فصلنامه شماره 42 (زمستان 1399)
چکیده
از دیدگاه GS1، سه نوع داده شامل داده اصلی، داده تراکنشی و داده رویدادی در مورد هر قلم کالا وجود دارد که با استفاده از استانداردهای GS1 قابل ثبت و ضبط و به اشتراکگذاری است. ازجمله این استانداردها میتوان به استاندارد ردیابی اشاره نمود که EPCIS مدل داده اصلی آن است. ازجمله اهداف و مزایای استانداردهای GS1 ایجاد یکزبان مشترک بین تمامی اعضای یک جامعه، زنجیره تأمین یا شرکای تجاری است.
اطلاعات رویدادی از طریق استاندارد EPCIS قابل ثبت و ضبط و به اشتراکگذاری است اما موضوعی که حائز اهمیت است وجود داشتن یکزبان مشترک بین اعضایی است که قرار است این اطلاعات بین آنها ردوبدل شود. بدین منظور، استاندارد واژگان اصلی کسبوکار CBV طراحیشده است. واژگان اصلی کسبوکار، عناصر واژگان موردنیاز و مقادیر آنها را جمعآوری کرده و بهصورت مشترک بین تمامی اعضاء به اشتراک میگذارد. تکمیل اطلاعات رویدادی بر اساس عناصر واژگان و مقادیر مشخصشده صورت میگیرد.
- مقدمه
این سند، واژگان اصلی کسبوکار (CBV) را تعریف میکند. هدف این سند، مشخص کردن عناصر مختلف و مقادیر آنها، بهمنظور بهکارگیری این واژگان در ارتباط با استاندارد [EPCIS1.2] است. استاندارد EPCIS مکانیسمهایی بهمنظور تبادل اطلاعات درون سازمان و خارج از سازمان ارائه میدهد.
شناسهها و تعاریف واژگان موجود در این سند، تضمین خواهند کرد که تمامی اشخاصی که داده EPCIS را با استفاده از CBV مبادله میکنند، درک مشترکی از معانی این دادهها داشته باشند.
این سند، باهدف ایجاد قابلیتهای پایهای که موارد بیانشده در بالا را برآورده میسازد و همچنین، بهمنظور تعریف مجموعه واژگانی که در مدل دادهای اصلی EPCIS بوده و در مجموعه گستردهای از سناریوهای رایج کسبوکار کاربردی هستند، طراحیشده است. این استاندارد، مجموعهای از تعاریف و واژگانی که توسط هر شخصی در زنجیره تأمین، مورداستفاده قرار میگیرد و درک میشود را ارائه میدهد.
الزامات دیگر کاربر نهایی، از طریق بهبود عناصر واژگان تعریفشده در این سند به همراه عناصر واژگان تکمیلی تعریفشده برای یک صنعت خاص یا مجموعهای از کاربران یا یک کاربر واحد برآورده میشود. مقادیر تکمیلی دیگر برای انواع واژگان استاندارد تعریفشده در این سند استاندارد، در نسخههای بعدی این استاندارد گنجاندهشده است.
این استاندارد، سینتکس شناسه و مقادیر عناصر واژگان خاص به همراه تعاریف این عناصر برای واژگان استاندارد را شامل میشود:
- شناسه مراحل کسبوکار
- شناسههای وضعیت
- انواع تراکنشهای تجاری
- انواع منبع / مقصد
- شناسههای علت خطا
این استاندارد سینتکس شناسایی برای این واژگان کاربردی را ارائه میدهد:
- اشیاء
- مکانها
- تراکنشهای کسبوکار
- شناسه منبع/ مقصد
- شناسههای تغییرات
- شناسههای رویداد
جزئیات بیشتر داده اصلی ازجمله مکان (آدرس و غیره) در این استاندارد تعریفنشده است.
