ماهنامه شماره 26 (مهر ماه 1396)

1. مقدمه

پایداری در سال‌های اخیر به طرز چشمگیری افزایش‌یافته است. امروزه در مورد پیامدهای تولید و مصرف ناپایدار در هرروز تغییرات اقلیمی، کمبود منابع طبیعی و آسیب‌های محیطی ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای به علت فعالیت‌های انسانی می‌شنویم یا می‌خوانیم. بسیاری از شرکت‌ها اقداماتی را انجام می‌دهند. آن‌ها ارزشهای اقتصادی خود را دوباره تعریف می‌کنند تا خروجی پایدار داشته باشند. آن‌ها پایداری را پذیرفتهاند؛ زیرا خط آن‌ها روشن است و شاید آینده آن‌ها به آن بستگی دارد. ممکن است با دستیابی مشتریان به اطلاعات کالا، درآمد به خطر بیفتد و ذینفعان باید تصمیمات سرمایهگذاری پایدار اتخاذ کنند چرا که با کاهش منابع موجود در آینده و عدم توانایی تأمین مقدار موردنیاز با قیمت کنونی فشارهای اقتصادی بیشتر خواهد شد.

رشد عادلانه پایدار تنها مدل قابل‌قبول رشد است. پایداری و رشد باهم در تضاد نیستند بلکه تجربه نشان داده است که پایداری سبب رشد سازمان میشود. درحالی‌که شرکت‌ها اقداماتی را برای اتخاذ شیوه‌های کسب‌وکار پایدار مانند حفظ انرژی و بازیافت زباله‌ها انجام می‌دهند، این اقدامات تنها بخشی ازآنچه ممکن است را نشان می‌دهد.

در این مقاله مفهوم کسب‌وکار پایدار را با ارائه یک مطالعه موردی توسط شرکت BASF ارائه کرده و به نقش استانداردهای GS1 در اجرای پایداری در سازمان می‌پردازیم. در انتها خلاصه‌ای از گام‌های موردنیاز برای پایدارسازی فرآیندهای یک سازمان را ارائه خواهیم کرد.

1. معرفی BASF

BASF، یک شرکت تولیدکننده محصولات شیمیایی در اروپا، به دنبال توسعه محصولات پایدار برای موفقیت درازمدت اقتصاد شرکت خود و همچنین محافظت از محیط به‌عنوان یک مسئولیت اجتماعی است. به همین دلیل با توسعه طراحی محصولات خود و اقدامات حفاظتی، BASF یک رویکرد یکپارچه را در پیش‌گرفته است که تمام بازیگران زنجیره‌تامین میتوانند در سفر بهبود پایداری محصولات مشارکت کنند. اجزا غذایی BASF برای ردیابی کل زنجیره از استانداردهای GS1 استفاده می‌کند.

BASF تصمیمات استراتژیک خود را در کاربردهای محیطی، اقتصادی و اجتماعی اتخاذ میکند. این شیوه تصمیم‌گیری این اطمینان را حاصل می‌کند که محصولات تولیدی برای محیط، مردم و رشد سودآوری بلندمدت شرکت مفید خواهند بود. همچنین BASF در نظر دارد برای پیشرفت دستاوردهای پایداری خود، برند قوی در سرتاسر دنیا به وجود آورد.

به‌کارگیری پایداری برای BASF مسئله جدیدی نیست. در دهه‌های گذشته، این شرکت پایداری را اولویت کار خود قرارداد. BASF به دلیل پیشرفتهای خود در زمینه دستیابی به پایداری به‌عنوان پایدارترین شرکت اروپایی شناخته‌شده بود. چارلین وال، رئیس توسعه استراتژی‌های تجاری شرکت BASF، استراتژی پایداری شرکت را بدین گونه توصیف میکند: «ما یک رویکرد متعادل اتخاذ کردیم. تصمیمات پایداری‌مان را بر اساس کاربردهای محیطی، اجتماعی و اقتصادی در نظر گرفتیم. از دیدگاه ما پایداری به این معنا است که چگونه یک کسب‌وکار کالایی را تولید می‌کند که برای محیط، جامعه و رشد سود سازمان مفید باشد.»

قانون کلیدی BASF این است که پایداری یک سفر است نه یک مقصد. BASF معتقد است که هر محصولی قابلیت پایدارتر شدن در زمان را دارد و هدف ما بهبود پیوسته گزارش‌های پایداری هر محصول است.

1. چگونه یک کالا پایدارتر می‌شود؟

برای شروع، ابتدا شرکت باید چرخه عمر محصول را به‌خوبی درک کند و تمامی گام‌هایی که در طول زنجیره‌تامین می‌پیماید و تأثیرات محیطی، اجتماعی و اقتصادی را متوجه شود. این شرکت بالغ ‌بر 15 سال چرخه عمر محصولات خود را با استفاده از ابزار آنالیز کارآمدی که توسط خود شرکت توسعه یافت، ارزیابی کرد. این آنالیز برای بیش از 450 قلم محصول، فرآیند و روش تولید انجام شد.

