فصلنامه شماره 33 (بهار 1397)
مقدمه
امروزه ایجاد قابلیت ردیابی توسط تأمین‌کنندگان، صاحبان نمانام‌ها، مصرف‌کنندگان و دولت‌ها افزایش‌یافته است. همان‌طور که جهانی‌شدن، همچنان به تنوع و پیچیدگی‌های زنجیره‌های تأمین می‌افزاید، نیاز به درک منشأ و مبدأ یک محصول، مواد اولیه آن و مسیر رسیدن آن تا به مصرف‌کننده نیز افزایش‌یافته است.
فاکتورهای مختلفی مثل تقاضای شفافیت بیشتر از سوی مصرف‌کنندگان رویه رو به رشدی داشته است. جهانی‌شدن زنجیره‌های تأمین پیچیدگی، ریسک جریان محصول و تبادل اطلاعات را به همراه می‌آورد که باید این جریان‌ها مدیریت شوند. افزایش پیچیدگی‌ها در زنجیره تأمین محصول، ریسک‌ها را برای تأمین‌کنندگان، صاحبان برند و مصرف‌کنندگان بالاتر می‌برد. یافتن منشأ مواد اولیه، گسترش مکان‌های تولید و روش‌های پیچیده تحویل محصول، چالش انبارش محصول و اداره کردن احتیاجات تولید همه و همه با ریسک‌های ناخواسته و پیچیدگی‌هایی همراه است.
چالش‌ها تشدید شده و بازیگران جدیدی ظهور کرده‌اند و خواستار تغییرات فوری در استانداردها برای ایجاد راه‌حل‌های بهتر ردیابی هستند. نیاز روزافزونی برای افزایش شفافیت بین شرکای تجاری و مصرف‌کنندگان وجود دارد. خرده‌فروشان، تأمین‌کنندگان، ارائه‌دهندگان خدمات درمانی، مصرف‌کنندگان نهایی و بیماران همه نیاز به اطلاعات سریع، دقیق و کامل دارند که به‌صورت یکپارچه در سراسر سیستم‌های ردیابی قابل‌دسترس باشند.
امروزه شرکای تجاری و مصرف‌کنندگان نهایی بیش‌ازحد معمول سؤالات و انتظاراتی دارند، مثل‌اینکه الآن مرسوله من کجاست؟ و چه زمانی به دست من می‌رسد؟ در حقیقت سؤالاتی در مورد محصولات و خدماتی که آن‌ها خریداری می‌کنند و از آن‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها نیاز مبرمی به دسترسی بیشتر ردیابی کالا و شفافیت زنجیره تأمین دارند. سؤالاتی از قبیل این‌که آیا این تأمین‌کننده یک منبع دائمی است؟ آیا محصولی که مصرف می‌شود امن است؟
حملونقل و لجستیک و چالش‌ها
بخش حملونقل و لجستیک GS1 شگفتی از کارآفرینی، نوآوری و خلاقیت است. GS1 شرکای تجاری و مصرف‌کنندگان را قادر می‌سازد در اقتصاد جهانی و زنجیره ارزش جهانی شرکت کنند. بااین‌وجود تعدادی از تغییرات بنیادی در صنعت اتفاق می‌افتد که GS1 باید از آن آگاهی داشته باشد و خود را به‌روز نگه دارد.
زنجیره ارزش فعلی به‌طور فزاینده‌ای توسط تقاضای مصرف‌کننده هدایت می‌شود. انتظارات مصرف‌کننده به‌ویژه در حوزه تحویل محصول، در حال افزایش است. درعین‌حال تحویل بسته‌های سفارش شده کوچک (نه در سطح عمده بلکه در سطح خرده‌فروشی) توسط مصرف‌کنندگان به آن‌ها رو به افزایش است. ترکیب عناصر ناخوشایند پایداری این زنجیره ارزش را به چالش می‌کشد و باعث ایجاد زنجیره ارزشی برای سازمان‌دهی خود شبکه‌های ارزش می‌شود. این شبکه‌های ارزش جدید باید توسط شبکه‌های تأمین حمایت شوند تا دوباره ازلحاظ اقتصادی و به لحاظ زیست‌محیطی پایدار شوند.
