ماهنامه شماره 31 (اسفند ماه 1396)

1. مقدمه:

سیستم GS1 یک سیستم پرکاربرد از استانداردهای زنجیره‌تامین در جهان است و شامل استانداردها، دستورالعمل‌ها، راه‌حل‌ها و خدمات ایجادشده در فرآیندهای رسمی و همکاری است. سیستم GS1 سیستم یکپارچهای از استانداردهای جهانی است که شناسایی دقیق و به اشتراک‌گذاری اطلاعات را با توجه به مکانها، محصولات، داراییها و خدمات فراهم میکند. استانداردهای شناسایی GS1 که بانام کلیدهای شناسایی GS1 شناخته میشوند که با شناسایی دقیق با کمک فنّاوری‌هایی از قبیل بارکد، تگهای RIFD و پیغامهای الکترونیکی به‌وسیله برقراری ارتباط بین جریان‌های فیزیکی کالا و خدمات به جریان اطلاعات ارزش ایجاد میکند. صنعت حمل‌ونقل و لجستیک شامل حرکت کالاها با کمک روشهای چندگانه حمل‌ونقل (جاده، ریلی، هوایی، دریایی) است. این صنعت شامل گروه‌های متنوعی از قبیل فرستنده و گیرنده، حمل‌ونقل کننده‌ها و همچنین سازمان‌های دولتی مثل گمرکات و بنادر^[1] است. ترکیب کانال‌های لجستیکی و گروه‌های مختلف، فرصتی برای تسهیل شناسایی محموله‌ها و دارایی‌ها با استفاده از کلیدهای شناسایی GS1 و به اشتراک‌گذاری اطلاعات بین حمل‌کننده‌ها و سایر ارائه‌دهندگان خدمت است.

دستورالعمل زیر راهنمایی برای شناسایی تجهیزات، مکانها، دارایی‌ها و واحدهای لجستیکی و محموله‌هایی است که در صنعت حمل‌ونقل استفاده می‌شود. این دستورالعمل بر اساس استانداردهای GS1 تدوین‌شده و پاسخگوی نیازهای کاربران در نمونه‌های واقعی و پیاده‌سازی کلیدهای شناسایی زیر است.

• GLN: Global Location Number
• GRAI : Global Returnable Asset Identifier
• GIAI : Global Individual Asset Identifier
• SSCC: Serial Shipping Container Code
• GINC : Global Identification Number for Consignment
• GSIN :Global Shipment Identification Number

این راهنما بروی شناسایی مکانها، داراییها، واحدهای لجستیکی و گروههای حمل‌ونقل متمرکزشده است.

1. شناسایی مکان:

فرآیندهای کسب‌وکار باعث می‌شود که اشیا (محصولات، دارایی‌ها یا سایر تجهیزات) از یک مکان فیزیکی به مکان دیگر حرکت کنند. توانایی دیدن این حرکات، یک بخش ضروری در هر زنجیره‌تامین است. این مکان‌های فیزیکی می‌تواند یک سایت مانند مرکز توزیع یا یک مکان خاص درون سایت مانند طبقه فروش باشد؛ حتی می‌تواند به‌عنوان یک منطقه خاص در یک قفسه باشد. در لجستیک، مکان‌های فیزیکی ابعاد اساسی فرایندهای برنامه‌ریزی، کنترل و اجرای هستند. این فرایندها به‌شدت بر روی زمان واقعی به اشتراک‌گذاری و پردازش اطلاعات تکیه می‌کنند و شناسه‌های مکان یکنواخت پیش‌نیاز مهمی برای پردازش خودکار هستند.

