ماهنامه شماره12(مرداد ماه 1395)

مقدمه

پوشاك، از جمله كالاهايي است كه در تمام دنيا و توسط تمام افراد استفاده مي‌شود. پوشاك بازاري به گستردگي تمام دنيا دارد. بازارهاي جهاني براي هماهنگي و كارآمدي نياز به زبان يكنواخت و مناسبي دارند. سيستم استانداردهاي جهاني GS1 زبان جهاني كسب‌وكار است و در صنعت پوشاك توسط بسياري از پيشتازان بازار پذيرفته شده است.

1-    كدگذاري (شناسه‌گذاري) كالاها در سيستمGS1

هر نوع كالاي تجاري در سيستم GS1 يك شماره يكتا و منحصربه‌فرد مي‌گيرد. اين شماره را GTIN مي‌نامند. شماره GTIN از ساختار زير تبعيت مي‌كند:

سه رقم N1 N2 N3 در ساختار فوق پيش‌شماره كشور است كه براي ايران عدد  626توسط سازمان جهاني GS1 تخصيص يافته است. مركز ملي شماره‌گذاري كالا، با افزودن چند رقم (متغير بين 4 تا 8 رقم) به آن سه رقم ابتداي شماره، به هر شركت متقاضي كاربري استانداردهاي GS1 يك شماره جهاني منحصربه‌فرد تخصيص مي‌دهد كه پيش‌شماره شركتي GS1 يا GCP نام دارد. در نهايت شركتي كه مالك نشان تجاري و مالك پيش‌شماره شركتي GS1 است به هر نوع از محصولات خود يك شماره مرجع تخصيص مي‌دهد و در انتهاي شماره GCP اضافه مي‌كند. رقم آخر (N13) رقم كنترل است كه با محاسباتي روي رقم‌هاي  N1 تا N12 به دست مي‌آيد. شماره GTIN بدين ترتيب براي هر نوع كالاي تجاري در هر سطح بسته‌بندي (تكي، چندتايي) مشخص مي‌شود. اين شماره مطابق استانداردهاي GS1 به نماد باركد خطي، باركد دوبعدي (ديتاماتريس) يا تگ فركانس راديويي (RFID) تبديل و بر روي هر محصول الصاق يا بر روي بسته‌بندي آن چاپ مي‌شود. سيستم GS1 براي هر عدد كالا از يك نوع محصول نيز راهكاري براي تخصيص شماره سريال دارد.

2-    طبقه‌بندي و ايجاد كاتالوگ كالاها در سيستم GS1

پس از كدگذاري (شناسه‌گذاري) كالا، براي گروه‌بندي كالاها و قرار دادن هر نوع كالا در يك دسته همگن و مشابه، نياز به ساختار طبقه‌بندي كالا وجود دارد. در GS1 براي طبقه‌بندي كالا، از ساختار طبقه‌بندي جهاني محصولات يا GPC (Global Product Classification) استفاده مي‌شود. در اين ساختار طبقه‌بندي، ابتدا همه كالاها به زيرمجموعه‌هايي به نام سگمنت (قسمت) تقسيم شده‌اند. هر سگمنت با شماره‌اي 8 رقمي شناسايي شده است. شماره سگمت پوشاك 67000000 است كه اختصارا همان 67 ذكر مي‌گردد. سپس هر سگمنت به زيرمجموعه‌هاي كوچكتري به نام فاميلي تقسيم شده است. در سگمنت پوشاك تنها يك فاميلي تعريف شده كه شماره آن 6701 است. در ادامه هر فاميلي به زيرمجموعه‌هاي كوچكتري به نام كلاس تقسيم شده است. در قسمت پوشاك، 9 كلاس تعريف شده كه شماره و عنوان انگليسي و فارسي آنها در جدول زير آمده است:‌

در نهايت براي هر نوع از كالاها، يك نام عمومي يا بريك تخصيص يافته و به يكي از كلاس‌ها مرتبط گرديده است. در همه كلاس‌هاي سگمنت پوشاك تعداد 49 نام كالا (بريك) ذكر شده است. افزودن نام به اين فهرست با درخواست كاربران (اجماع همگاني كاربران از طريق GSMP) يا عضويت در ديتاپول امكان‌پذير است. فهرست به‌روز شده هر 6 ماه يكبار منتشر مي‌شود. يكي از نام‌هاي قسمت پوشاك در جدول زير آمده است:

اگر يك شركت توليدكننده پوشاك عضو GS1 شود و پيش‌شماره شركتي بگيرد و سپس براي هر نوع از محصولاتش شماره جهاني 13 رقمي كالاي تجاري (GTIN) تخصيص دهد و سپس GTIN را با كد بريك مربوطه متصل نموده و در يك پايگاه داده‌ها قرار دهد، طبقه‌بندي محصولاتش را با استفاده از ساختار طبقه‌بندي جهاني محصولات انجام داده است.
براي ايجاد كاتالوگ الكترونيكي هر نوع كالا، ساختار طبقه‌بندي جهاني محصولات (GPC)، به ازاي هر نوع محصول با شماره بريك خاص، يك قالب يا الگو پيشنهاد داده است. در اين الگو، كد بريك، عنوان بريك، كد مشخصه، عنوان مشخصه، كد مقادير يا ارزش‌هاي مشخصه و عنوان مقادير يا ارزش‌هاي مشخصه ذكر شده است. براي بريك 10001332 الگو و قالب ايجاد كاتالوگ در جدول بعدي ارائه شده است.

براي رعايت اختصار، كد ارزش‌ها و عنوان ارزش‌ها براي هر مشخصه به طور كامل در جدول فوق نيامده است.
پس از عضويت يك شركت توليدي در GS1، تخصيص شماره GTIN به هر نوع از محصولاتش، وصل نمودن شماره GTIN به كد بريك مناسب در GPC و تكميل الگوي كاتالوگ الكترونيكي محصول منطبق با GPC يا فراتر از آن، شركت توليدكننده مي‌تواند اطلاعات خود و محصولاتش را در پايگاه داده‌هاي تحت وب منتشر نمايد و آنها را در اختيار تمام طرفهاي تجاري (مانند مراكز پخش يا فروشگاه‌ها) قرار دهد.
با كمك GS1، زبان جهاني كسب‌وكار شكل گرفته و اطلاعات كالاها و طرف‌هاي تجاري حاضر در زنجيره تامين به صورت كارامد و موثر بين همه آنها مبادله مي‌شود. اين موضوع از طريق برنامه GDSN يا شبكه همزمان‌سازي جهاني داده‌ها كه در شكل زير نشان داده شده است عملياتي مي‌گردد. براي اين منظور بايد ابتدا شركت مربوطه از طريق مركز ملي شماره‌گذاري كالا به عضويت GS1 و همچنين به عضويت ديتاپول GDSN درآمده باشد.

فرآیند جریان اطلاعاتی در شبکه GDSN با مراحل به ترتیب بارگذاری، ثبت، عضویت، انتشار و تاییدیه اطلاعات در پايگاه‌هاي اطلاعاتی مطروحه  (خریدار و فروشنده) در نمودار بالا نشان داده شده است. اجراي اين فرآيندها تنها با استفاده از ساختار طبقه‌بندی جهانی محصولات یا GPC به عنوان یک زبان مشترک جهت گروه‌بندی یکسان کالاها بین شرکت فروشنده و شرکت خریدار امكان‌پذير خواهد بود. در نمودار فوق، شماره‌ها به

معناي موارد زير هستند:
1-    بارگذاری رکوردهای اطلاعاتی شرکت تجاری تولیدکننده یا تامین کننده کالا در پايگاه اطلاعاتی خویش (فروشنده(
2-    ثبت داده‌ها و کاتالوگ محصولات شرکت تجاری در شبکه GDSN و سيستم ثبت جهاني
3-     عضویت و اشتراک شرکت تجاری خریدار (براي مثال فروشگاه زنجيره‌اي) در پایگاه داده شرکت فروشنده جهت دریافت اطلاعات فروشنده
4-    انتشار داده‌ها و کاتالوگ شرکت تجاری فروشنده در پايگاه اطلاعاتی دریافت کننده اطلاعات یا خریدار
5-    ارسال تایید دریافت اطلاعات توسط شرکت تجاری خریدار (دريافت يا استفاده کننده اطلاعات) به شرکت فروشنده
3.    منافع حضور در شبکه GDSN

دسترسی اعضاء را به اطلاعات مطمئن و بلادرنگ کالا میسر می سازد
ورود کالاهای جدید به بازار را تسریع و آسان می سازد
فرآیندهای دستی را حذف و خطاها را کاهش می دهد
خطاهای مربوط به زمان مدیریت داده‌ها را رفع و هزینه های پخش و توزیع را تقلیل می‌دهد
با استانداردها و قواعد بین‌المللی مراقبت های بهداشتی و غذایی تطابق موثرتری دارد
مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ( GS1 Iran) همواره شرکت‌های عضو و ذی‌نفعان سیستم GS1 را در استفاده از استانداردهای GS1 و پیشبرد اهداف تجاری‌شان در عرصه‌های ملی و بین‌المللی حمايت و پشتيباني خواهد کرد.