فصلنامه شماره 35 (پاییز 1397)
چکیده:
با توجه به روند افزایشی تولید کالاها و خدمات و افزایش تنوع آن‌ها، ايجاد سیستمهای طبقهبندي و كدگذاري استاندارد براي مديريت صحيح اقلام ضرورت دارد. در همين راستا، سیستمهای طبقهبندي و كدگذاري مختلفي در حوزه كالاها و خدمات در دنيا به وجود آمدهاند كه هرکدام داراي كاركردهای خاصی هستند. ازجمله سيستم كدگذاري ناتو برای کدینگ اقلام تدارکاتی (IOS)، سيستم كدگذاري HS در امور گمركي، سيستم CPC برای مقايسه آمارهاي بينالمللي، سيستم GS1 در حوزه خرده‌فروشی و غیره كاربرد دارند. برخي از سیستمهای طبقهبندی و كدگذاری نيز به اين دليل در سطح بينالمللي به وجود آمدهاند كه اطلاعات كالاها و خدمات را در ميان كاربران مربوطه استاندارد نمايند. هدف این سیستم‌ها از استاندارد كردن دادهها و موجودیت‌ها، تسهیل تبادل اطلاعات و کاهش خطا و اشتباه است. اين سيستمها كه موضوع اين مقاله ميباشند در حوزه کالاها و خدمات عامل ايجاد زبان مشترك بين طرفین تجاری شده و تسهیل‌كننده برخی تبادلات تجاري میگردند. به‌کارگیری سیستمهای طبقهبندی استاندارد در حوزه کالاها و خدمات راهكار مناسبی برای افزايش كارايي در عرصه تجارت است. در اين مقاله ضمن بررسي انواع سیستمهای طبقهبندی و كدگذاری كالا در حوزههای مختلف، به بررسي ضرورت و نقش آن‌ها در بهبود عملکرد و توسعه کسب‌وکارها، افزايش شفافيت، سرعت، دقت و صحت در تجارت پرداخته میشود.
- مقدمه
سیستمهای كدگذاري بسيار زيادي در دنيا وجود دارد. هر يك از اين سيستمها كاربرد خاصي داشته و بسته به زمينه‌ي كاربردش توسط سازمان‌های مختلف مورداستفاده قرار ميگيرد. برخي از سیستمهای كدگذاري در سطح كلان (ملي و بینالمللی) به كار مي‌آيند و برخي ديگر در سطح بنگاه، سازمان و يا شركت كاربرد دارند. اطلاع از نياز و توجه به مسائل دست و پاگير موجود در سطح بنگاه، سازمان و يا شركت در انتخاب نوع و گونه درست سيستم كدگذاري نقش مهمي ايفا ميكند. بسياري از سیستمهای طبقهبندي و كدگذاري به اين دليل در سطح بينالمللي به وجود آمدهاند كه اطلاعات كالاها و خدمات را در ميان كاربران مربوطه استاندارد نمايند. هدف این سیستم‌ها از استاندارد كردن دادهها و موجودیت‌ها، تسهیل تبادل اطلاعات و کاهش خطا و اشتباه میباشد.
خوشبختانه سیستمهای كدگذاري در دنياي امروز خيلي خوب توسعه داده‌شده و براي حل مسائل مختلف راهكارهاي متنوعي در قالب‌هاي استاندارد و فراگير ارائه ميدهند. نکته حائز اهميت اين است كه از يك سيستم كدگذاري براي همه كاربردها و اهداف نمي‌توان استفاده كرد. انتخاب درست يك سيستم كدگذاري نقش مهمي در پيشبرد كارها دارد و هرچه براي اين انتخاب دقت بيشتري صرف شود، نتیجه بهتري داشته و منابع و زمان كمتري اتلاف خواهد شد. پس بايد سيستم كدگذاري مناسب را هوشمندانه و با چشم‌باز انتخاب نمود.
طبقهبندي، فرآيند تقسيم اعضاي يك جمعيت به گروه‌هاي كوچكتر ميباشد، به‌گونه‌ای كه در هر گروه، اعضايي با مشخصات مشابه قرار ميگيرند. عمل طبقهبندي پس‌ازاین كه در سطح كلان انجام شد، بازهم ادامه مييابد و هر يك از زيرگروهها، به زيرمجموعه‌هاي كوچكتري تقسيم ميشوند، زيرمجموعه‌ها را نيز ميتوان به بخشهاي كوچكتري تقسيم كرد. در صورت لزوم هر دسته نيز به بخش‌هایی تقسيم ميگردد. هر يك از اين مراحل تقسیم‌بندی را يك سطح ميناميم. به‌طورکلی اهداف و کارکردهاي اساسي طبقه‌بنديها به شرح ذيل ميباشند:
-
-
- قرار دادن اقلام و موجودی‌ها در دسته‌هاي کنترل‌پذیر
- ايجاد سرعت در بازيابي و انتقال اطلاعات
- آمادهسازي ساختار طبقهبندي براي كدگذاري كالاها
- نظام دادن به اطلاعات براي مقايسه درست آن‌ها
-
به‌طورکلی ميتوان گفت: هدف طبقهبندي، فراهم كردن ابزاري براي مديريت اطلاعات، تسهيل در عمليات لجستيك و افزايش كارايي و بهره‌وري ميباشد.
در مورد ضرورت طبقهبندی باید گفت، زمانی که تنوع موجودیت‌ها بسيار زياد باشد، فعالیت‌های مديريت امور به‌صورت مستقل خيلي مشكل ميگردد.
در اين حالت براي كنترلبهتر و مطلوب‌تر موجودیت‌ها، آن‌ها را به زیرمجموعه‌هایی تقسيم ميكنند تا عمليات مربوط به هر زيرمجموعه از موجودیت‌های مشابه را بهتر انجام داده و مديريت نمايند.
فرايند تخصيص يك نام و نماد (شامل شماره، حروف و غیره) به ویژگی‌های هر موجوديت (در اينجا كالا يا خدمت) را كدگذاري مينامند[1]. كد مجموعهاي از نمادها است كه براي تسهيل گردش اطلاعات به مشخصه‌هاي اطلاعاتي هر شیء، چيز يا موجوديت (مانند كالاها، خدمات، اشخاص حقيقي يا حقوقي، روش‌ها و غیره) داده ميشود. كد موجودیت‌ها يا اقلام را ميتوان بهعنوان جايگزين شرح آن‌ها بكار برد. معمولاً كد داراي يك معني قراردادي است و هرگاه كشف رمز[2] شود، اطلاعات مشخصي را ميرساند و موجب ايجاد یک‌زبان مشترك و بدون ابهام بين كاربران مختلف ميشود و با استفاده از كدها، پردازش و تبادل اطلاعات آسانتر انجام ميپذيرد.