همچنین عملیات حملونقل و لجستیک تغییرات قابل‌توجهی را برای رسیدن به شبکه‌های عرضه آینده که شامل تعداد بسیار زیادی از ارائه‌دهندگان خدمات حمل‌ونقلی است که ترجیح می‌دهند طیف وسیعی از وظایف و فعالیت‌های مختلف را به‌طور مشترک با مشتری نهایی انجام دهند متحمل خواهد شد. چنین شبکه‌هایی نیازمند همکاری بسیار بیشتر ذینفعان و استاندارد شدن بیشتر فرآیندهای جریان اطلاعاتی محصولات برای پاسخگویی به تقاضای افزایش شفافیت و ردیابی از طرف مصرف‌کننده و دیگر ذینفعان در این شبکه‌های تأمین می‌باشند.
چگونه انتظارات مصرف‌کنندگان نهایی در تجارت آنلاین برآورده می‌شود؟
برای درک بهتر چالش‌هایی که شبکه‌های ارزش و شبکه‌های عرضه با آن روبرو هستند، در اینجا سریع‌ترین بخش در حال رشد در حملونقل و لجستیک بررسی و ارائه می‌شود: تحویل بسته به مصرف‌کنندگان.
در حال حاضر امروزه چندین میلیارد بسته در سال تنها در اروپا تحویل داده می‌شود؛ اما رشد آمار تحویل بار در مناطق توسعه‌یافته مانند اروپا بسیار سریع است و در مناطقی مانند آسیا دو برابر آن است. آمار تحویل بسته‌های مربوط به خرید خرد یا خرید جزئی نسبت از آمار تحویل بار در سطح عمده‌فروشی پیشی گرفته است و این در حالی است که نه زنجیره ارزش و نه زنجیره تأمین هنوز به‌اندازه کافی خود را برای پاسخگویی به این نیاز تطبیق نداده‌اند.
به‌عنوان‌مثال، خرده‌فروشان آنلاین هنوز قادر به ارائه تمام گزینه‌های تحویل (تحویل از طریق پیک، پست، ربات‌های پرنده در همه مکان‌‌ها و زمان‌های دلخواه مشتری) که در حال حاضر مصرف‌کنندگان انتظار دارند نیستند و بسیاری از مصرف‌کنندگان لغو درخواست خرید می‌کنند، زیرا گزینه تحویل مناسب برای آن‌ها ارائه نشده است. اکثراً به دو دلیل خرده‌فروشان نمی‌توانند این گزینه‌ها را پیشنهاد بدهند:
- شناسایی ارائه‌دهنده خدمات حمل‌ونقلی که بتواند گزینه‌های تحویل مورد انتظار را ارائه دهد بسیار سخت است.
- با توجه به تکه‌تکه شدن (منظور زیادشدن سفارش‌ها در سطح خرد با تنوع بالا و تعداد کم هر محصول در هر بار سفارش شده) و کمبود استاندارد در تحویل بسته، ارائه گزینه‌های تحویل مورد انتظار بسیار هزینه‌بر خواهد بود.
پیچیدگی روزافزون انتظارات تحویل بسته سفارشی همچنین به این معنی است که ارائه‌دهندگان خدمات کمتر قادر به ارائه گزینه‌های تحویل موردنیازشان می‌باشند. آن‌ها بیشتر مجبور به همکاری هستند و این در حالی است که مدل‌های کسب‌وکار متعارف بر تفکیک و رفع موانع سد راه رقابت مستقیم تمرکز می‌کنند.
برای شکستن این الگو و بازگشت به عملیات پایدار و سودآور، هر دو گروه از ذینفعان باید رفتارهای خود را تغییر دهند و بیشتر با یکدیگر همکاری داشته باشند.
افزایش تقاضا برای تحویل گرفتن بار سفارش شده درب منزل:
تعداد بسته‌هایی که در اروپا تحویل مصرف‌کنندگان می‌شوند، هرساله 10 درصد افزایش می‌یابد.
رشد نرخ تحویل بسته به مصرف‌کنندگان در آسیا تقریباً دو برابر در اروپا است و در آسیا 20٪ است.
- گزینه‌های تحویل بسته به مصرف‌کننده نهایی:
Royal Mail که یک فروشگاه اینترنتی است متوجه شد که 2 مورد از 3 سبد خرید به علت گزینه‌های تحویل نامطلوب ارائه‌شده توسط خرده‌فروشان آنلاین رها می‌شود.
طبق تحقیق EBAY، 25 درصد نسل امروزی از سراچه‌هایی که برای تحویل بسته به آن‌ها محدودیت‌هایی دارند خرید نمی‌کنند.
