينك ديجيتال GS1 بايد بتواند انواع باركدها را شناسايي كرده و اطلاعات آنها را ترجمه نمايد. سازمان جهاني GS1 بدين منظور قابليت لينك ديجيتال GS1 را بهگونهای طراحي كرده است كه با انواع حاملهای داده كار کند. [4]
- کلیه بارکدهاي یک و دو بعدی (ساختن لینک دیجیتال بهواسطه یک برنامه برای بارکدهايی که حاوی لینک URL / وب نیستند)
- برچسب شناسایی فرکانس رادیویی (RFID) (بهعنوانمثال، EPCenabled RFID)
- ارتباطات میدان نزدیک (NFC)
- فنآوریهای دیگر، مانند علامتگذاری دیجیتال
- تجارب عملكرد لينك ديجيتال GS1
در اين بخش نحوه عملکرد لينك ديجيتال GS1 از منظر تجارب كاربران شرح داده میشود.
-
- تجربه مصرفکننده
یک تجربه واقعي مصرفکنندهای است كه میخواهد اطلاعات دقیقتری در مورد مواد غذایی و دستورالعملهای اضافی برای مخلوط کیک بداند. او از تلفن هوشمند خود استفاده کرده کد QR روی بسته را اسکن میکند. كد QR حاوی URI لينك ديجيتال GS1 است. بهاینترتیب تلفن او را به یک صفحه وب متعلق به نام تجاري محصول متصل میکند که اطلاعات مربوط به تغذیه، دستورالعملها و سایر اطلاعات مربوط به محصول را ارائه میدهد او همچنین میتواند تجربیات يا نظرات سايرين در مورد محصول و يا توصیههای صاحب كالا را در اين صفحه مشاهده نمايد.
اگر همان مصرفکننده از یک برنامه خردهفروشی (app) -كه برای اسکن بارکد توسعه دادهشده – براي اسكن دقیقاً همان كد QR استفاده کند، میتواند به تجربيات متفاوتی مانند محصولات سفارشي، امتیازات جمعآوریشده در برنامه وفاداری مشتريان و “اشتراکگذاری” محصولات با دوستان در رسانههای اجتماعی متصل شود. پیشبینی میشود که همین بارکد در پیشخوان قابل اسکن باشد، بنابراین پایه و اساس کدهاي روی بسته را در آینده تشكيل میدهد.
-
- تجربه تولیدکنندگان بهداشتی
داروسازان براي ارائه اطلاعات مربوط به محصولات خود برای بیماران به چندین زبان، دچار چالش شده و مجبور میشوند که بروشورهای حجيم تهيه كنند. از سوي ديگر مصرفکنندگان غالباً اين حجم اطلاعات را عذاب آور و دشوار میدانند. با استفاده از برنامههايی که میتواند GTIN رمزگذاری شده محصولات دارویی را در بارکد ديتا ماتريس GS1 روی بسته بخواند، مصرفکننده به یک بروشور اطلاعات الکترونیکی بیمار هدایت میشود. مصرفکننده دارو بهراحتی از طریق یک تنظیم ساده در تلفن هوشمند خود، به زبان دلخواه اطلاعات را دريافت میکند. برنامه خواندن ديتا ماتريس منطبق بر قوانین استاندارد لينك ديجيتال GS1 است، بنابراین از دادههای موجود در بارکد برای اتصال به یک سرویس “حلکننده” در صنعت داروسازی استفاده كرده و منبع بروشور را پیدا میکند.
-
- زنجیره تأمین
یک خردهفروش مایل است کالای جدیدی را در فروشگاه خود فهرست کند. اکوسیستمهای پیچیده به اشتراکگذاری دادهها امروزه گران، نيازمند کپیهای فراوان، وقتگیر و همراه با احتمال اشتباه است. در اين اکوسیستم سازنده اغلب نیازمند تصاویر و فیلمهایی است كه یک ارائهدهنده خدمات محتوا، يا يك بازاریاب مواد از یک آژانس برنامههاي دیجیتال تهیهکرده و شاید تهيه اين اطلاعات نيازمند چندين منبع گوناگون از دادههای لجستیکي و اطلاعاتي محصول باشد كه دقت و سرعت دسترسي به اطلاعات را تحت شعاع قرار میدهد.
با استفاده از فناوری “حلکننده” و لينك دیجیتالی GS1، میتوان فرآیند لیست بندی محصول آینده را فعال کرد روشی که از هویت بنیادی GS1 استفاده میکند تا بتواند شرکای تجاری خود را به منابع داده مرتبط و دارای نام تجاري مجاز، متصل کند. علاوه بر انواع دادههای ذکرشده در بالا، پیوندهای ساير اطلاعات ضروری شرکای تجاری در مورد ایمنی محصول، دستورالعملهای استفاده ایمن، حملونقل، دفع، سلسلهمراتب بستهبندی و برنامهریزیها نیز، میتواند به اشتراک گذاشته شود.