• 1. کلید شناسایی برای شناسایی مکان

1.1.2. GLN : Global Location Number

GLN کلید شناسایی GS1 برای شناسایی مکان است. GLN می‌تواند برای شناسایی مکان‌های فیزیکی و گروهها که در آن نیاز به بازیابی اطلاعات از پیش تعریف‌شده برای بهبود کارایی ارتباط با زنجیره‌تامین وجود داشته باشد، مورداستفاده قرار گیرد. صاحب مکان به‌طورمعمول GLN را اختصاص می‌دهد و داده اصلی مرتبط را مدیریت می‌کند. علاوه بر استفاده از GLN در یک حامل داده، از GLN در استاندارد پیام‌های کسب‌وکار^[2] GS1 نیز استفاده می‌شود. برای هر نوع مکان توصیف‌شده در این گزارش، نام نقش گروه‌های مرتبط به GS1 eCom ارائه‌شده است.

2.1.2. GLN extension

مؤلفه GLN extension برای شناسایی مکان‌های فیزیکی داخلی در یک مکان مشخص‌شده با GLN، به‌عنوان‌مثال، فروشگاه‌ها، کارخانه‌ها، ساختمان‌ها استفاده می‌شود. استفاده از GLN extension محدود به مکان‌های فیزیکی است.

2.2. مکانهای تجاری

1.2.2. موجودیت‌های تجاری/قانونی

موجودیت‌های تجاری یا قانونی شرکت‌هایی که مسئول خرید یا فروش کالا یا خدمات و پرداخت مالیات و هزینه‌ها هستند، می‌باشند. در هر فرآیند کسب‌وکار، شرکت‌هایی که درگیر آن هستند، باید به‌طور شفاف شناسایی شوند. کلید شناسایی پیشنهادی GS1 برای شناسایی این موجودیتها GLN است. نقشهای مربوط به eCom بدین قرار است: خریدار یا فروشنده کالا، خریدار یا فروشنده خدمات لجستیک، گیرنده یا فرستنده کالا، حمل‌کننده یا دریافت‌کننده.

2.2.2. تسهیلات

یک تسهیلات، محل فیزیکی با یک آدرس خاص است که در آن‌یک کسب‌وکار فعالیت عملیاتی را انجام می‌دهد. مکان ممکن است از ساختمان‌های متعدد تشکیل شود، مگر این‌که در همان آدرس واقع شوند. ساختمان‌ها ممکن است شامل سازه‌های بدون دیوار و سقف مانند انبارهای کانتینری، پارک ماشین‌ها باشند. شکل 1 نمونه‌ای از تسهیلات را نمایش می‌دهد. کلید شناسایی پیشنهادی GS1 برای شناسایی این تسهیلات GLN است و نقشهای مربوط به eCom بدین قرار است: حمل از یا حمل به برداشت از یا تخلیه در مکان موجودی‌ها.

3.2.2. مکان‌های داخل یک تسهیل

یک تسهیلات شامل فضاهای مختلفی است که ممکن است برای اهداف لجستیکی شناسایی شود. نمونه‌هایی ازجمله طبقه‌ها، اتاق‌ها و مکان‌های قفسه. برای انبارها، فضاهای اطراف ساختمان مانند مزارع نیز ممکن است مهم باشد. کلید شناسایی پیشنهادی GS1 برای شناسایی این تسهیلات GLN به همراه GLN extension است. GLN Extension Component تعداد زیادی از مکان‌ها را بدون شناسایی تعداد GLN های موجود بر اساس پیشوند شرکت GS1 سازمان (GCP) شناسایی می‌کند. در اکثر موارد GLN Extension Components در داخل استفاده می‌شود و با شرکای تجاری به اشتراک گذاشته نمی‌شود. مواردی که مکان‌های موجود در انبار به اشتراک گذاشته می‌شوند، شامل انبارهای فرعی و یا زمانی است که ردیابی موجودی خاص باید بین شرکا به اشتراک گذاشته شود. نقش مربوط به eCom، زیر مکان موجودی‌ها است.

مکان‌های خاص

• مکان‌های موقتی

مکان‌های موقت برای یک دوره محدود وجود دارد. نمونه‌هایی ازجمله پروژه ساخت‌وساز یا جشنواره است. این مکان‌ها، مکان‌های عملیاتی هستند و GLN ها باید برای شناسایی آن‌ها استفاده شوند. GLN باید توسط گروهی که در آن مکان فعالیت می‌کند تخصیص داده شود. مکان‌های موقت همیشه نشانی ندارند. در این موارد، برای توصیف مکان مشخص‌شده، ممکن است مختصات جغرافیایی، کدهای منطقه پستی و اطلاعات متنی موردنیاز باشد.