در مورد ضرورت كدگذاري بايد گفت زماني كه تنوع اقلام يا موجودیت‌ها در يك نظام بالا ميرود، شناسايي آن‌ها دشوار ميشود؛ به‌عنوان‌مثال حتي در درون يك بنگاه بزرگ و گسترده، حساب‌های موجودی‌ها و اطلاعات مربوط به آن‌ها بسيار متنوع ميشود و كار برنامه‌ريزي و كنترل موجودي دشوار ميگردد. يكي از ريشه‌هاي اين مشكلات، بسامان نبودن اطلاعات يا عدم آگاهي از اطلاعات ميباشد كه علاوه بر واردکردن هزينه‌هاي سنگين، سبب افت عملكرد و كارايي عمليات ميگردد. ازآنجاکه وجود كد و علائم شناخته‌شده براي شناسايي تک‌تک اقلام يا محصولات، سبب تسهيل امور در اغلب سیستمهای كاربردي ميگردد طراحي و استقرار و نگهداري يك نظام كدگذاري براي موجوديتهايي كه به‌صورت عمومي و مشترك در سازمان‌های مختلف بكار رفتهاند ضرورت می‌یابد.
سیستمهای فراگير کدگذاري کالاها و خدمات انواع مختلفي دارند که ميتوان آن‌ها را در چندگونه دستهبندي کرد. برخي از اين سيستمها، براي ايجاد هماهنگي و تسهيل تعاملات تجاري بين کشورها به کار ميروند. سيستمي که به نام[3]HS يا کد تعرفه ناميده ميشود و مهم‌ترین کاربرد آن گمركات كشورهاست. دسته ديگر، سيستمهايي هستند که براي مقايسه آمارهاي اقتصادي بين کشورها و مناطق مختلف کاربرد دارند. با آمارهاي مربوط به حساب‌های ملي و توليد ناخالص بر اساس اين سيستمها تحليل ميگردد. طبقهبندي محوري محصولات (CPC)[4] و طبقهبندي استاندارد تجارت بينالمللي (SITC)[5] مهم‌ترین سيستمهايي هستند که در اين دسته جاي دارند. برخی سیستمهای کدگذاری مانند نظام[6]ISIC براي طبقهبندي رشته فعالیت‌های اقتصادي طراحی‌شده و به کاربران آن براي کالاها و خدمات اشکال دارد.
يکي از انواع ديگر نظام‌های کدگذاري، سيستم تخصيص شماره يکتا به هر قلم تجاري است (مانند بارکد 13 رقمي يا[7]GTIN براي قلم کالاي تجاري) كه برگرفته از سيستم GS1 است. نوع يا گونه ديگري از کدگذاري براي اقلام وارده يا تدارک شده (IOS)[8] توسط يک سازمان خريدار بسيار بزرگ به‌کاربرده ميشود. (مانند سيستم[9]MESC که اغلب در صنايع نفتي دنيا آن را به کار ميبرند) سيستم کدگذاري کالاهاي کشورهاي عضو پيمان ناتو (NCS)[10] گستردهترين سيستم ازاین‌گونه است. از سيستم کدگذاري ناتو در حدود 50 کشور دنيا استفاده ميشود.
در مهروموم‌های اخير بر اساس اطلاعات فني بسيار گستردهاي که سيستم کدگذاري ناتو دارد، يک ديکشنري فني باز (OTD)[11] توسط انجمن مديريت کدهاي تجارت الکترونيکي (ECCMA)[12] تحت استاندارد ايزو 22745 منتشرشده است. اين کار باهدف تجاري‌سازي سيستم كدگذاري ناتو صورت پذيرفته است.
eOTD در گونهشناسي سيستمها در جايگاه بعدي قرار دارد. سيستمهايي که براي تسهيل تجارت الکترونيکي، ايجاد زبان و تعاريف مشترک بين همه متعاملين در سراسر دنيا (يا يک قلمرو تعيينشده خاص) و استانداردسازي کاتالوگها و کاتالوگ سازی کاربرد دارند در اين دسته هستند. نمونه‌هايي از اين سيستمها عبارت‌اند از UNSPSC[13] (طبقهبندي استاندارد محصولات و خدمات سازمان ملل)، eCl@ss،[14]RNTD و SIC[15].
سيستمهايي که براي تخصيص شماره قطعه (PN)[16] در يک سیستم توليد بسيار بزرگ مورداستفاده قرار دارند، گروه دیگری از سیستمهای کدگذاري کالا ميباشند که البته ويژگي «فراگير» بودن ندارند يعني معمولاً فقط در يک شرکت به کار ميروند و کتابچه قطعات محصولات آن شرکت با استفاده از اين نوع کدها تهيه و تنظيم و منتشر ميشود.
در ادامه مهم‌ترین سیستم‌هایی كه در دنيا متداول هستند معرفی‌شده و در قالب گونهها يا سنخها دستهبندي ميشوند. سپس وضعيت سيستم طبقهبندي و كدگذاري كالا و خدمت در هرگونه يا سنخ در كشور تحليل ميشود. اين سيستمها عبارت‌اند از:
- سيستم كدگذاري ناتو يا NCS[17]
- سيستم طبقهبندي كالاهاي صنايع نفت يا MESC[18]
- سيستم هماهنگ توصيف و كدگذاري كالاهاي گمرک[19]HS
- سيستم طبقهبندي استاندارد بینالمللی تجارت SITC [20]
- سيستم طبقهبندي محوري محصول[21]CPC
- سیستمهای شماره‌گذاري تجهيزات و ماشین‌ها و اجزاء و قطعات آن‌ها ([22]PN)
- سيستم باركدهاي جهاني[23]GS1
- سيستم استاندارد طبقهبندي محصولات و خدمات سازمان ملل يا UNSPSC[24]
- نظام استاندارد بينالمللي طبقهبندي و توصيف محصولات و خدمات (eCl@ss)
- سیستم طبقهبندی استاندارد صنایع[25]SIC
- ديكشنري فني باز انجمن مديريت كدهاي تجارت الكترونيكي[26] (ECCMA OTD)
– سیستم كدگذاري ناتو (NCS)
این سیستم در سال 1949 و به دنبال تصويب قانوني عمومي در كنگره آمريكا (شماره 152) ايجاد شد. هدف اين سيستم ايجاد هماهنگي و كارايي و اقتصادي نمودن عمليات لجستيكي در نيروهاي مسلح و بخش عمومي يا عمران شهري در آمريكا و ديگر اعضاي ناتو بود. برای ایجاد این سیستم يك طرح طبقهبندی موسوم به[27]FSC بهعنوان مبناي استاندارد پذيرفته شد. به اقلام موجودي نام‌های استاندارد تخصيص يافت و براي آن‌ها راهنماهاي شناسايي تدوين گرديد. با استفاده از سيستم ناتو به هر قلم كالاي خريداري يا تدارك شده (IOS[28]) يك شماره 13 رقمي با ساختار ذيل داده شد.