- ارتباط CVB با معماری استاندارد EPCIS
واژگان اصلی کسبوکار، یک استاندارد همراه با استاندارد EPCIS است. EPCIS استانداردی است که رابطهای فنی برای ثبت و ضبط و به اشتراکگذاری دادههای رویدادی را تعریف میکند. EPCIS یک مدل داده را برای دادههای رویدادی تعریف میکند. واژگان اصلی کسبوکار یک استاندارد داده GS1 است که از طریق تعریف مقادیر دادههای خاص که با استفاده از مدل دادهای EPCIS تکمیل میشود، آن چارچوب را تکمیل میکند. به همین ترتیب، CBV در گروه استانداردهای به اشتراکگذاری اطلاعات GS1 قرار دارد. در این بخش چگونگی ارتباط استاندارد واژگان اصلی کسبوکار با استاندارد خدمات اطلاعات EPC (EPCIS) مشخصشده است.
استاندارد EPCIS 1.2 عناصر اطلاعاتی در یک رویداد EPCIS را مشخص میکند. در ادامه، این عناصر اطلاعاتی لیست شدهاند:
- از دیدگاه بعد “چه چیزی”: این بعد برای بیشتر انواع رویدادها شامل یک یا چند شناسه منحصربهفرد برای اشیاء فیزیکی یا دیجیتالی یا کلاسهایی از اشیاء فیزیکی یا دیجیتالی بکار میرود. در مورد رویداد دگرگونی(تغییر ماهیت)، یک TransformID اختیاری ممکن است مورداستفاده قرار گیرد تا چندین رویداد را که توصیف همان تحول رادارند، با یکدیگر پیوند دهند.
- از دیدگاه بعد “چه زمانی”: لحظهای که در آنیک رویداد EPCIS رخداده است. زمان رویداد کاملاً در استاندارد EPCIS مشخصشده است.
- از دیدگاه بعد “چه مکانی”: بعد “چه مکانی” شامل دو شناسه است که جنبههای مختلف وقوع یک رویداد را شرح میدهد:
- محل قرائت: محلی که رویداد EPCIS در آن رخداده است. در خصوص رویداد EPCIS ناشی از قرائت بارکد یا برچسب RFID، محل قرائت اغلب محلی است که بارکد یا برچسب RFID خواندهشده است.
مثال: یک قرائت گر در سکوی شماره 3 در مرکز توزیع لندن (DC) قرار دارد. محصول از درب سکو عبور کرد. موقعیت مکان قرائت میشود= < شناسهای که موقعیت مکانی سکو را نشان میدهد. >
- مکان کاری: مکانی که فرض میشود موضوع این رویداد پس از یک رویداد EPCIS باشد تا زمانی که یک رویداد جدید رخ ندهد که نشانگر دیگری باشد.
مثال: محصولی از طریق درب انتقال طبقه فروش در فروشگاه شماره 123 قرائت میشود.این محصول هماکنون در طبقه فروش قرار دارد.موقعیتکاری <شناسهای که نشاندهنده طبقه فروش #123>
- از دیدگاه بعد “چرایی”: بعد “چرایی” شامل دو شناسه و لیستی از شناسههای تراکنشهای کاری است که بهصورت کلی محتوای کاری یا “چرایی” رویداد را ارائه میدهند:
- مراحل کاری: یک فعالیت خاص را در یک فرایند کاری بیان میکند. فیلد وضعیت یک رویداد مشخص میکند که چه مرحله فرایندی در حال انجام بوده و باعث شده است که این رویداد رخ دهد.
مثال: هنگامیکه یک محصول از مکانی که توسط Read Point خوانده میشود، یک رویداد EPCIS ایجاد میکند.
- وضعیت: وضعیت تجاری یک شیء را مشخص میکند. قسمت موقعیت یک رویداد وضعیت اقتصادی موضوع رویداد را مشخص میکند (موارد مشخصشده در بعد “چه”)، فرض بر این است که واقعیت تا زمانی که یک رویداد دیگر نشاندهنده تغییر شرایط باشد صادق است.