• مکان‌های متحرک

وسایل حمل‌ونقل مانند کشتی‌ها و هواپیما ممکن است از اهداف حمل‌ونقل باشند. در چنین مواردی، این نوع از مکان‌ها با GLN به بهترین نحو مورداستفاده قرار می‌گیرند. اگرچه ابزارهای حمل‌ونقل آدرس ثابتی ندارند، GLN امکان تطبیق با استانداردهای موجود مثل eCom order to cash را فراهم می‌کند. توجه شود که GLN نمی‌تواند ابزارهای حمل‌ونقل را به‌عنوان دارایی شناسایی کند.

• مکان میزبان

مکان‌های میزبانی‌شده مکان‌هایی هستند که در یک مرکز متعلق به‌طرف دیگر قرار دارند. این مکان‌ها باید به‌عنوان تسهیلات تلقی شده و توسط GLN مورد شناسایی قرار گیرند. GLN باید توسط گروهی که در محل در حال فعالیت هستند تخصیص داده شود. این ممکن است منجر به GLN های چندگانه مربوط به همان آدرس شود، برای مثال برای هر مغازه واقع در یک فروشگاه.

3.2. مکان‌های دولتی

آژانس‌های دولتی مانند ادارات گمرکی، مراجع مالیاتی و آژانس‌های ایمنی محصولات نقش مهمی در زنجیره‌تامین دارند. گروه‌ها ممکن است نیاز به دانستن موقعیت جغرافیایی سازمان‌های مربوطه داشته باشند. جایی که دولت‌ها به‌عنوان طرف‌های خریداری یا فروش کالاها یا خدمات عمل می‌کنند، باید بر اساس راهنمایی‌های مکان کسب‌وکار مشخص‌شده در اشخاص حقوقی یا سازمان‌های تجاری یا امکانات شناسایی شوند.

• آژانسها

یک آژانس یک سازمان دولتی است که مسئول اجرای یک قانون خاص مانند جمع‌آوری مالیات است. معمولاً این سازمان‌ها به‌وسیله ابزارهای دیگر از GLN ها شناسایی می‌شوند. اصطلاحات eCom مرتبط: آژانس مالیاتی.

• محل کار

یک دفتر محل خاصی است که یک سازمان دولتی فعالیت‌های خود را انجام می‌دهد. این مکان‌های اداری باید به‌عنوان تسهیلات تلقی شوند.

4.2. مکان‌های مصرف‌کننده

– افراد

در معاملات مربوط به یک مصرف‌کننده مشخص، این فرد نیاز به شناسایی دارد. توصیه نمی‌شود یک GLN را به مصرف‌کننده اختصاص دهیم. در بعضی موارد، شماره سرویس ارتباطی جهانی (GSRN) ممکن است قابل‌اجرا باشد

– آدرس‌های فیزیکی

در معاملات مربوط به مصرف‌کنندگان فردی، ممکن است کالا یا خدمات به آدرس خانه یا سایر نقاط تحویل مشخص منتقل شود. جایی که GLN وجود ندارد، اطلاعات آدرس ساختاریافته باید ارائه شود.

5.2. مکان‌های عمومی حمل‌ونقل و تجارت

شناسایی مکانهای عمومی حمل‌ونقل از قبیل شهرها، بندرها یا فرودگاهها ممکن است برای تعیین شرایط تحویل یا مسیرهای حمل‌ونقل موردنیاز باشد. برای این قبیل مکان‌های عمومی که به شرکت خاصی متصل نیستند، اختصاص GLN مناسب نیست. ارتباط برقرار کردن در مکان‌های عمومی ممکن است بر اساس لیست استانداردهایی غیر از استاندارد GS1 باشد: مانند^[3] UN / LOCODE. مکان‌هایی که توسط یک شرکت خاص اداره می‌شوند، مانند یک پایانه بندر، باید با GLN مشخص شود. نقش‌های مرتبط eCom: شرایط محل تحویل، محل لجستیک

