مزایای استفاده از کد GTIN برای صاحب برند کالا

داریوش نقیبی-فصلنامه شماره 50(پاییز1402)

چکیده

در دنیای امروزی که بازارهای الکترونیکی و تجارت آنلاین به‌سرعت درحال‌رشد و توسعه هستند، امکان دستیابی به اطلاعات دقیق و کارآمد درباره محصولات به‌عنوان یکی از عوامل اساسی در موفقیت تجارت محسوب می‌شود. کد GTIN (Global Trade Item Number) یک سیستم شناسایی بین‌المللی است که برای شناسایی و مدیریت کالاها استفاده می‌شود. در این مقاله، به بررسی مزایای استفاده از کد GTIN برای صاحب برند کالا خواهیم پرداخت.

1-     معرفی عملکرد کد GTIN

کد GTIN (Global Trade Item Number) یک سیستم شناسایی بین‌المللی است که برای شناسایی یکتا و منحصربه‌فرد محصولات استفاده می‌شود. این کد شامل ارقام و اعداد است که اطلاعات مشخصی را نمایان می‌سازد.

قسمت‌های مختلف کد GTIN عبارت‌اند از:

1. پیشوند کشور: این قسمت با دو یا سه رقم اول کد GTIN نشان می‌دهد که محصول موردنظر در کدام کشور ساخته شده است. هر کشوری می‌تواند یک پیشوند منحصربه‌فرد داشته باشد.
2. کد شرکت: این قسمت شناسه شرکت تولیدکننده محصول را نشان می‌دهد. هر شرکتی که می‌خواهد محصول خود را با کد GTIN شناسایی کند، باید یک شناسه منحصربه‌فرد دریافت کند.
3. کد محصول: این بخش کدگذاری خاصی برای هر محصول در نظر می‌گیرد. با استفاده از این قسمت، می‌توان بین محصولات مختلف یک شرکت تمایز قائل شد.
4. رقم کنترل: این رقم به‌عنوان یک رقم بررسی استفاده می‌شود تا صحت کد GTIN بررسی شود. این رقم بر اساس الگوریتمی محاسبه می‌شود و به این صورت که با استفاده از ارقام قبلی کد GTIN، یک رقم بررسی محاسبه می‌شود و به آن اضافه می‌شود.

با استفاده از کد GTIN، می‌توان اطلاعاتی مانند کشور ساخت، تولیدکننده، مشخصات محصول و غیره را شناسایی کرد. این کد در سیستم‌های فروشگاهی و لجستیک استفاده می‌شود تا روند خریدوفروش محصولات را سریع‌تر و دقیق‌تر کند. همچنین، با استفاده از کد GTIN می‌توان اطلاعات مربوط به موجودی کالا، قیمت و سایر جزئیات محصول را در سیستم‌های مربوطه ثبت و ردیابی کرد.

2-     مراحل  دریافت کد GTIN

• ورود به پورتال مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران https://portal.gs1-ir.org

جهت صدور کاربر از قسمت مدیریت محصول گزینه درخواست کد محصول را انتخاب می‌کند.

• انتخاب پیش‌شماره شرکتی

این قسمت کاربر از بین پیش‌شماره‌های خریداری شده، پیش‌شماره‌ای که قصد صدور کد با آن دارد را انتخاب می‌کند.

• انتخاب سطح بسته‌بندی

لازم است سطح بسته‌بندی (واحد پایه، داخلی، محفظه، نمایان، پالت) محصولی که قرار است برای آن کد دریافت شود مشخص شود

• انتخاب نوع بسته‌بندی

پس از انتخاب سطح بسته‌بندی، لازم است نوع بسته‌بندی محصول مشخص شود. نوع بسته‌بندی به شکل و نحوه بسته‌بندی محصول اشاره دارد.

• ثبت مشخصات محصول

در این بخش باید اطلاعات محصول ثبت شود. این اطلاعات شامل اطلاعات بازاریابی، لجستیکی، تجاری و فنی محصول است.