هدف اصلي ناتو كاهش تنوع موجودی‌ها از طريق تخصيص يك شماره NSN به هر قلم كالاي تداركاتي (IOS) بود. درنتیجه اجراي اين سيستم، به‌عنوان‌مثال شش ميليون اقلام موجودي ارتش و نيروهاي نظامي آمريكا به دو ميليون كاهش يافت كه باعث صرفه‌جویی‌های عظيمي در هزينه‌ها ازجمله هزينه كنترل موجودي و سفارش و غیره شد.
اين سيستم در دهه 70 ميلادي به‌تمامی كشورهاي عضو پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) گسترش يافت و هر كشور مسؤوليت كدگذاري اقلام توليدي خود را به عهده گرفت. كشورها مسئول بودند كه با تأمين اطلاعات لازم براي كدگذاري و تعريف منحصربه‌فردی از اقلام خود در سطح ملي، شمارههايي را به اقلام تداركاتي تخصيص دهند. اين كارها با استفاده از راهنماهاي شناسايي اقلام ([29]FIIG) و تخصيص شماره موجودي منحصربه‌فرد ناتو براي هر قلم كالا انجام ميگرفت. بدين ترتيب تمام كشورها در كار طراحي سيستم و تأمین اطلاعات موردنياز درگير شدند و ظرفيت سيستم شامل ده ميليون قلم كالاي تدارك شده براي هر كد كشور خواهد بود. آمريكا دو كد كشور را گرفته و بدين ترتيب بيست ميليون قلم كالاي تدارك شده كه در آمريكا طراحي و توليد گردند می‌توانند شماره كالا يا NSN بگيرند. ساختار كلي كد ناتو ([30]NSN) به‌صورت زير است. چهار رقم اول بر اساس ساختار طبقهبندی FSC و نه رقم دوم كه شامل كد دورقمی كشور و هفت‌رقمی قلم كالاست و شماره شناسايي اقلام ناتو ([31]NIIN) نام دارد مبناي شناسايي يكتا و منحصربه‌فرد كالاست.
– سيستم طبقهبندي كالاهاي صنايع نفت يا MESC[32]اين سيستم ابتدا توسط شركت نفتي شل shell ايجاد شد. بعدها اكثر شرکت‌های نفتي دنيا آن را بكار گرفتند و امروزه بهعنوان يك سيستم كدگذاري اقلام توسط سازمان‌های خريدار بزرگ كه در صنعت نفت فعاليت دارند بكار برده مي شود. ساختار اين كد 10 رقمي مطابق طرح ذيل است. تفاوت اين سيستم با سيستم ناتو اين است كه در سيستم ناتو كد بخش طبقهبندي از سريال جداست اما در اينجا كل 9 رقم اول كه بخشي از آن معرف ساختار طبقهبندي است در كد شناسايي بكار رفته است.
– سيستم هماهنگ توصيف و كدگذاري كالاهاي گمرك يا HS
این سیستم برای هماهنگي در مبادلات تجاري بين كشورها مورداستفاده قرار میگیرد. نام سیستم، به‌اختصار سيستم هماهنگ يا HS میباشد که شوراي همكاري گمركي ([33]CCC) به توصيه سازمان ملل در سال 1983 آن را منتشر كرد و به كشورهاي عضو توصيه نمود از آن استفاده كنند.
بسياري از كشورها ازجمله ايران كه برای حمايت از توليدكنندگان داخلي تعرفه گمركي تعيين و بر واردات اعمال ميكنند اعلام تعرفه هر گروه كالا را بر اساس كدهاي HS انجام ميدهند. يعني كد HS مبنايي براي سياستگذاري در خصوص وضع تعرفه بر واردات كالاهاست. اين سيستم را به‌منظور طبقهبندي کليه کالاهاي بازرگاني در جهان و توصيف کدگذاري تمام اقلام تجاري جهت تعیین تعرفه‌هاي گمرکي، براي سهولت در امر تجارت، طراحي نمودهاند. اهداف كلي طراحي سيستم مذکور ايجاد تسهيلات در تجارت بین‌الملل، جمعآوري و تجزيه تحليل آمارهای بازرگاني بینالمللی (آمارهای صادرات و واردات) و استفاده از يک مبناي يکنواخت جهت طبقهبندي کالاها ميباشد. به همين سبب از کدهاي سيستم هماهنگ شده در اسناد بازرگاني و برنامههاي کامپيوتري و مذاکرات بينالمللي استفاده ميشود. درواقع این سیستم یک‌زبان مشترک و شناخته‌شده از کالاها براي تسهيل امور گمركي و بازرگاني بين كشورها ايجاد نموده است.
– سیستم SITC
طبقهبندي استاندارد تجارت بينالمللي (SITC) براي مشخص کردن اين موضوع که به چه صورت ساختار تجارت بين کشورها در طول زمان تغيير ميکند، جهت گردآوري آمارهاي تجاري مفيد بر اساس نظام طبقهبندي کالاها براي کشورهاي مختلف و در دوره‌هاي زماني مختلف به وجود آمد. اين طبقهبندي تجاري، توسط شوراي اجتماعي،اقتصادي سازمان ملل تهیه‌شده و با عنوان SITC نامگذاري شد. هدف از ايجاد اين طبقهبندي، تجميع آمارهاي بينالمللي تمام کالاهاي تجاري و ايجاد امكان مقايسه بين آمارهاي تجاري كشورهاي مختلف ميباشد. آمارهاي تجارت بين كشورها بر اساس اين كد در پايگاه اينترنتي comtrade قرار دارد.
– سيستمCPC
يكي از نظام‌های طبقهبندي كه زير نظر سازمان ملل توسعه‌یافته است طبقهبندي محوري محصولات ميباشد، كه به‌طور اختصار CPC ناميده ميشود. اين سيستم داراي 5 سطح بوده و تمامي کالاها و خدمات قابل‌حمل و غیرقابل‌حمل ازجمله زمين خالي را هم طبقهبندی و کدگذاري ميکند.
مهم‌ترین اهداف طبقهبندي محوري محصول (CPC) عبارت است از فراهم آوردن چارچوبي براي مقايسه بينالمللي آمارهايي که به کالاها، خدمات و دارایی‌ها مي‌پردازد. CPC به اين منظور ايجاد شد که هماهنگي ميان رشته‌های گوناگون آمارهاي اقتصادي و آمارهاي وابسته به آن را افزايش داده و نظام‌های حساب‌های ملي (SNA)[34] كه جزييات بيشتري از اقلام كالا و خدمت ميخواهند از آن استفاده نمايند.
– سیستمهای Part Numbering
این سیستم‌ها براي طبقهبندی و شناسايي محصولات و اجزاء آن‌ها در شرکت‌های بزرگ سازنده تجهيزات داراي قطعه مورداستفاده قرار میگیرند؛ مانند سیستمهای كدگذاري شرکت‌های خودروساز كه كتابچه‌هاي تجهيزات و قطعات آن‌ها را كه نقشه انفجاري و نام و شماره فني هر قطعه يا جزء در آن درج ميكنند تا در تعاملات با مشتريان و نمایندگی‌ها مورداستفاده قرار گيرد.