مثال: یک رویداد EPCIS ایجاد میشود و پسازآن میتوان محصولات را در وضعیت “فروش” فروخت و مشتریان میتوانند محصول را بخرند. وضعیت <قابلفروش و قابلدستیابی>
- مراحل تراکنش کاری: یک رویداد EPCIS ممکن است به یک یا چند سند تراکنش کاری ارجاع دادهشده شود. هر مرجع شامل دو شناسه است:
- نوع تراکنش کسبوکار: نوع خاصی از تراکنشهای کاری را مشخص میکند. مثال: شناسهای که “سفارش خرید” را نشان میدهد.
- شناسه تراکنش کاری: به یک سند تراکنش کاری خاص اشاره دارد.
- مراجع منبع و مقصد:
- نوع منبع یا مقصد: یک سند تراکنش تجاری خاص را از نوع مشخصشده توسط نوع معاملات تجاری بیان میکند. مثال: شناسهای که “مالک” را مشخص میکند.
- شناسه منبع یا مقصد:: منبعی یا مقصد از نوع مشخصشده را از طریق نوع تراکنشهای کاری نشان میدهد. مثال: <شناسهای که یک شرکت را بهعنوان یک مالک مشخص میکند.>
- انواع واژگان
واژگان بهطور گسترده در EPCIS مورداستفاده قرارگرفتهاند تا موجودیتهای مفهومی، فیزیکی و دیجیتالی موجود در دنیای واقعی را مدلسازی کنند.
مثالهایی از واژگان تعریفشده در استاندارد EPCIS عبارتاند از: مراحل کسبوکار، وضعیتها، شناسه موقعیت مکانی، شناسههای اشیاء فیزیکی یا دیجیتالی، اسامی انواع تراکنشهای کاری و شناسههای تراکنشهای تجاری. در هر حالت، یک واژه مجموعه متناهی از راهحلها را نشان میدهد که ممکن است در زمینههای خاصی از رویدادها ظاهر شود.
تشخیص دو نوع واژگان که از الگوهای مختلف در نحوه تعریف و گسترش آنها باگذشت واژگان در طی زمان پیروی میکنند، مفید است:
- واژگان استاندارد: واژگان استاندارد مجموعهای از عناصر واژگان است که تعریف و معنای آنها باید از قبل توسط شرکای تجاری که با استفاده از واژگان رویدادها را مبادله میکنند به توافق برسند.
- واژگان کاربر: واژگان کاربر مجموعهای از عناصر واژگان است که تعریف و معنی آن تحت کنترل یک سازمان واحد است.
این مفاهیم در ذیل بهتفصیل شرح دادهشده است:
- واژگان استاندارد
واژگان استاندارد مجموعهای از عناصر واژگان است که تعریف و معنای آنها باید از قبل توسط شرکای تجاری که رویدادهای کاری به آنها مربوط میشود، تصویبشده باشد. بهعنوانمثال، استاندارد EPCIS واژگانی به نام “مرحله کسبوکار” را تعریف میکند، كه عناصر آن شناسههایی هستند كه مواردی مانند “حملونقل”، “دریافت” و غیره را تعریف میکند. یکی از شرکای تجاری ممکن است رویدادی را انجام دهد که دارای یک مرحله تجاری “حملونقل” باشد و شریک دیگری که از طریق پرسوجو از آن رویداد استقبال میکند میتواند آن را به دلیل توافق قبلی در مورد معنای “حملونقل” تفسیر کند.
عناصر واژگان استاندارد معمولاً توسط سازمانهای چند کاربر مانند GS1، کنسرسیومهای صنعتی خارج از GS1، گروههای تجاری و غیره تعریف میشوند. اگر دادههای اصلی مرتبط با عناصر واژگان استاندارد تعریفنشده باشند، توسط همان سازمانها تعریف میشوند و بهعنوان بخشی از یک استاندارد با روشهای مشابه به کاربران اطلاع داده میشود. عناصر جدید واژگان در واژگان استاندارد مشخص، از طریق یک فرآیند بسیار آگاهانه و گاهبهگاه، مانند تصویب نسخه جدید یک استاندارد یا از طریق رأیگیری در یک گروه صنعتی تعریف میشوند.