• انتخاب جایگاه محصول در ساختار طبقه‌بندی جهانی (GPC)

پس از واردکردن اطلاعات مربوط به مشخصات کالا لازم است جایگاه کالا در ساختار طبقه‌بندی کالا مشخص شود. برای این کار باید گام‌های زیر را برداشت:

1. از جدول نمایش‌داده‌شده ساختار طبقه‌بندی GPC انتخاب شود.
2. نام محصول موردنظر در ساختار جستجو شود.
3. از نتایج جستجو نمایش‌داده‌شده کلاس محصول موردنظر انتخاب شود.
4. از لیست نمایش‌داده‌شده، بریک (گروه محصول) انتخاب شود.
5. تکمیل اطلاعات مکانی

این اطلاعات شامل بازار هدف، کشور سازنده و زبان است که باید باتوجه‌به اهداف و برنامه‌ریزی‌های بازاریابی محصول تکمیل شود.

• کشور سازنده: به کشوری که قلم تجاری در آن تولید شده است گفته می‌شود
• بازار هدف: کشوری است که کالا باهدف توزیع برای آن تولید شده است.
• زبان: این گزینه باید بر اساس زبان اطلاعات درج شده بر روی محصول، انتخاب شود.
• وزن، ابعاد و محتوا محصول

به این اطلاعات در اصطلاح اطلاعات لجستیکی محصول گفته می‌شود که در فرآیندهای انبارداری و حمل‌ونقل و همچنین جاگذاری محصول در قفسه‌های فروشگاهی بسیار مهم است.

• توصیف گرمای تجاری

توصیفگرهای تجاری شامل اطلاعات تجاری کالا است.

این اطلاعات شامل موارد زیر است:

آیا یک ‌قلم‌تجاری سطح پایه است؟

شاخص شناسایی یک ‌قلم‌تجاری به‌عنوان یک‌قلم پایه بسته‌بندی اولیه (در سلسله‌مراتب قلم‌تجاری) سطوح بسته‌بندی بالاتر این گزینه اختیاری بوده و در صورت تمایل می‌تواند تکمیل شود.

  توصیف‌کننده واحد

از بین این گزینه پاسخ به حداقل یک گزینه اجباری است

 ■ آيا يک واحد قلم تجاری مصرفي است؟

شاخص شناسایی یک‌قلم تجاری برای مصرف نهایی مصرف‌کننده در نقطه فروش

  ■ آيا يک واحد قلم تجاری حمل‌کردنی (ارسالي) است؟

شاخص شناسایی یک‌قلم تجاری به‌عنوان یک واحد ارسالی حمل بر طبق اطلاعات تولیدکننده

■  آيا يک واحد قلم تجاری متغير است؟

شاخص شناسایی قلم تجاری که مقدار ثابت ندارد و مقدارش متغیر است. این مقدار می‌تواند وزن، طول یا حجم باشد.

 ■ آيا يک واحد قلم تجاری فاکتور کردني است؟

بارگذاری تصویر محصول

شاخص شناسایی یک‌ قلم‌تجاری به‌عنوان یک واحد قابل صورت‌حساب شدن، بر طبق اطلاعات تولیدکننده است.

بر اساس استانداردهای ابلاغ شده از سمت سازمان جهانی GS1، یکی از اطلاعات مهم محصول، تصویر آن است؛ بنابراین در انتها

لازم است حداقل یک تصویر از محصول در سیستم بارگذاری شود.