1. شناسایی دارایی:

این بخش داراییهایی را که در سراسر صنعت استفاده می‌شود، توصیف میکند و توصیه‌هایی را برای مناسب‌ترین کلید شناسایی GS1 برای شناسایی هر دارایی ارائه می‌دهد. دارایی‌های حمل‌ونقل و تدارکات عبارت‌اند از:

• تجهیزات حمل‌ونقل مثل کامیون، کشتی، هواپیما.
• ابزارهای حمل‌ونقل مثل کفی‌ها، کانتینرهای حمل بین‌المللی، واگنها.
• اقلام برگشتنی حمل‌ونقل مثل پالتها، جعبه رولها و قفسه‌ها

تمامی داراییها چرخه زندگی خود را به‌عنوان یک‌قلم تجاری (کالا) شروع می‌کنند که توسط GTIN شناسایی‌شده است. هنگامی‌که یک شرکت (مثلاً تأمین‌کننده خدمات لجستیکی و سایر شرکتها) این اقلام تجاری را بگیرد، آن شرکت میتواند این اقلام را به‌عنوان دارایی طبقهبندی کند. هر دارایی شناساگر مناسب خودش را لازم دارد تا از مدیریت کارآمد دارایی اطمینان حاصل شود. شناسایی دارایی و مدیریت آن به نوع شناساگر و صاحب آن وابسته است. موارد زیر نقشی که سازمان در شناسایی داراییها ایفا میکند شناسایی میکند.

• تولیدکننده دارایی: گروهی که دارایی را تولید می‌کند. سازنده دارایی به‌طورمعمول شناسه دارایی تحت مالکیت خود را اختصاص نمی‌دهد، اما ممکن است دستورالعملی برای استفاده فیزیکی از شناسه دارایی اختصاص داده‌شده توسط مالک دارایی در طول فرایند تولید باشد.
• مالک دارایی: گروهی که قانونا صاحب دارایی است. صاحب دارایی مسئول تخصیص شناساگر به دارایی است.
• کاربر دارایی: گروهی که از دارایی استفاده می‌کند و لزوماً صاحب دارایی نیست.
  1. کلیدهای شناسایی GS1 برای شناسایی دارایی

داراییها ارزش صاحبان خود را نشان میدهند؛ بنابراین هر دارایی باید به‌درستی شناسایی شود تا اطمینان حاصل شود که هر دارایی دقیقاً ضبط و ردیابی می‌شود. استاندارد GS1 دو کلید برای شناسایی دارایی‌ها فراهم می‌کند.

■ GRAI: Global Returnable Asset Identifier

■ GIAI: Global Individual Asset Identifier

استفاده توصیه‌شده از GRAI یا GIAI بر اساس نوع دارایی و برنامه کاری تجاری است. دارایی‌ها ممکن است بر اساس تعاریف زیر طبقه‌بندی شوند: فردی یا قابل‌برگشت.

• دارایی قابل‌برگشت:

یک دارایی قابل‌برگشت متعلق به شرکت، دارایی است که برای حمل‌ونقل و ذخیره کالا استفاده می‌شود. مثالهای کاربردی مثل کاسه‌ها، ظروف رول، جعبه‌ها و پالت‌ها.

• دارایی فردی

یک‌نهاد که بخشی از موجودی دارایی‌ها برای یک شرکت خاص است. دارایی فردی معمولاً در یک در مکان مشابه یا توسط یک کاربر استفاده میشود. صاحب دارایی فردی معمولاً هر دارایی را برای گزارش‌های موجودی و مالی ردیابی و مستند میکند و همچنین نگهداری را تسهیل می‌کند. مثلاً شامل کامپیوترها، تسهیلات تولیدی، ابزارها و تجهیزات تولید. شناسههای دارایی، کالاهایی که با کمک دارایی حمل یا ذخیره‌شده است، شناسایی نمیکند. شناسه‌های داراییها برای داراییها مرتبط با حمل خاص یا واحد لجستیکی مخصوص برای بهبود شفافیت ممکن است استفاده شود.