این به این معنی است که گزینه‌های تحویل بهتر به‌طور مستقیم به فروش بیشتر و افزایش درآمد تبدیل می‌شود.
- هزینه‌های حملونقل بر روی تصمیم خرید مشتریان اثر‌گذار است:
مصرف‌کنندگان، کل قیمت خرید (قیمت محصول و هزینه‌های تحویل) را از فروشگاه‌های آنلاین مختلف مقایسه می‌کنند.
در حال حاضر هزینه لجستیک در هر واحد تحویل کالا بالا است و در حال افزایش است.
هزینه‌های تحویل برای بعضی کالاهای ارزان‌قیمت مقادیر غیرقابل قبولی است و بعضاً از قیمت خود کالا نیز بیشتر است.
- توسعه پایدار:
نرخ تکمیل بار برای کامیون‌های تحویل بار به مصرف‌کنندگان در ماه گذشته در لندن به‌طور متوسط کمتر از 40٪ است.
حدود 40 درصد از وانت‌بارهای تحویل بار کمتر از یک‌چهارم ظرفیتشان کامل است.
متوسط سرعت رانندگی در لندن حدود 11.8 مایل در ساعت معادل 18 کیلومتر در ساعت است.
در لندن حدود 38 تا 39 درصد خودروهای حمل بار با ظرفیت 300 کیلوگرم در هر مسیر پر می‌شود.
تمامی آمارهای فوق نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی حملونقل بهینه نیست و در چنین شرایطی نمی‌توان توسعه پایدار داشت.
- پیچیدگی:
چشم‌انداز فعلی ارائه‌دهندگان خدمات تحویل بار بسیار پیچیده به نظر می‌رسد و به‌طورکلی ارسال یک بسته تک‌محصول برای یک مصرف‌کننده برایشان سخت است.
هر حامل دارای شناسه پاکت خود، برچسب‌ها، رابط‌ها و الزامات اضافی است.
بنابراين خرده‌فروشان مجبورند به اشخاص ثالثی که خدمات مدیریت تخصصی را برای مقابله با این پیچیدگی‌ها ارائه می‌دهند، مراجعه و درخواست کمک نمایند.
نکته: این متخصصان ممکن است ارائه‌دهندگان نرم‌افزار (مثلاً برای برنامه‌ریزی و مدیریت حملونقل، اجرای زنجیره تأمین، ادغام بسته و …) و یا شاید شرکت‌های حمل‌ونقلی باشند. ولی چه کسی در اصل هزینه این خدمات برون‌سپاری شده را غیر از مصرف‌کننده نهایی می‌پردازد؟
برون‌سپاری برای همه اجباری به نظر می‌رسد غیر از فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ و یا توزیع‌کنندگان بزرگ.
فروشگاه‌های کوچک به‌طورکلی باید هزینه زیادی را بابت برون‌سپاری خدمات حمل‌ونقلی بپردازند بنابراین فروشگاه‌های کوچک قابلیت رقابت با فروشگاه‌های بزرگ را نخواهند داشت.
استانداردهای حملونقل و لجستیک در عمل
سیستم GS1 قدرت چشمگیر خود را به‌ویژه در زمینه حملونقل و تدارکات نشان داده است.
زنجیره ارزش جهانی، امروزه بر فعالیت‌های حملونقل و تدارکات متکی است که شامل تمام انواع حمل‌ونقل‌ها (هوایی، آبراه داخلی و دریایی، راه‌آهن، جاده‌ای و …) است همچنین تمام اشکال ذخیره‌سازی (بلندمدت و کوتاه‌مدت؛ انبارها، مکان‌های جابجایی پیش رو، موجودی در فروشگاه) را در برمی‌گیرد به این‌ها همه انواع گذرگاه مرزی در سراسر جهان و در همه ترکیبات ممکن را نیز اضافی نمایید.
بااین‌حال، می‌توان تمام این پیچیدگی‌ها را تنها با پنج کلید شناسایی GS1 پیگیری، ردیابی و مدیریت نمود.
بنابراین، با GS1 شما می‌توانید حتی پیچیده‌ترین زنجیره‌های عرضه را با چند کلید شناسایی اداره کنید.