تبصره: تنها در صورتی می‌توان تصویر محصول در این بخش را بارگذاری نکرد که محصول در مرحله طراحی و پیش‌تولید قرار

داشته باشد. اما پس از تولید محصول لازم است تصویر محصول تهیه شده و در سیستم بارگذاری شود. در صورت عدم بارگذاری

تصویر محصول امکان ارسال اطلاعات در بانک جهانی GS1 نبوده و محصول قابلیت استعلام جهانی پیدا نخواهد کرد. بارگذاری تصویر محصول این اطمینان را به شما می‌دهد که مشتریان شما عکسی از محصول را ببینند که شما می‌خواهید، نه فقط چیزی را که آنها در اینترنت جستجو می‌کنند. همچنین این آیتم کمک می‌کند تا بازارهای آنلاین، نمایش درستی از محصول شما را داشته باشند و به افزایش فروش شما کمک می‌کند. نوع فایل‌های قابل‌قبول تصاویر فرمت‌های JPG, PNG, GIF با حجم کمتر از 300 کیلوبایت است.

ثبت مشخصات فنی محصول

در صورت تمایل کاربر به ثبت اطلاعات بیشتر برای محصول، می‌توان در این قسمت اطلاعات را به‌عنوان مشخصات فنی ثبت کرد. با فشردن دکمه ثبت مشخصات فنی لیست مشخصات ثبت شده به کاربر نمایش داده می‌شود و کاربر با انتخاب آن مشخصه، اطلاعات را ثبت می‌کند. درصورتی‌که مشخصات فنی موردنیاز در لیست مشاهده نشد، کاربر باید از طریق سیستم تیکتینگ درخواست اضافه‌شدن عنصر و ارزش مربوطه را بدهد.

ثبت اطلاعات محصول

این قسمت، بخش پایانی ثبت اطلاعات بوده و کاربر باتوجه‌به شرایط، یکی از دو گزینه ثبت و ارسال به مرکز و یا ثبت موقت را باید انتخاب کند.

• ثبت و ارسال به مرکز: با انتخاب این گزینه اطلاعات ثبت شده ذخیره شده و برای بررسی به مرکز ارسال می‌شود.
• ثبت موقت: با انتخاب این گزینه اطلاعات در کارتابل ذخیره شده و در قسمت پیگیری قابل‌مشاهده و ویرایش مجدد اطلاعات ثبت شده است.
• تولید کد برای بسته‌های ترکیبی

بسته‌های ترکیبی شامل کالاهایی است که از ترکیب چند کالا با یکدیگر که می‌تواند همگن یا ناهمگن باشد، ایجاد می‌شود. برای صدور کد برای این‌گونه از کالا، در قسمت انتخاب سطح بسته‌بندی، باید سطح بسته‌بندی غیر از واحد پایه انتخاب شود.

3-  نکات مهم  پس از دریافت کد GTIN

• برای گرفتن یک پیش‌شماره شرکتی GS1، شما باید با سازمان GS1 ایران تماس بگیرید و درخواست خود را برای گرفتن پیش‌شماره ارسال کنی GS1  ایران  نماینده انحصاری سازمان GS1بین‌المللی  در ایران است که وظیفه اختصاص‌دادن شماره‌های یکتا به کالاها و سازمان‌ها را دارد.
• بعد از دریافت پیش‌شماره شرکتی، شما می‌توانید شماره‌های یکتایی را به هر نوع از کالاهای خود اختصاص دهید. این شماره‌ها می‌توانند به‌صورت بارکد درج شوند تا بتوانید آن‌ها را به‌راحتی اسکن کنید.
• روش چاپ بارکدها به میزانی که کیفیت خواندن آن‌ها را تضمین کند بستگی به نوع بسته‌بندی و نیازهای شما دارد. برخی از روش‌های معمول چاپ بارکد عبارت‌اند از: چاپ مستقیم روی بسته‌بندی با استفاده از چاپگرهای بارکد، چاپ برچسب جداگانه و چسباندن آن بر روی بسته‌بندی، یا استفاده از برچسب‌زن‌های اتوماتیک.
• باتوجه‌به اینکه شما محیط اسکن و خواندن بارکدها را نیز باید تعیین کنید، باید مطمئن شوید که دستگاه‌های اسکن در محیط شما قرار دارند و قادر به خواندن بارکدها هستند. همچنین، مطمئن شوید که زاویه و فاصله اسکن مناسب باشد تا بارکدها به‌درستی تشخیص داده شوند.
• نوع بارکدی که انتخاب می‌کنید نیز بستگی به نیازهای شما و نیازهای بازار دارد.