1.1.3. GRAI شناساگر جهانی دارایی برگشتنی

کلید شناسایی GS1 برای شناسایی داراییهای قابل‌برگشت استفاده میشود. این کلید شامل پیش‌شماره شرکتی GS1، نوع دارایی، چک دیجیت و شماره‌سریال انتخابی است. هدف اصلی GRAI شناسایی طبقه دارایی است. این بدین معنی است که برای تمام داراییهایی که در یک طبقه قرار دارند، GRAI یکسان تخصیص داده می‌شود. همچنین GRAI شماره‌سریال انتخابی نیز ارائه میکند. اگر نیاز باشد هر نمونه از دارایی قابل‌برگشت شناسایی شود، باید شماره‌سریال اختیاری استفاده شود. صاحب دارایی، GRAI را به هر دارایی قابل‌برگشت اختصاص می‌دهد و این کار به طبقه‌بندی خودکار دارایی برگشتپذیر توسط صاحب دارایی و نوع دارایی برای تسهیل صدور صورتحساب و سایر برنامه‌ها استفاده شود. درجایی که دارایی‌های یک نوع باید سفارش داده شود، GTIN برای فرآیند سفارش موردنیاز است. هیچ تناقضی ایجاد نمیشود وقتی GTIN و GRAI تعداد رقم مشابه داشته باشند چون حاملهای داده بین کلیدهای شناسایی GS1 تمایز قائل میشوند.

2.1.3. GIAI شناساگر جهانی دارایی فردی

کلیدهای شناسایی GS1 برای شناسایی دارایی شخصی نیز کاربرد دارد. این کلید شامل پیش‌شماره شرکتی GS1 و شماره دارایی شخصی است. GIAI داراییهای شخصی از قبیل میزهای دفتر، کامپیوترها و ماشینها را شناسایی می‌کند و مانند GRAI شامل اجزای طبقهبندی نیست اما همواره شامل سریال منحصربه‌فرد است؛ بنابراین یک GIAI همواره هر قسمت از دارایی شخصی را شناسایی میکند. GIAI توسط مالک دارایی تخصیص داده میشود. به‌طورکلی داراییهای شخصی برای مدت‌زمان طولانی در اختیار یک گروه واحد قرار می‌دهند و اغلب تغییر نمی‌کنند به همین دلیل این شناساگر کمتر در بیرون از سیستم IT سازمانی که صاحب آن کد است به نسبت شناساگر GRAI به اشتراک گذاشته می‌شود. برخی از داراییهای شخصی از قبیل تراکتور، کامیون، تریلی، لیفتراک، پالتها و سایر ابزارآلات دیگر به گروه سومی اجاره داده میشوند. در این مورد صاحب آن دارایی انتظار دارد که دقیقاً همان دارایی را که ارسال‌شده است در پایان دوره اجاره‌نامه بازگردانده شود و GIAI به این اتفاق کمک میکند.

2.3. ابزارهای حمل‌ونقل

ابزارهای حمل‌ونقل وسایل نقلیهای هستند که برای حمل واحدهای لجستیکی و ابزارهای حمل استفاده میشوند (مانند تریلیها، واگنها و کانتینرها). شکل زیر ابزارهای حمل‌ونقل را نمایش میدهد.

ابزارهای حمل‌ونقل شامل داراییهای ثابت از قبیل:

• کامیونهای نیمه تریلر
• کامیونهای تحویل
• کشتیها
• لوکوموتیوها
• هواپیماها

که برای شناسایی این تجهیزات، کلید شناسایی GIAI پیشنهادشده است. درواقع صاحب کالا وسیله نقلیه باید آن‌ها به‌عنوان دارایی داخل سازمان با GIAI شناسایی کند.