-
- قابلیت ردیابی
لينك ديجيتال GS1 با ارتباطي كه بين محصول و اطلاعات اصلي و معتبر برقرار میسازد ممکن است راهحلهای قابلیت ردیابی را با استفاده از بارکد دیجیتال بهبود یابد. لينك ديجيتال GS1 شناسایی دستههای خاص محصول (حتی محصولات كه كد سریالی دارند) را امکانپذیر میکند. این دادههای اضافی در بارکد میتواند از پیوند دادن به اطلاعات مربوط به منشأ، فراخوان و یا انقضا، پشتیبانی کند. خردهفروشان میتوانند با پیدا کردن سریع و حذف محصولات فاقد تاریخمصرف يا فراخوان شده از قفسهها، زمان قابلتوجهی را صرفهجویی کرده و مانع از دست دادن درآمد و اعتماد مشتريان به برند يا فروشنده شوند. [4]
- پیشنیازهاي لينك ديجيتال GS1
براي استفاده از راهكار GS1 در تبادل اطلاعات و دسترسي سريع و آسان به اطلاعات صحيح، لازم است اقدامات زير به شكل كامل انجام شود. استانداردهاي GS1 در شناسايي، كدگذاري و انتشار اطلاعات رعايت شود.
-
- رعايت پایه و اساس شناسايي
سازمان جهاني GS1 پيشنهاد داده است در گام اول شناسه GS1 به هر یک از محصولات موردنیاز (شماره مورد تجارت جهانی GS1) و یا موقعیت مکانی اختصاص يابد (شماره موقعیت مکانی جهانی GS1). در ايران چون اطلاعات كالا در زمان دريافت كد ملي (ايران كد) دريافت شده و بر اساس آن كد GTIN ايجاد میشود، شناسه ايران كد براي شناسايي محصولات نيز كه بر اساس استانداردهاي GS1 رمزنگاریشده باشند، میتوانند مورداستفاده قرار گيرند. [4] و [8]
شناسههای منحصربهفرد محصولات سپس بايد در حاملهای داده مانند بارکد EAN / UPC یا ديتا ماتريكس GS1 رمزگذاری شده و بر بستههای محصول چاپ شوند. اگر از کدهای QR روی محصولات استفاده میشود، بايد اطمینان حاصل شود که اين كدها با فرمت شناسه یکسان منبع (Uniform Resource Identifier يا URI) لينك دیجیتال GS1 رمزگذاری شدهاند. [4]
-
- استفاده از برنامهها
لينك ديجيتال GS1 شناسه محصولات و بارکدهاي را به کانالهای ارتباطی قدرتمند تبدیل میکند که مشتریان میتوانند آنها را اسکن كرده و بهمنظور دریافت اطلاعات دیجیتال ارزشمند به آنها هدایت شوند. بنابراين لازم است برنامههاي قابلنصب بر تلفن هوشمند (چه از سمت صاحبان و عرضهکنندگان محصولات مانند خردهفروشیها و چه توسط مصرفکنندگان) برای خواندن و استفاده از لينك ديجيتال GS1 تهيه، ترويج و استفاده شوند. [4]
-
- اتصال محصولات به دادههای مربوطه
استفاده از ساختار استاندارد لينك دیجیتالی GS1 به این معنی است كه دیگر نیاز نيست اطمینان حاصل كنيد كه همه دادهها، داراییها و محتوا در یک مکان در دسترس هستند. براي دستيابي به اين هدف با استفاده از فناوري “حلکننده” و لينك ديجيتال GS1 میتوان قابلیتهای موجود را برای اتصال شناسههای محصول به هر مکانی که لازم است دادهها ذخیره شوند، فعال کرد. [4]
- نتیجهگیری:
معرفی لینک دیجیتال GS1 به این معنی نیست كه استفاده از بارکد EAN / UPC در حال تغییر است. کاملاً برعکس: صاحبان برند و خردهفروشان همچنان از بارکدهاي آنلاين و آفلاين همهجا برای سالهای آتي استفاده خواهند کرد. در اين مقاله سعي شده فرصتهای آیندهنگرانهای از انتقال اطلاعات و تبادل آن به شكل ايمن و مطمئن از طريق یک باركد منحصربهفرد تحت وب مطرح شوند. فرصتي كه به همراه خود توسعه راهكارهاي فناورانه را بیشتر از پيش در پي خواهد داشت. سازمان جهاني GS1 با اين ابتكار كاربرد جديدي از كدهاي شناسه كالا و کلیدهای شناسايي GS1، شبکه جهانی همگامسازی دادهها (GDSN) و ابر داده GS1 را بهمنظور تسهيل تبادل اطلاعات فراهم كرده است. [4] و [5]
همكاري صنايع براي شناسايي موجودیتهای داخلي خود و ارائه ” حلکننده” هايي كه اطلاعات داخلي آنها را در يك حوزه مشترك- بدون فاش شدن مسائل رقابتي- به اشتراك بگذارد و بتواند با لینک ديجيتال GS1 مرتبط شود، يكي از گامهای اصلي فرايند دسترسي به اطلاعات صحيح محصول توسط كاربران است.
در اين ميان برنامه نويسان برنامههاي گوشیهاي همراه و توسعهدهندگان شبكه اجتماعي نيز فرصتهای جديدي از کسبوکار را در اختيار خواهند داشت.
كاربران و مصرفکنندگان تنها با داشتن تلفنهای هوشمندي كه برنامههاي اسكن و خواندن انواع حاملهای داده رادارند با استفاده از اين فناوري به اطلاعاتي كه از محصول نياز دارند، دسترسي خواهند داشت.