– سيستم GS1
این سیستم ابتدا در سال 1973 در كشور آمريكا بنام UPC[35] براي حل مسائل خردهفروشي و خودكار كردن فروش در فروشگاه‌ها به وجود آمد. تا قبل از اين فروشگاه‌ها مجبور بودند براي تسهيل خردهفروشي خود بعدازاینکه كالاها را از توليدكننده‌هاي مختلف خريداري نمودند آن‌ها را كدگذاري و برچسبزني نمايند كه اين كاري پر خطا و پرهزينه بود، از طرف ديگر كد اختصاصي به كالا در همه‌جا يكتا[36] نبود و به‌صورت باركد توسط دستگاه‌های کد خوان قابل‌خواندن نبود. براي حل اين مسائل شوراي كدگذاري يكنواخت (UCC) كد جهاني محصولات (UPC) را طراحي كرد. اين سيستم به هر قلم كالا يك كد 12 رقمي اختصاص ميداد كه اين كار توسط خود توليدكننده و تحت نظارت UCC انجام ميشد. بنابراين كالاها از هرجایی كه وارد فروشگاه ميشدند داراي كدي يكتا بودند. اين كار باعث تسهيل خردهفروشي مخصوصاً در فروشگاههای زنجيرهاي شد.
در پي موفقيت UPC در آمريکا و با توجه به جهانی‌شدن تجارت و به علت اينكه كالاهاي مختلف از تمامي نقاط جهان وارد فروشگاه‌ها ميشدند، نظام[37]EAN در سال 1976 با همكاري UCC، در اروپا شكل گرفت و موسسه شماره‌گذاری اروپايي (EAN) در سال 1977 با همکاري کارخانه‌های توليدي و توزيعکنندگان 12 کشور اروپايي بهعنوان موسسه‌ای غيرانتفاعي تحت قوانين دولت بلژيک تأسیس شد. اين سيستم به هر قلم كالا يك كد 13 رقمي به نام شماره تجاري جهاني قلم كالا (GTIN[38]) طبق ساختار زیر اختصاص می‌داد.
به‌این‌ترتیب به هر قلم كالا يك كد شناسايي بينالمللي جهت تسهيل در فروشگاه‌ها اختصاص مييافت. امروزه نظام EAN داراي کاربرد بيشتري ميباشد و داراي 4 شاخه يا محصول اصلي است. باركدهاي شناسايي، تبادل الكترونيكي دادهها (eCom)، شبكه هم‌زمان‌سازی دادهها (GDSN) و كد الكترونيكي محصول (EPC) چهار محصول GS1 هستند كه به‌طور گستردهاي براي حل مسائل شناسايي اقلام و واحدهاي لجستيكي، حمل‌ونقل و توزيع، رديابي، تجارت الكترونيكي و غیره بكار گرفته ميشوند. در سال 2005 سيستم UPC با EAN ادغام و سازگار شده است و تحت نام GS1 با همان ساختار فعاليت خود را گسترش داده است. تعداد كشورهاي عضو GS1 هم‌اکنون 112 كشور است. ايران نيز هفتاد و سومين کشوري است که در سال 1374 اين نظام را پذيرفت، شماره عضويت ايران در اين نظام 626 است.
– سيستم استاندارد طبقهبندی محصولات و خدمات سازمان ملل يا UNSPSC
کد استاندارد کالا و خدمات سازمان ملل UNSPSC[39] توسط دان و برادستريت (D&B) يك گروه پيشرو باسابقه 160 سال سابقه در توسعه استانداردها در حوزه اطلاعات و مراكز مالي به سفارش برنامه توسعه سازمان ملل ([40]UNDP) ایجادشده است. اين كد در حقيقت يك روش جهاني است كه اغلب نیازمندی‌ها را برآورده مي‌نمايد. سيستم UNSPSC يك سيستم استاندارد باز درزمینه تجارت الكترونيكي میباشد و امكان دسترسي به‌کل ساختار اصلي آن براي همگان فراهم است. اين سيستم يك قالب منطقي براي طبقهبندي كالاها و خدمات فراهم ميكند. سيستم براي ارائه 3 خدمت اساسي طراحی‌شده است:
– منبع یابی: شناسايي تأمین‌کنندگان يك كالا يا خدمت توسط مراكزي كه قصد خريد دارند.
– تجزیه‌وتحلیل هزينه‌ها و فروش‌ها: با ساختار سلسله مراتبي اين سيستم ميتوان خريد كالاها و خدمات يا فروش آن‌ها را تحليل نمود.
– تبليغ و اطلاع‌رسانی محصول: قرار دادن اطلاعات مربوط به كالاها و خدمات يك توليدكننده و يا خدمت دهنده در يك فهرستگان (دايركتوري) مشترك كه مشتريان در آينده بتوانند براي جستجوي كالا و خدمات از آن استفاده كنند.
ساختار اين سيستم به شرح ذيل است:
- ابتدا همه كالاها و خدمات به بخش‌هایی به نام SEGMENT تقسیم‌شده‌اند.
- هر يك از بخش‌ها به زیرمجموعه‌هایی به نام خانواده يا FAMILY تقسیم‌شده است.
- در هر خانواده زیرمجموعه‌هایی به نام كلاس CLASS قرارگرفته است.
- در هر كلاس تعدادي قلم كالا يا خدمت به نام COMMODITY قرار دارد.
| function | Commodity | Class | Family | Segment |
| nn | XX | XX | XX | XX |
– نظام استاندارد بينالمللي طبقهبندي و توصيف محصولات و خدمات eCL@SS
eCl@ss استانداردي بينالمللي براي طبقهبندي و توصيف محصولات (كالاها و خدمات) است كه از سال 2000 توسط سازمان eCl@ss در آلمان مدیریت‌شده و توسعه‌یافته است. این استاندارد علاوه بر فراهم كردن گزينه توصيف هر محصول انفرادي به روشي منحصربه‌فرد، امكان گروه‌بندي محصولات و سیستم سازمان‌دهی داخلي شركت را بر اساس ویژگی‌های كد گروه محصولات فراهم ميكند.
استاندارد eCl@ss در بسياري شرکت‌ها و مؤسسات بهعنوان ساختار طبقهبندی محصولات به كار گرفته‌شده است. سازمان eCl@ss سازماني غيرانتفاعي ميباشد كه از مشاركت تعدادي از واحدهاي صنعتي تشکیل‌شده است.
اين سيستم علاوه بر ارائه نظام استاندارد طبقهبندي براي استفاده در بررسيهاي آماري طراحی‌شده و اهدافي نظير جستجو، يافتن و توصيف محصولات به روشي هدفمند را نيز تأمين ميكند.