3.3. تجهیزات حمل‌ونقل

تجهیزات حمل‌ونقل به‌عنوان قطعه‌ای از تجهیزات ارزشمند مورداستفاده برای نگهداری، محافظت و یا امنیت محموله برای اهداف حمل‌ونقل تعریف‌شده است. تجهیزات حمل‌ونقلی که در این راهنما معرفی‌شده است شامل بسته‌بندی ثانویه قابل‌استفاده مجدد و حاملهای بار باقابلیت استفاده مجدد هستند که در بخشهای بعدی به‌عنوان اقلام قابل‌برگشت حمل‌ونقل بحث خواهد شد. نمونههایی از تجهیزات حمل‌ونقل در شکل زیر نشان داده‌شده است.

1.3.3. تریلیها

تریلرها، وسایل نقلیه بدون قدرتی هستند که توسط یک وسیله نقلیه موتوری کشیده میشوند مانند کامیون نیمه تریلر. این تریلرها ممکن است برای نگهداری واحدهای لجستیک استفاده شوند یا برای حمل ظروف حمل‌ونقل استفاده شوند.

کلید شناسایی GS1 پیشنهادشده برای شناسایی این تجهیزات GIAI است. تریلیها معمولاً برای ارائه‌دهندگان خدمت لجستیکی است یا به آنها اجاره داده میشود. صاحب وسیله نقلیه، یا یک شرکت اجاره‌ای یا ارائه‌کننده خدمات حمل‌ونقل، باید یک GIAI را برای شناسایی وسیله نقلیه تعیین کنند. چنانچه تریلرها، وسایل حمل‌ونقل قابل بازگشت (RTI) در نظر گرفته نشوند، بنابراین GRAI یک شناسه مناسب نیست.

2.3.3. واگنها

واگنها همچنین به‌عنوان وسایل نقلیه ریلی نیز شناخته میشوند که در سیستم حمل‌ونقل ریلی برای حمل محموله‌ها یا مسافر استفاده میشوند. چندین واگن در یک قطار قرارگرفته و توسط یک یا تعدادی لوکوموتیو کشیده می‌شوند. واگنها در حمل‌ونقل ریلی عمدتاً استفاده می‌شوند. برای شناسایی آنها کلید GIAI پیشنهاد می‌شود. توجه کنید که واگنهایی که قابل تعویض نباشند اقلام حملی و نقلی قابل‌برگشت نیستند و استفاده از GIAI نادرست است.

3.3.3. کانتینرهای حمل بین‌المللی

کانتینرهای حمل بین‌المللی جعبه‌های فولادی قابل‌استفاده مجدد است که برای ذخیره‌سازی ایمن، کارآمد و امن و حرکت مواد و محصولات در یک سیستم حمل‌ونقل جهانی بانام استاندارد جهانی حمل‌ونقل کانتینر متحرک هستند. اندازه و مشخصات کانتینرها در استانداردهای ISO تعریف‌شده و اغلب با استفاده از شماره دفتر بین‌المللی کانتینر (BIC) شناسایی می‌شوند. اگرچه در درجه اول برای حمل‌ونقل دریایی طراحی‌شده است، ظروف مجتمع ممکن است توسط جاده یا راه‌آهن حمل شود. کلید شناسایی آن‌ها GIAI است.

1. نتیجه گیری

ترکیب کانال‌های لجستیکی و گروه‌های مختلف، فرصتی برای تسهیل شناسایی محموله‌ها و دارایی‌ها با استفاده از کلیدهای شناسایی GS1 و به اشتراک‌گذاری اطلاعات بین حمل‌کننده‌ها و سایر ارائه‌دهندگان خدمت است. راهنمای ارائه‌شده برای شناسایی تجهیزات، مکانها، دارایی‌ها و واحدهای لجستیکی و محموله‌هایی است که در صنعت حمل‌ونقل استفاده می‌شود، کاربرد دارد. در این دستورالعمل سعی شد، بر اساس استانداردهای GS1، به نیازهای کاربران در نمونه‌های واقعی و پیاده‌سازی کلیدهای شناسایی توجه شود.