واژگان استاندارد مشخصشده در استاندارد واژگان اصلی کسبوکار عبارتاند از: مراحل کسبوکار، وضعیت، انواع تراکنشهای تجاری و منبع و انواع مقصد.
عناصر و تعاریف قبل از مبادله دادهها توسط طرفین به توافق رسیدهاند و در مورد معنای آنها توافق کلی وجود دارد.
مثال: موارد زیر شناسه مرحله کاری است که بهصورت نمونه در زیر ارائهشده است:
Urn: epcglobal: cbv: bizstep: receiving
این شناسه توسط استاندارد واژگان اصلی کسبوکار GS1 تعریفشده است و معنای آن توسط افرادی که استاندارد را پیادهسازی میکنند شناختهشده و پذیرفتهشده است.
گرچه یک سازمان ممکن است که بهتنهایی عمل کند اما ممکن است یک المان واژگان استاندارد جدید را تعریف کند، چنین عنصری میتواند محدودیتی در تبادل داده داشته باشد و احتمالاً فقط در چارچوب یک سازمان مورداستفاده قرار میگیرد. از طرف دیگر، کنسرسیوم صنعت یا گروهی دیگر از شرکای تجاری ممکن است عناصر واژگان استاندارد را فراتر از مواردی که توسط واژگان اصلی تجارت تعریفشده است، تعریف کنند و این موارد ممکن است در آن گروه تجاری سودمند باشد.
- واژگان کاربری
واژگان کاربر مجموعهای از عناصر واژگان است که تعریف و معنی آنها تحت کنترل یک سازمان واحد است. بهعنوانمثال، استاندارد EPCIS مجموعه واژگانی به نام “موقعیت مکانی کسبوکار” را تعریف میکند كه عناصر آن شناسههایی هستند كه مواردی مانند “شرکت Acme، توزیع، مرکز 3” را نشان میدهند.
شناسه موقعیت مکانی و هر داده اصلی مرتبط توسط کاربر اختصاص داده میشود. کاربر شرکت Acme ممکن است رویدادی را ایجاد کند که فیلد موقعیت مکانی آن شامل شناسهای باشد که “مرکز توزیع شماره 3 شرکت Acme” را نشان میدهد؛ و طرف تجاری دیگری که از طریق کوئری گرفتن این شناسه را دریافت میکند میتواند آن را تفسیر کند زیرا شریک تجاری شناسه را با رویدادهای دیگری که در همان مکان اتفاق افتادهاند یکسان میکند.
مثال:
Urn: epc: id: sgln: 0614141.12345.400
این شناسه توسط کاربر نهایی که مالک پیشوند شرکتی 0614141 است، اختصاص دادهشده است و معنای شناسه منحصراً توسط کاربر نهایی تعیین میشود.
عناصر واژگان کاربر در درجه اول توسط سازمانهایی تعریف میشوند که بهطور مستقل عمل میکنند. دادههای اصلی مرتبط با عناصر واژگان کاربر معمولاً توسط همین سازمانها تعریف میشوند و معمولاً از طریق رابط پرسوجو EPCIS یا سایر مکانیسمهای همگامسازی داده / تبادل داده به شرکای تجاری انتقال داده میشوند. عناصر واژگان جدید در یک واژگان کاربر خاص با صلاحدید کاربر نهایی معرفی میشوند و شرکای تجاری باید برای پاسخگویی مناسب آماده باشند.
درحالیکه استاندارد واژگان اصلی تجاری، عناصر واژگان خاص کاربر را مشخص میکند، واژگان اصلی کسبوکار سینتکسی را ارائه میدهد که برای استفاده توسط کاربران نهایی در ساخت عناصر واژگان کاربر خود توصیه میشود. واژگانی که برای الگوهای موجود در این استاندارد مشخصشدهاند، عبارتاند از: اشیاء فیزیکی یا دیجیتالی، مکانهایی که شامل نقاط قرائت و مکانهای کاری، شناسههای تراکنشهای تجاری، شناسههای منبع / مقصد و شناسههای تغییرات است.