بنابراين اهداف اصلي eCl@ss عبارت‌اند از؛
- معرفي ساختارمند، محدود به سلسلهمراتب چهار سطحي براي اقلام در سرتاسر زنجيره تأمین
- فراهمسازي ساختار استاندارد جهاني به هنگام، براي همه بخشهاي درگير در زنجيره تأمین به‌منظور تسهيل تبادل الكترونيكي دادهها در بين مرزهاي ملي و زبان‌های مختلف
- محاسبه تمامي نیازمندی‌های فني، تجاري و اقتصادي موجود در محصولات
- فراهمسازي ساختار استانداردشده در سطح جهان در قالب نسخه‌هاي به‌روزرساني شده براي تمامي شركاي درگير در بازارهاي تأمین، به‌طوری‌که تبادل الكترونيكي دادهها وراي مرزهاي ملي و موانع زباني تسهيل گردد.
-ديكشنري فني باز انجمن مديريت كدهاي تجارت الكترونيكي (e-OTD)
هسته اصلي اين سيستم، همان سيستم كدگذاري ناتو است. در سال‌های پاياني دهه 1990 ميلادي، گسترش و فراگير نمودن سيستم كدگذاري ناتو در دستور كار مديران مراكز ملي كدگذاري اعضا قرار گرفت. انجمن مديريت كدهاي تجارت الكترونيكي در سال 1999 تشكيل شد و براي انتشار سند استاندارد ديكشنري فني باز زير نام سازمان بینالمللی استاندارد (ايزو) پيگيري نمود. استاندارد iso 22745 در سال 2007 منتشر شد و مستندات و اطلاعات مربوط به فهرست نام‌های كالا، راهنماهاي شناسايي اقلام كه در سيستم كدگذاري ناتو تدوین‌شده بود در سيستم جديد وارد و منتشر شد. چشمانداز انجمن مديريت كدهاي تجارت الكترونيكي به ترتيب ذيل اعلام‌شده است:
- بنگاه‌ها، محصولات و مکان‌ها بايد از طريق يك شماره يكتا و فراگير شناسايي شوند.
- كالاها، فهرست‌ها، مشخصات محصول و اطلاعات فعالين تجاري بايد به‌وسیله عرضهكننده مربوطه در فرمت استاندارد روي وب‌سایت خودش منتشر شود.
- عوامل نرم‌افزاری بايد بتواند ايندكس‌هاي متمرکزشده را جستجو كند تا جاي اطلاعات توزیع‌شده را بيابد.
- تجارت الكترونيكي بنگاه با بنگاه بايد توسط عوامل نرم‌افزاری رونق يابد و تحت كنترل درآيد.
همچنین مأموریت این انجمن شامل موارد ذيل است:
- كاهش هزينه استقرار و به‌کارگیری تجارت الكترونيكي با بهبود امكان استفاده از محتوا از طريق توسعه و نگهداري ديكشنري فني باز انجمن موسوم به (eOTD)
- مديريت يك فرايند در دسترس، باز و دموكراتيك براي نيل به اجماع و توافق آراء
- فراهم نمودن پشتيباني لازم جهت استقرار كدها
اين سيستم با استانداردسازي نام‌های كالاها و شناسه كردن آن‌ها و همچنين تعيين مجموعه ویژگی‌ها و صفات كه براي هر كالا (يا خدمت) بايد بيان شود، بدون استفاده از طبقهبندی خاص، مفاهيم بنيادين را استاندارد ميكند و به زبان‌های مختلف ترجمه و در اينترنت قرار ميدهد. شرکت‌ها ميتوانند از مفاهيم استانداردشده استفاده نموده و اگر بخواهند با پرداخت هزينه ساليانه خود را بهعنوان عضو اين سيستم ثبت و در توسعه آن داراي حق رأی شوند.
- دستهبندي‌سیستم‌های طبقهبندي و كدگذاري فراگير و متداول
با بررسي مهم‌ترین سیستمهای طبقهبندي و كدگذاري كالاها و خدمات كه در سطح بینالمللی به وجود آمده و توسعه‌یافته‌اند، ميتوان آن‌ها را به شش دسته تقسیم‌بندی نمود. ذیلاً اين شش دسته به‌اختصار معرفی‌شده‌اند.
1- سیستمهای تسهيل تجارت بين كشورها (در گمرکها مانند سيستمHS)
2- سیستمهای با کاربري آمارهاي اقتصادي و مقایسه آمارها بين كشورها
3- سیستمهای تخصيص شناسه يكتا به هر قلم
4- سیستمهای كدگذاري اقلام تدارك شده (IoS)
5- سیستمهای تسهیلگر تجارت الکترونيکي
6- سیستمهای شماره‌گذاري قطعات و اجزاي يك ماشين توليدي (Part Numbering)
در جدول 1 شش گونه سیستمهای متداول طبقهبندي و كدگذاري كالاها و خدمات مقايسه شده‌اند.