بارکدهای معمول شامل UPC، EAN، Code 128 و Data Matrix هستند. هر کدام از این بارکدها استفاده‌ها و محدودیت‌های خاص خود را دارند.

• اندازه بارکد و محل قرارگیری آن در طرح بسته‌بندی نیز باید باتوجه‌به نیازهای شما مشخص شود. برای محل قرارگیری بارکد، معمولاً در نظر گرفته می‌شود که بر روی بسته‌بندی قرار بگیرد و به‌راحتی قابل‌دسترسی باشد.
• قالب و فرمت شماره‌های زیر بارکد نیز معمولاً توسط سازمان GS1 مشخص می‌شود. این قالب‌ها شامل میله‌های شماره و فضای خالی بین آن‌ها است که برای خواندن بارکد استفاده می‌شود. معمولاً شماره‌های زیر بارکد شامل کد کشور، کد تولیدکننده، کد محصول و رقم بررسی (Check Digit) است.
• رنگ مناسب برای میله‌ها و زمینه بارکد می‌تواند بسته به رنگ بسته‌بندی و نیازهای شما متفاوت باشد. اما برای راحتی خواندن بارکدها، معمولاً استفاده از رنگ تیره برای میله‌ها و رنگ روشن برای زمینه توصیه می‌شود.
• محل قرارگیری بارکد بر روی بسته‌بندی نیز باید به‌گونه‌ای باشد که بارکد به‌راحتی قابل‌دسترسی و خواندن باشد. معمولاً بارکد بر روی یکی از کوچک‌ترین و پهن‌ترین بزرگ‌نمایی‌های بسته‌بندی قرار می‌گیرد.
• برای کنترل مستمر بارکدها و حفظ کیفیت چاپ آن‌ها، می‌توانید از سیستم‌های اتوماسیون و بررسی خودکار بارکدها استفاده کنید. این سیستم‌ها می‌توانند بارکدها را اسکن کرده و صحت و کیفیت آن‌ها را بررسی کنند. همچنین، باید فرآیندهای کنترل کیفیت در جریان چاپ بارکدها و بسته‌بندی کالاها را بادقت انجام دهید تا از صحت و خواندن بارکدها اطمینان حاصل شود.

4- کاربرد GTIN در حوزه‌های مختلف صنایع

کد GTIN در حوزه‌ها و محصولات مختلف کاربرد دارد. مرکز GS1 به محصولات تجاری در صنایع مختلف این کد را اختصاص می‌دهد. برخی از حوزه‌هایی که از کد GTIN استفاده می‌کنند عبارت‌اند از:

• محصولات خوراکی: شامل مواد غذایی، نوشیدنی‌ها، محصولات غذایی بسته‌بندی شده و سایر محصولات مرتبط.
• محصولات شوینده و بهداشتی: شامل صابون، شامپو، لوسیون بدن، محصولات بهداشتی برای کودکان و غیره
• محصولات دارویی: شامل داروها، مکمل‌های غذایی، محصولات بهداشتی و دارویی و  غیره
• لوازم پزشکی: شامل لوازم پزشکی مثل پانسمان‌ها، وسایل پزشکی، تجهیزات پزشکی و غیره
• محصولات خانگی: شامل لوازم‌خانگی، لوازم آشپزخانه، لوازم‌التحریر و غیره
• تجهیزات الکترونیکی: شامل محصولات الکترونیکی مانند تلفن همراه، تلویزیون، لپ‌تاپ و سایر لوازم الکترونیکی.

در هر یک از این حوزه‌ها، کد GTIN برای شناسایی یکتا و مدیریت کالاها استفاده می‌شود. این کد در ورود کالا به بازار، تجارت و فرآیندهای توزیع و تبادل کالاها اهمیت دارد.