- واژگان استاندارد
در این بخش، عناصر واژگان استاندارد برای چهار واژگان استاندارد EPCIS مشخصشده است: مراحل کسبوکار، وضعیتها، انواع تراکنشهای تجاری و انواع منبع / مقصد.
- مراحل کسبوکار
در این بخش شناسههای استاندارد برای واژگان شناسه مرحله کسبوکار EPCIS مشخصشده است. این شناسهها همانطور که در زیر مشخصشده است، فیلد bizStep را در یک رویداد EPCIS تکمیل میکند.
- ساختار URI مراحل کسبوکار
تمامی مقادیر مرحله کسبوکار مشخصشده در این بخش به فرم زیر است:
Urn: epcglobal: cbv: bizstep: payload
در مواردی که بخش payload از نوع رشته است که در قسمت بعدی مشخصشده است، فقط شامل حروف کوچک است که برجسته است.
- بهکارگیری سازگار مراحل کسبوکار
هر رویداد EPCIS در یک سند سازگار CBV باید شامل یک فیلد bizStep باشد و مقدار فیلد bizStep باید URI باشد که از پیشوند urn:epcglobal:cbv:bizstep: تشکیلشده است و به دنبال آن رشتهای میآید که در ستون اول برخی سطرهای جدول در نظر گرفتهشده، قرار دارد.
هر رویداد EPCIS در یک سند CBV سازگار ممکن است شامل یک فیلد bizStep باشد و مقدار فیلد bizStep ممکن است URI باشد که در بالا مشخصشده است و ممکن است هر URI دیگری باشد که شرایط عمومی مشخصشده [EPCIS1.2] را دارد بهجز آن دسته از URI هایی که در این استاندارد برای اهداف دیگری طراحی یا تعیینشدهاند.
- وضعیتها
در این بخش مقادیر شناسه استاندارد برای واژگان EPCIS DisposeID مشخصشده است. این شناسهها همانطور که در زیر مشخصشده است، فیلد وضعیت رویداد EPCIS را تکمیل میکنند.
کلیه مقادیر وضعیتها در این بخش به فرم زیر است:
Urn: epcglobal: cbv: disp: payload
که قسمت payload رشتهای است که در قسمت بعدی مشخصشده است. هر رشته بار که در اینجا تعریفشده است، فقط حاوی حروف کوچک و برجسته است.
هر رویداد EPCIS در یک سند سازگار CBV ممکن است شامل یک فیلد وضعیت باشد. در صورت وجود فیلد وضعیت، مقدار فیلد وضعیت باید URI باشد که از پیشوند urn: epcglobal: cbv: disp: تشکیلشده باشد.
- انواع تراکنشهای تجاری
در این بخش مقادیر شناسه استاندارد برای واژگان EPCIS BusinessTransactionTypeID مشخصشده است. این شناسهها ممکن است برای تکمیل ویژگی نوع یک عنصر bizTransaction در یک رویداد EPCIS استفاده شود.
تمامی مقادیر انواع تراکنشهای تجاری مشخصشده در این بخش به فرم زیر هستند:
Urn: epcglobal: cbv: btt: payload
که قسمت payload رشتهای است که در قسمت بعدی مشخصشده است. هر رشته payload که در اینجا تعریفشده است، فقط حاوی حروف کوچک و برجسته است.
هر رویداد EPCIS در یک سند سازگار CBV ممکن است شامل یک یا چند عنصر bizTransaction باشد. اگر عناصر bizTransaction وجود داشته باشند، هر عنصر ممکن است یک ویژگی نوع را در خود جای دهد. اگر یک عنصر bizTransaction دادهشده شامل یک ویژگی نوع باشد، مقدار ویژگی نوع باید URI باشد که شامل پیشوند urn: epcglobal: cbv: btt: است.