جدول 1- مقایسه انواع سیستمهای طبقهبندی و کدگذاری
| رديف | گونه | کاربردها | مصاديق | نمونه کاربران |
| 1 | تسهیلگر بازرگاني بين کشورها | ورود اطلاعات کالا در برگه‌ها و اظهارنامه‌هاي واردات و صادرات کالا، وضع تعرفه و حقوق گمرکی، تنظيم موافقتنامههای ترجيحات تعرفهاي بين کشورها، دستهبندي آمارهاي واردات و صادرات | HS (فقط طبقهبندی) | وزارت بازرگاني و گمرك / واردکنندگان اقلام/ بانك مركزي |
| 2 | تسهیلگر فعالیت‌های آماري | استخراج آمارهاي توليد ناخالص داخلي، توليد ناخالص ملي، واردات کالاها، صادرات کالاها، ساماندهي حساب‌های ملي و دستهبندي آمارها براي مقايسه بين کشورها | كالا و خدمت CPC،SITC (فقط طبقهبندي)، در مورد رشته فعالیت‌های اقتصادي ISIC | سازمان‌های حاكميتي و دولتي مانندوزارتصنايع، مركز آمار، سازمان مديريت،وزارت اقتصاد |
| 3 | تخصيص شناسه يکتا به هر قلم | شناسايي و تعيين دقيق یک‌قلم کالاي خاص تجاري (براي فروش)، يک محموله از کالاها، يک آدرس، خودکارسازي خواندن دادههاي بارکد شده و تگ‌های RF در نقطه فروش يا مقاطع فرايند، رديابي کالا و محموله‌ها، تسهيل عمليات لجستيکي و حمل‌ونقل و توزيع و ايجاد زبان مشترک و تسهيل تعاملات بين بنگاهي (B2B) | GS1 در سطح جهاني، ایران کد در سطح ملي (عمدتاً شناسايي) | واحدهاي توليدي و خرده‌فروشی و فروشگاههای زنجيرهاي |
| 4 | کدگذاري اقلام تدارکات (IOS) | تخصيص يک کد به هر قلم کالاي تدارک شده (خريد)، کاهش تنوع موجودي انبار، کاهش حجم موجودي انبار، صرفهجويي و افزايش کارايي لجستيکي، ايجاد زبان مشترک در درون بنگاه (سازمان بزرگ)، | سيستم کدگذاری ناتو (NCS)، سماپل، سيستم کالاي نفت (MESC)(طبقهبندي و شناسايي) | ارتش‌های ناتو، بخش عمومي مانند وزارت راه آمريكا، ارتش روسيه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، شركت نفت ايران، كمپاني نفتي شل، صا ايران و غیره |
| 5 | تسهيل تجارت الکترونيکي | شناخت مشترک تمام طرفهای تجاري از کالاها و خدمات و اطلاعات تجاري، تحليل سلسله‌مراتبي هزينه‌ها، بازاريابي، منبع یابی استراتژيک، استانداردسازي مفاهيم بكار رفته در محتواي اسناد تجاري | UNSPSC، eOTD، SIC، GS1(eCom، GPC و GS1/128 و GDSN) ایران کد (سطح ملي) (طبقهبندي با مشخصات ژنريك) | كليه سازمان‌های فروشنده و خريدار در تجارت الكترونيكي از طراحي تا توليد و توزيع و خردهفروشي بخصوص شرکت‌های بسيار بزرگ مانند جنرال الکتریک |
| 6 | شماره قطعه (PN) | مديريت محصول و قطعات آن، تسهيل سفارش دهی قطعات يدکي توسط خريدار | بنز-کومات سو و غیره (طبقهبندي و شناسايي) | صا ايران، صنايع دفاع، کوماتسو، تویوتا |
يكي از سؤالاتی كه جاي طرح دارد اين است كه چرا سیستمهای مختلف طبقهبندي و كدگذاري كالاها و خدمات ایجادشده است؟ در پاسخ بايد گفت كه هرکدام ازاین‌گونه سیستم‌ها برای پاسخگویی به نیازها و باهدف و رویکرد خاصی به وجود آمدهاند. به‌عنوان‌مثال هنگامی‌که نياز به كدگذاري اقلام تداركاتي (IOS) وجود داشته است سيستمهايي نظير ناتو MESC باهدف هماهنگي و كارايي لجستيكي در سازمان يا واحدهاي سازماني بسيار بزرگ و پراكنده ایجادشده و در گستره سازمان يا سازمان‌های مربوطه توسعه داده‌شده‌اند. هنگام نياز به عمليات خودكار در كار با دادهها و تسهيل فروش در پایانه‌های خردهفروشي سرتاسر دنيا، سيستمي مانند باركدهاي GS1 توسعه‌یافته است.
- بررسي وضعيت موجود استفاده از سیستمهای طبقهبندي و کدگذاري کالا در سطح بینالمللی و ملی
مطالب مطرح‌شده در قسمت قبل نشان میدهد که سیستمهای طبقهبندي و کدگذاري گوناگون موجود، هرکدام داراي اهداف و کارکردهاي خاص خود ميباشند و هیچ‌کدام به‌تنهایی نميتواند پاسخگوي تمامي نيازها باشد و در تمامی سازمان‌ها کاربرد داشته باشد.
کشورهای مختلف در سطح دنیا از دیدگاه‌های مختلف به بررسي استفاده از این سيستمها پرداختهاند. این کشورها به‌تناسب نیاز خود در بخش‌های مختلف از سیستمهای طبقهبندی و کدگذاری مختلفی استفاده مینمایند. در این قسمت به بررسی وضعیت کنوني سیستمهای طبقهبندي و کدگذاري در کشورهاي منتخب و جمع‌بندي در مورد رويکردهاي مختلف آن‌ها به این موضوع میپردازیم. به همين منظور کشورهاي مختلفي از قاره‌هاي مختلف جهان، با تنوع ازنظر توسعه‌یافتگی اقتصادي انتخاب شدند.
آمريکا و آلمان بهعنوان کشورهاي پيشرفته غربي، چين و ژاپن بهعنوان کشورهاي پيشرفته شرقي و ترکيه و مالزي بهعنوان کشورهاي درحال‌توسعه انتخاب گرديدند که نتايج بررسي در مورد چگونگي استفاده اين کشورها از سیستمهای طبقهبندي ازجمله: HS، ISIC،[41]NACE، CPC، SITC،[42]CPA و سیستمهای كدگذاري موجود ازجمله: NCS، GS1 در جدول 2 به‌طور خلاصه آمده است.
| نام کشور | سیستمهای طبقهبندی | سیستمهای کدگذاري | ||||||
| ISIC | NACE | CPC | HS | SITC | CPA | NCS | GS1 | |
| آمريکا | * | * | * | * | ||||
| آلمان | * | * | * | * | ||||
| چين | * | * | * | * | ||||
| ژاپن | * | * | * | |||||
| ترکيه | * | * | * | * | * | |||
| مالزي | * | * | * | |||||
جدول 2- بررسي وضعيت کنوني و ساختار مديريت سیستمهای کدگذاري و طبقهبندي در سطح چند کشور نمونه
توجه: اين کشورها ساختارهاي سیستمهای مذکور را مطابق نياز خود تغييراتي در آن داده‌اند و در بعضي مواقع بانام‌های ديگر از آن‌ها استفاده مينمايند.
سازمان‌ها و مؤسسات مختلف در درون کشورها نيز برحسب نياز خود ممکن است از سیستمهای متفاوتي استفاده کنند، وضعیت استفاده از سیستمهای ششگانه فوق در کشور ما به‌صورت زیر میباشد:
- سیستمهای تسهیل‌کننده تجارت در امور گمرکها توسط وزارت بازرگانی در ثبت سفارش و موافقتنامههای تجاری با سایر کشورها، بانک مرکزی در تعهدات ارضی و گشایش اعتبار و بالاخره وزارت امور اقتصادی و دارایی در ترخیص کالا مورداستفاده قرار میگیرند.
- در مورد سیستمهای با کاربري آمارهاي اقتصادي و مقايسه آمارها، سیستم İSİC در وزارت صنایع و معادن به‌منظور مقايسه بينالمللي آمارهاي اقتصادي و سیستم CPC توسط مرکز آمار ایران به‌منظور فراهم آوردن چارچوبي براي مقايسه بينالمللي آمارهايي که به کالاها، خدمات و داراييها مي‌پردازد، مورداستفاده قرارگرفته‌اند.
- در مورد دسته سوم، همان‌طور که قبلاً ذکر شد بارکدهای سیستم کدگذاری GS1 از سال 1374 در کشور و عمدتاً در فروشگاههای زنجیرهای مورداستفاده قرار میگیرد.