همچنین، در مورد کالاهای پزشکی، شرکت‌های سازنده معمولاً کد GTIN را به‌صورت دوبعدی (مثل بارکد QR) درج می‌کنند. این کد می‌تواند به‌صورت سالیانه شارژ شده و برای هر دفعه ترخیص کالا مورداستفاده قرار گیرد. در صورت تکرار بارکد GTIN، از کد IRC برای تمایز محصولات مختلف استفاده می‌شود. شرکت‌ها اجازه دارند که کد GTIN را حداکثر دو بار اصلاح کنند.

5. مزایای استفاده از کد GTIN برای صاحب برند کالا

• اطمینان حاصل از اصالت محصول:

کد GTIN، به صاحب برند امکان می‌دهد تا محصولات خود را با یک شناسه یکتا مشخص کند. این شناسه بر روی بسته‌بندی محصول قرار می‌گیرد و با استفاده از سیستم کدگذاری GTIN، می‌توان به‌سرعت اصالت محصول را تشخیص داد. این امر برای مشتریان بسیار حائز اهمیت است، زیرا آن‌ها می‌توانند با اطمینان بیشتری خرید کنند و از خرید محصولات تقلبی جلوگیری کنند.

• مدیریت بهتر زنجیره تأمین:

استفاده از کد GTIN برای صاحب برند کالا، امکان ردیابی دقیق و مدیریت بهتر در زنجیره تأمین را فراهم می‌کند. با داشتن این کد، می‌توان به‌سادگی محصولات را از مراحل تولید تا توزیع پیگیری کرده و هر گونه نقص یا مشکل را به‌سرعت شناسایی و رفع کرد. این امر باعث بهبود کیفیت و کاهش هزینه‌ها در زنجیره تأمین می‌شود.

• افزایش دسترسی به اطلاعات محصول:

با استفاده از کد GTIN، اطلاعات مربوط به محصولات به‌صورت دقیق و جامع در دسترس قرار می‌گیرد. مشتریان می‌توانند با اسکن کد GTIN، به اطلاعاتی مانند نام محصول، شرح، مشخصات فنی، تاریخ تولید و انقضا، قیمت و سایر جزئیات محصول دسترسی پیدا کنند. این امر به مشتریان کمک می‌کند تا تصمیم خرید بهتری بگیرند و از تجربه خرید رضایتمندی برخوردار شوند.

• ارتباط مستقیم با مشتریان:

استفاده از کد GTIN به صاحب برند کالا امکان برقراری ارتباط مستقیم با مشتریان را فراهم می‌کند. با اسکن کد GTIN، مشتریان می‌توانند به‌راحتی به صفحه محصول در وب‌سایت یا برنامه موبایل مرتبط با برند دسترسی پیدا کنند. این امر به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا اطلاعات بیشتری را در مورد محصولات خود ارائه دهند، ارتباط مستقیم با مشتریان برقرار کنند و بهبود تجربه خرید آن‌ها را تسهیل کنند.

• قابلیت انطباق با سیستم‌های تجارت بین‌المللی:

کد GTIN یک استاندارد بین‌المللی است که توسط سازمان GS1 تعریف شده است. با استفاده از این کد، صاحبان برند کالا می‌توانند با سایر شرکت‌ها و فروشگاه‌ها در سراسر جهان به‌راحتی هماهنگی کنند. این امر به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا در بازار جهانی شرکت کنند، روند صادرات و واردات را ساده‌تر کنند و از فرصت‌های جدید در بازارهای بین‌المللی بهره‌برداری کنند.

6. مزایای استفاده از کدGTIN در کشور

شناسایی صحیح کالاها و مدیریت کارآمد زنجیره تأمین در سیستم تجارت بین‌المللی امری بحرانی است. در این زمینه، GTIN (Global Trade Item Number)  به‌عنوان یک استاندارد جهانی برای شناسایی کالاها و استفاده در سیستم  GS1 به‌شدت توصیه می‌شود. در این مقاله، به بررسی مزایای استفاده از GTIN در کشور می‌پردازیم.