هر رویداد EPCIS در یک سند پذیرش CBV ممکن است شامل یک یا چند عنصر bizTransaction باشد. اگر عناصر bizTransaction وجود داشته باشند، هر عنصر ممکن است یک ویژگی نوع را در خود جای دهد. اگر یک عنصر bizTransaction دادهشده دارای یک ویژگی نوع باشد، مقدار ویژگی نوع ممکن است یک URI باشد که در بالا برای یک سند سازگار CBV مشخصشده است و ممکن است هر URI دیگری باشد که شرایط عمومی مشخصشده در EPCIS1,2 را برآورده کند.
در این بخش مقادیر شناسایی استاندارد برای واژگان EPCIS SourceDestTypeID مشخصشده است. این شناسهها ممکن است برای تکمیل ویژگی نوع یک منبع یا عنصر مقصد در یک رویداد EPCIS استفاده شوند.
تمامی مقادیر انواع منابع/ مقاصد مشخصشده در این بخش به فرم زیر هستند:
Urn: epcglobal: cbv: sdt: payload
که قسمت payload رشتهای است که در قسمت بعدی مشخصشده است. هر رشته payload که در اینجا تعریفشده است، فقط حاوی حروف کوچک و برجسته است.
هر رویداد EPCIS در یک سند سازگار CBV ممکن است شامل یک یا چند عنصر منبع و / یا مقصد باشد. مقدار ویژگی نوع عنصر مبدأ یا مقصد URI باید متشکل از پیشوند urn: epcglobal: cbv: sdt: باشد که به دنبال آن رشته مشخص میشود.
هر رویداد EPCIS در یک سند سازگار CBV ممکن است شامل یک یا چند عنصر منبع و / یا مقصد باشد. مقدار ویژگی نوع منبع یا عنصر مقصد ممکن است URI باشد همانطور که در بالا برای یک سند سازگار با CBV مشخصشده است و ممکن است هر URI دیگری باشد که مطابق با الزامات عمومی مشخصشده در EPCIS1,2 است. URI هایی که در این استاندارد ممنوع یا تعیینشده برای مقاصد دیگری هستند.
در این بخش مقادیر شناسه استاندارد برای واژگان EPCIS ErrorReasonID مشخصشده است. این شناسهها ممکن است برای تکمیل ویژگی دلیل یک عنصر خطای اعلامیه در یک رویداد EPCIS استفاده شوند.
تمامی مقادیر انواع منابع/ مقاصد مشخصشده در این بخش به فرم زیر هستند:
Urn: epcglobal: cbv: sdt: payload
که قسمت payload رشتهای است که در قسمت بعدی مشخصشده است. هر رشته payload که در اینجا تعریفشده است، فقط حاوی حروف کوچک و برجسته است.
هر رویداد EPCIS در یک سند سازگار CBV میتواند شامل یک عنصر ErrorDeclaration باشد و در صورت وجود، عنصر ErrorDeclaration ممکن است یک فیلد علت را شامل شود. هنگامیکه در یک سند سازگار CBV وجود داشته باشد، مقدار فیلد دلیل عنصر ErrorDeclaration باید URI باشد که از پیشوند تشکیلشده است: epcglobal: cbv: er: urn به دنبال رشته مشخصشده میآید، با تمام حروف کوچک (احتمالاً ازجمله موارد زیر، همانطور که نشان دادهشده است).
هر رویداد EPCIS در یک سند پذیرش CBV میتواند یک عنصر ErrorDeclaration را شامل شود و در صورت وجود، عنصر ErrorDeclaration ممکن است یک فیلد دلیل داشته باشد. در صورت وجود یک سند سازگار با CBV، مقدار ویژگی دلیل ErrorDeclaration ممکن است URI باشد که در بالا برای یک سند سازگار با CBV مشخصشده است.
- نتیجهگیری
در استاندارد EPCIS که به منظور به اشتراک گذاری اطلعات رویدادی بکار می رود، بایستی مجموعه واژگان یکسانی برای ثبت رویدادها بکار گرفته شود. در این راستا، بهکارگیری استاندارد CBV در کنار استاندارد EPCIS1.2 معانی و مفاهیم یکسانی را برای تمامی طرفین تجاری ایجاد کرده و به ایجاد شفافیت هر چه بیشتر کمک میکند.