- سیستمهای مديريت موجودی‌های تدارك شده (IOS)، سیستم ناتو در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سیستم سماپل نیز که یک سیستم بومی است، در سپاه و بخش‌های از وزارت دفاع و راه‌آهن جمهوری اسلامی بکار گرفته‌شده است.
- در دسته پنجم، سيستم ایران کد نقش تسهیلگری در تعاملات بين دستگاه‌ها در عرصه تجارت الكترونيكي را دارد.
- دسته ششم يا سیستمهای شماره‌گذاري اقلام و قطعات و اجزاي توليدي (Part Numbering) تاکنون در کشور مورداستفاده قرار نگرفته‌اند.
- نقش سیستمهای طبقهبندی و كدگذاري محصول در بهبود و توسعه کسب‌وکار
با نگاهي به موضوع تجارت سه موجوديت اصلي در آن قابل تشخيص است: فروشنده، محصول و خريدار. درواقع، در هر تعامل تجاري همواره يك فروشنده تمايل دارد درازای دريافت وجه مشخصي از خريدار، مالكيت محصول خود يا حق بهره‌برداري از آن را به او منتقل نمايد. در مقابل، خريدار نيز زماني اقدام به خريد ميكند، كه محصول مورد تبادل از مطلوبيت لازم براي وي برخوردار باشد. البته بايد به اين نكته توجه نمود كه مجموعه اين تعاملات در سايه سياستها، قوانين و قواعد حاكم بر بازار انجام ميشود.
هر تأمین‌کننده مي‌خواهد اطلاعات كامل محصولات خود را به خريداران گستردهاي از بازار هدف، با كم‌ترين هزينه، در كوتاه‌ترين زمان منتقل نمايد. به‌عبارت‌دیگر، تلاش‌هاي يك تأمین‌کننده خواه يك توليدكننده باشد يا يك توزيعكننده زماني مثمر ثمر واقع ميشود كه خريداران آگاهي كاملي از محصول يا محصولات وي داشته باشند.
از طرف ديگر زماني خريداران به سراغ يك محصول خاص ميروند كه بدانند دقیقاً چيست؟ چه‌کار ميكند؟ چه دوام و كيفيتي دارد؟ در مقايسه با محصولات مشابه چه برتري‌هايي دارد؟ از كجاها ميتوانند تهيه كنند؟
تأمین‌کنندگان همواره با اين دغدغه روبرو هستند كه چگونه محصولات خود را به بهترين شيوه ممكن به بازار معرفي كنند. چگونه ميتوانند ویژگی‌های منحصربه‌فرد محصولات خود را در مقايسه با رقباي خود به اطلاع مشتريان برسانند. نكته مهم در اينجا، مسئله به روز بودن اطلاعات عرضهشده به خريداران است. يعني يك دغدغه اصلي اين است كه آخرين اتفاقات مهم چگونه به مخاطبين اطلاع داده شود، اگر يك محصول جديد عرضهشده است، اگر يكي از محصولات قديمي در بسته‌بندي جديد قرار است عرضه شود، اگر يك مركز توزيع جديد راه‌اندازي شده است، اگر نشاني دفتري يا شماره تلفني تغيير كرده است، چگونه ميشود همگان را از آن آگاه نمود.
اطلاع‌رساني كامل، دقيق و بهروز يكي از مهم‌ترین نيازهاي همه تأمین‌کنندگان است كه از دو جهت بر سودآوري آن‌ها تأثیر دارد؛ از یک‌سو با شيوههاي سنتي اطلاع‌رساني نظير آگهي در رسانه‌هاي جمعي مختلف، با صرف هزينه فراوان حوزه محدودي از اطلاعات خود را عرضه مينمايند، از سوی ديگر مشتريان بالقوه آن‌ها به سبب محدود بودن تعداد كساني كه با تبليغات سنتي محصولات آن‌ها را مي‌شناسند، بسيار پايين است. اين موضوع به‌ویژه در مورد بنگاه‌هاي كوچك و متوسط بيشتر خود را نشان ميدهد.
اگر از منظر خريداران نيز به موضوع تجارت نگاه كنيم، نيازهاي متعددي وجود دارد. خريدار يك محصول مي‌خواهد اطلاعات كامل تأمین‌کنندگان موجود را با كم‌ترين هزينه و در كوتاه‌ترين زمان، شناسايي و باهم مقايسه نمايد. به‌عبارت‌دیگر، زماني كه يك خريدار مي‌خواهد محصول خاصي را تهيه كند، تمايل دارد تا جايي كه ممكن است تمامي تأمین‌کنندگان موجود كه محصول موردنظر وي را عرضه ميكنند، بشناسد، ویژگی‌های محصول هر تأمین‌کننده نظير مشخصات فني، كيفيت و نحوه عرضه محصول را بداند و به‌علاوه بتواند به‌سادگی آن‌ها را با يكديگر مقايسه نمايد.
مقايسه محصولات به خريدار كمك ميكند تا تأمین‌کننده‌ای را انتخاب نمايد كه محصول با بهترين مشخصات موردنظر ازجمله دوام بالا، بسته‌بندي مناسب، وزن مناسب يا هر ويژگي مناسب ديگر را خريداري نمايد. بر اين اساس، آگاهي از وضعيت عرضه محصول در بازار از نيازها و دغدغه‌هاي اصلي خريداران و از شروط اصلي انجام خريد است. اين دغدغه به‌ویژه زماني كه خريد‌ها به‌صورت عمده بوده يا تصميم‌گيري براي خريد در يك افق بلندمدت موردنظر باشد، بيشتر خود را نشان ميدهد؛ زيرا انتخاب كالا با بهترين كيفيت و مناسبترین قيمت در بقا و سودآوري بنگاه‌ها تأثیر فراوانی دارد.
از منظر دولت نيز وضعيت بازار از اهميت خاصي برخوردار است؛ دولت بهعنوان بدنه حاكميتي و سياست‌گذار در عرصه تجارت در سطح كشور، مسئوليت تنظيم بازار و حمايت از حقوق توليدكننده و خريدار و تسهيل تجاري از طريق كاهش شكاف ميان تأمین‌کنندگان و خريداران را برعهده دارد.
زماني عرصه تجاري از تعادل مناسب برخوردار است كه ميزان عرضه و تقاضاي يك محصول خاص در شرايط مختلف زماني و جغرافيايي، اختلاف قابل توجهي نداشته باشد. اگر اين اتفاق بيفتد، آنگاه دولت توانسته است بازار را به‌خوبی تنظيم نمايد. به‌عبارت‌دیگر، دولت بايد با سياستگذاري مناسب و اعمال صحيح سياستها، از بروز تقاضاي بدون پاسخ يا عرضه بدون نياز يك محصول به‌ويژه در حوزه محصولات مهم و اساسي جلوگيري نمايد.