• شناسایی یکتا:

استفاده از GTIN باعث ایجاد یک شناسه یکتا برای هر کالا می‌شود. این شناسه مطمئن می‌کند که هر کالا به طور دقیق و بدون ابهام شناسایی شده است. این امر بهبود قابلیت ردیابی و مدیریت موجودی کالاها را فراهم می‌کند و باعث افزایش دقت و کارآمدی در زنجیره تأمین می‌شود.

• اطلاعات کامل‌تر:

GTIN شامل اطلاعات متنوعی است که درباره کالاها را در باره‌ی خود دارد. این اطلاعات می‌توانند شامل کشور سازنده، تولیدکننده، ویژگی‌های فنی، تاریخ تولید و انقضا و سایر اطلاعات مربوط به کالا باشند. استفاده از GTIN به ارائه اطلاعات دقیق‌تر و جامع‌تر درباره کالاها کمک می‌کند و از ابهام در تفسیر اطلاعات جلوگیری می‌کند.

• بارکد قابل خواندن:

GTIN معمولاً به‌صورت بارکد قابل خواندن توسط دستگاه‌های اسکن مانند اسکنرها و کامپیوترها نمایش داده می‌شود. این امر به‌سرعت و دقت بیشتر در فرآیندهای خواندن و ثبت اطلاعات کمک می‌کند. همچنین، بارکدهای GTIN می‌توانند در فروشگاه‌ها، انبارها و مراکز توزیع استفاده شوند و به‌راحتی قابل اسکن و شناسایی شوند.

• ورود به بازارهای جهانی:

استفاده از GTIN، به کسب‌وکارها امکان می‌دهد تا به‌راحتی وارد بازارهای جهانی شوند. زیرا GTIN یک استاندارد جهانی است که توسط سازمان GS1 تأیید شده است. با استفاده از GTIN، کسب‌وکارها می‌توانند کالاهای خود را با سایر کسب‌وکارها و مشتریان در سراسر جهان به‌راحتی تبادل کنند و در فرآیندهای تجاری بین‌المللی شرکت کنند.

• ارتباط با زنجیره تأمین:

 GTIN بهبود قابلیت ارتباط و هماهنگی با اعضای زنجیره تأمین را تسهیل می‌کند. با استفاده از GTIN، می‌توان به‌راحتی کالاها را با تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، فروشندگان و مشتریان مرتبط شناسایی کرد و اطلاعات مربوط به موجودی، تحویل‌ها و فروش را به طور دقیق و به‌روزرسانی کرد.

7. نتیجه‌گیری

باتوجه‌به مزایای استفاده از GTIN در کشور، توصیه می‌شود که کسب‌وکارها و سازمان‌ها در سیستم‌های تجاری خود از این استاندارد جهانی بهره‌برداری کنند. استفاده از GTIN منجر به شناسایی دقیق‌تر کالاها، بهبود مدیریت موجودی و ردیابی، ارتباط بهتر با زنجیره تأمین و امکان رقابت بر روی بازارهای جهانی خواهد شد.

استفاده از کد GTIN برای صاحب برند کالا بسیار مفید و مؤثر است. این کد، به صاحب برند امکان می‌دهد تا اصالت محصولات را تضمین کند، زنجیره تأمین را بهبود بخشد، اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار مشتریان قرار دهد، ارتباط مستقیم با مشتریان را برقرار کند و بازاریابی و فروش بین‌المللی را تسهیل کند. با درنظرگرفتن این مزایا، استفاده از کد GTIN به‌عنوان یک استاندارد شناسایی در صنعت حائز اهمیت است.

8-     مراجع

• https://nncgs1.com/ دریافت شناسه GTIN و بارکد برای محصولات
• دستورالعمل راهنمای پورتال جامع مرکز (بخش مدیریت محصول)
• https://esalat-kala.ir/
• https://gs1-ir.org