شکل 4: زنجیره تأمین حملونقل و لجستیک و کلیدهای شناسایی GS1
همان‌طور که در دیاگرام بالا نیز مشاهده می‌شود پنج کلید شناسایی مورد کاربرد در حملونقل لجستیک عبارت‌اند از: GLN, SSCC, GSIN[1], GINC[2], GTIN
قابلیت اتصال به حملونقل کارآمد:
باوجودی که صنعت حملونقل و لجستیک توانایی‌های حملونقل محصولات را از سواحل دور به مصرف‌کنندگان توسعه داده است، چالش‌های روزافزون در انجام آن به‌طور مؤثر و کارا وجود دارد. یکی از مسائل کلیدی، افزایش نیاز به همکاری و اتصال طرفین تجاری به یکدیگر به‌منظور درک واقعی فرآیند حملونقل و تدارکات محصول و هماهنگ‌سازی فعالیت‌ها برای جلوگیری از ضایعات غیرضروری و تأخیر در افزایش ایمنی و پایداری است. همان‌طور که صنعت برای پاسخگویی به تقاضا برای اطلاعات در مورد محصولات حرکت می‌کند، قانون‌گذارها نیز پیشرفت کرده‌اند.
دولت‌ها و قانون‌گذارها دریافتند که اگر ندانند داروهای حیاتی برای نجات جان انسان‌ها در کجای طول مسیر حملونقل آن است نخواهند توانست داروها را به بیمارانی که در وضعیت وخیمی قرارگرفته‌اند برسانند.
هر شخصی ممکن است این مزایا را در زندگی شخصی خود ببینید؛ اما خطاهای حملونقل و لجستیک نیز ممکن است به‌طورجدی بر زندگی کاری آن‌ها اثر بگذارد. بسیاری از فرآیندها مانند تولید، تکیه‌بر وجود مواد و قطعات موردنیاز در زمان مناسب، در جای مناسب و در شرایط مناسب دارند. اگر حملونقل و لجستیک فقط برای یک قطعه یا ماده خام اولیه حیاتی با خطا مواجه باشد کافی است تا در فرآیند تولید اختلال ایجاد نماید و باعث شود کارگران بیهوده در زمان کاری دور خود بچرخند که عامل اصلی هزینهزایی هم محسوب می‌شود.
البته مزایای بسیار دیگری نیز وجود دارد که در اینجا فرصت کافی برای اشاره به آن‌ها وجود ندارد.
همچنین شفافیت در شبکه تأمین مزایای زیر را به همراه دارد:
- جلوگیری از محموله‌های مشکوک به جعل یا تقلب برای رسیدن به دست توزیع‌کنندگان
- رساندن به‌موقع مواد اولیه و قطعات برای فرآیند تولید جهت جلوگیری از اختلال در آن
- زمان‌بندی مجدد در کارخانه برای اجتناب از اختلال در فرآیند تولید
- جلوگیری از حاضر بودن تجهیز ضروری اشتباه (تجهیزی جای تجهیزی دیگر) به هنگام تولید.
- اجتناب از نگهداری موجودی اضافی جهت دورریز کمتر به دلیل منسوخ شدن
- اجتناب از هدر رفتن زمان، گم‌شدن سوابق ردیابی و صرفه‌جویی در مصرف سوخت و هدر رفتن هزینه‌ها و محیط‌زیست
- اجتناب از گم‌شدن و یا دزدبری کالاها در هنگام جابه‌جایی‌ها
- جلوگیری سردرگمی و کاهش خطاها به هنگام جابه‌جایی کالاها و مرسوله‌ها بین ذینفعان در زنجیره تأمین و در فرایندهای شبکه حملونقل و لجستیکشان
- اجتناب از تأخیر در جمع‌آوری اطلاعات به شکل کاغذی
نتیجه
شفافیت یک کلید برای کارآمدی عملیات حملونقل و لجستیک در مدیریت انبار، اموال و تحویل کالا به‌حساب می‌آید. شفافیت کمک خواهد کرد تا مالیات‌ها در زمان واردات و صادرات بر اساس تعرفه گمرکی صحیح جمع‌آوری شود. در زیر به‌طور خلاصه به مزایای استفاده از استانداردهای ردیابی GS1 در حملونقل و لجستیک اشاره‌شده است:
- کارآمدی عملیات حملونقل و لجستیک، انبارش و تحویل کالا
- انطباق با قوانین کنترل مرزی (WCO و WTO)
- محاسبه دقیق مالیات بر اساس تعرفه‌های گمرکی برای واردات و صادرات
علاوه بر مزایای ذکرشده در مطالب فوق برخی چالش‌های این حوزه مطرح شد که همگی آن چالش‌ها به کمک استانداردهای ردیابی GS1 قابل‌حل خواهند بود.
صاحب امتياز