آگاهي از شرايط تأمین‌کنندگان محصولات و خريداران آن‌ها در سطح كشور از نيازها و دغدغه‌هاي اصلي دولت در اتخاذ سياست‌هاي مناسب براي مديريت عرضه و تقاضا و ساماندهي نظام تأمین و گردش كالا و توزيع آن در سطح كشور است. اين موضوع به‌ویژه در شرايط بحراني و یا وقوع حوادث غیرمترقبه نظير سیل و زلزله از اهميت مضاعفي برخوردار است؛ زيرا با اطلاعات دقيق، محصولات موردنیاز را بايد با بهترين شيوه و در كوتاه‌ترين زمان تأمین و به محل‌هاي آسيب‌ديده و موردنیاز رساند.
به‌این‌ترتیب مي‌بينيم كه براي مديريت زنجيره تأمین و توزيع كالاها و خدمات (به‌علاوه كوتاه مديريت لجستيك) در سطح ملي در هر شرايطي نياز به ايجاد ابزارهايي جهت شفاف نمودن بازار و آگاه ساختن بازيگران اقتصادي (دولت، تأمین‌کنندگان، خريداران و مصرف‌کنندگان نهايي) از وضعيت جاري است. براي اين منظور نيز لازم است كه ابتدا اطلاعات‌پایه و مبنا به‌صورت جامع و استاندارد و با تعاريف مورد اتفاق همگاني در دسترس بازيگران اقتصادي قرار گيرد.
يك نظام جامع طبقهبندی و كدگذاري محصول (كالا يا خدمت) می‌تواند پاسخگوي بسياري از مسائل فوق براي بازيگران اقتصادي باشد. اگر همه تأمین‌کنندگان در قالب يك نظام طبقهبندی و كدگذاري محصولات خود را معرفي و در يك مكان واحد ثبت نموده و به نمايش بگذارند، يك نمايشگاه منسجم از تمامي محصولات عرضهشده در سطح كشور شكل ميگيرد و خريداران متناسب با نياز خود ميتوانند به اين نمايشگاه و پایگاه اطلاعاتی مراجعه كرده و محصولات را با يكديگر مقايسه نموده و بهترين محصول را انتخاب نمايند. صاحبان محصولات ميتوانند به شيوههاي متنوعي به معرفي جنبه‌هاي مختلفي از محصولات خود نظير اطلاعات تأمین‌کننده، جايگاه محصول در ساختار طبقهبندي، توصيف محصول، مشخصات فني محصول، استانداردها و تصاوير محصول بپردازند.
در چنین سازوکاری خريداران ميتوانند به اطلاعات کامل کالای خریداری‌شده با کمترین هزینه و زمان دست یابند و به شيوههاي متنوعي به جستجوي اطلاعات تأمین‌کنندگان بپردازند.
دولت نيز كه مسئولیت سياستگذاري در عرصه تجارت كشور به‌منظور بهبود روابط تجاري از طريق كاهش شكاف ميان تأمین‌کنندگان و خريداران را بر عهده دارد، ميتواند به‌گونه‌ای آسانتر و سريعتر به تلفيق و تجميع اطلاعات پرداخته و برآورد مناسبي از عرضه و تقاضاي كالا در كشور به دست آورد و تحليلهاي مناسبي از آن‌ها در كشور انجام دهد. چراکه آگاهي از شرايط تأمین‌کنندگان محصولات و مصرف‌كنندگان آن‌ها در سطح كشور از دغدغه‌هاي اصلي دولت براي اتخاذ سياست‌هاي مناسب براي مديريت عرضه و تقاضا در سطح كشور است.
اگر تمام شرکت‌ها اعم از توليدكننده، توزیع‌کننده و خرده‌فروش توسط یک شبكه با همدیگر در ارتباط بوده و شبكه فروشگاهي سراسر كشور به‌صورت online يا offline يك سيستم جامع کدگذاری متصل باشند و تمام فروش‌ها با کد ثبت شود، در اين صورت تمام توليد و فروش و مسير آن‌ها و ورودي و خروجي هر سيستم بازرگاني معين و مشخص بوده و احتمال قاچاق كالا، احتكار، تقلب، گران‌فروشي و غیره با دشوار شدن اين كارها کاهش‌یافته و درنتيجه همه بخش‌ها از اين سيستم منتفع ميشوند.
نتيجه گيري:
استفاده از سیستمهای طبقهبندی و کدگذاری محصول به‌منظور سامان‌دهی به فرایندهای کسب‌وکار لازم و ضروری است. در هر بازار خريدار بايد تنها بر اساس اطلاعاتي كه عرضه كنندگان براي محصول موردنظر ارائه مينمايند، محصولات را مقايسه و بهترين پيشنهاد را انتخاب كند. با توجه به آنچه در مورد سیستمهای طبقهبندی و كدگذاري بيان شد، يك سيستم جامع طبقهبندی و كدگذاري محصول ميتواند در بهبود فرایندهای تولیدی و افزايش شفافيت کسب‌وکار نقش مهمي ايفا نمايد و همچنين باعث افزايش سرعت، دقت و صحت در تجارت گردد.
منابع:
- غلام‌زاده، احمد، «طبقهبندی و کدگذاري کالا»، دانشگاه امام حسين (ع)، 1377.
- غلام‌زاده، احمد، فتحي، بهروز، «زبان مشترک و بستر اطلاعاتی»، دانشگاه امام حسين (ع)، 1377.
- قلندري، همت مراد. عباسي، علي «نیازمندی‌های ملی به ايران كد». مركز ملي شماره‌گذاري كالا و خدمات ايران، 1388.
- وزارت بازرگاني، مرکز ملي شماره‌گذاری کالا و خدمات ايران، «برنامه طراحی و ايجاد سيستم طبقهبندی و کدگذاری ملی کالا»، ويرايش يک، 1384.
- مرکز آمار ايران، «شناسايی طبقه‌بنديهای موجود و تاريخچه تحولات آن‌ها در عرصه ملي، منطقهای و بینالمللی»، 1383.
- عباسي، علي. قلندري، همت مراد. «گزارش ساليانه GS1». ترجمه‌شده در مركز ملي شماره‌گذاري كالا و خدمات ايران، 1391.
- وزارت بازرگاني، معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادي «مقايسه تطبيقی و امکانسنجی استفاده از سيستم طبقهبندی و کدگذاری يکنواخت و ملی کالا و خدمات در ايران»، مدنی، فرشاد، 1385.
- وزارت بازرگانی، مركز ملی شماره‌گذاري كالا و خدمات ايران «آشنايي با مباني، مفاهيم و الزامات ایران کد»، سال 1387.
- السان، مصطفی. «ضرورت توجه به تجارت الکترونیکی درروند اصلاح قانون تجارت». ششمين همايش ملي تجارت الکترونيکي. 1391.
- عباسي، علي. قلندري، همت مراد «ايران كد چيست- مقدمه‌ای بر نظام ملي طبقهبندی و شناسه گذاري كالا». مركز ملي شماره‌گذاري كالا و خدمات ايران، 1391.
صاحب امتياز