استفاده از استاندارهای GS1 خصوصاً بارکدها بخش جدایی‌ناپذیر از اقدامات BASF بود. با استفاده از استانداردهای GS1 یا همان بارکدها بروی محصولات، شرکت‌ها این توانایی را برای دستیابی به اطلاعات پایدار و شفافیت بیشتر در طول زنجیره ارزش خود پیدا میکردند و نه‌تنها هر محصول را ردیابی می‌کردند بلکه به بهبودهای پایدار ره‌گیری در سطوح مختلف زنجیره‌تامین نیز دست پیدا کردند. این ردیابی کلی زنجیره برای دستیابی به معیار دقیق پایداری ضروری است.

شکل 1: مثالی از یک زنجیره تأمین فلز

1. استفاده از رویکرد متعادل

یک کسب‌وکار اگر نسبت به محیط و اجتماع مسئولانه برخورد نکند، در درازمدت موفق نخواهد بود؛ و به همین دلیل پایداری جز جدانشدنی از استراتژی‌های BASF است. پایداری زمانی مؤثر است که جزئی از سیستم مدیریت و سازمان‌دهی یک شرکت شود؛ بنابراین BASF ساختارهای ارتقادهنده فعالیت‌های کسب‌وکار پایدار را از برنامه‌ریزی استراتژیک تا کاربرد آن‌ها ایجاد کرده است.

برای به‌کارگیری متعادل پایداری، بخش غذایی BASF نیاز به ردیابی کامل زنجیره ارزش را متوجه شد. محصولات تولیدی باید از مکان تولید در کارخانه‌ها، سپس خرده‌فروشان و درنهایت مصرف‌کننده ردیابی شوند. امروزه تمامی شرکت‌ها با نیاز به پایداری مواجه هستند. مصرف‌کنندگان می‌خواهند بدانند کالایی که خریداری کردهاند مسئولانه تولیدشده باشد.

برای همکاری در سراسر زنجیره ارزش و نیاز به یک استاندارد پایداری محصول برای همه بازیکنان، ابزار S.E.T را برای مطابقت به رسمیت شناختیم. درواقع S.E.T یک فرآیند و جعبه‌ابزاری است که ما با مشتریان خود به اشتراک می‌گذاریم تا به آن‌ها کمک کنیم محصولات پایدارتری را بسازیم. به‌عنوان بخشی از مسئولیت S.E.T. BASF به Det Norske Veritas (DNV)، سومین شرکت بزرگ صدور گواهینامه جهانی، کمک کرد تا اولین استاندارد پایداری محصول همراه با یک فرایند صدور گواهینامه که مشتریان را با استاندارد سازگار سازد، ایجاد کند.

ابزار BASF S.E.T. به مشتریان در تطابق با الزامات گواهینامه‌ها کمک می‌کند. فرایند S.E.T تضمین می‌کند که مشتریان می‌توانند کالاهای موردنظر خود را در زمینه پیوستگی پایداری تجزیه‌وتحلیل کنند و سپس به آن‌ها کمک می‌کند تا برنامه‌هایی را برای بهبود مستمر در طی یک دوره از پیش تعیین‌شده طراحی کنند. در پایان این فرایند، بر اساس نتایج حسابرسی، محصول ممکن است گواهینامه اولیه را که از طریق اجرای حداقل الزامات به‌دست‌آمده است، اخذ کند. هدف اصلی S.E.T. این است که به مشتریان خود کمک کنیم تا در سفرهای پایدار خود حرکت کنند.

شکل 1: چگونگی ایجاد محصول پایدار

1. فراتر از استانداردهای پایداری

GS1 یک انجمن بین‌المللی غیرانتفاعی است که به طراحی و اجرای استانداردهای جهانی و راه‌حل‌هایی برای بهبود کارایی و شفافیت زنجیره ارزش اختصاص‌یافته است. GS1، یک رویکرد مبتنی بر استاندارد را برای شناسایی، ذخیره سازی و به اشتراک گذاشتن اطلاعات پایداری و نظارت بر شاخص‌های پایداری ارائه می‌دهند

این کار در سراسر زنجیره ارزش در جریان اطلاعاتی بالادست و پایین‌دست انجام می‌شود. در صورت لزوم،GS1 توسعه استانداردهای جدید را برای پاسخگویی به نیازهای صنعتی تسهیل می‌کند. همچنین GS1 با استخراج راه‌حل‌های جهانی از طریق سازمان‌های عضو خود (MO) جوامع را هم سو و هم راستا می‌کند.

1. ایجاد یک محصول پایدار با S.E.T.

چگونه شرکت‌ها یک محصول پایدار را با ابزار S.E.T. ایجاد می‌کنند؟

سه دید موازی در بهبود پیوسته وجود دارد:

• دقت، مبتنی بر زنجیره ارزش، تجزیه‌وتحلیل «نقطه کانونی«.
• سطح محصول، برنامه بهبود پایداری بر اساس بهره‌وری اقتصادی.
• ردیابی متقابل و کامل زنجیره.

همان‌طور که در شکل 1 نشان داده‌شده است، مرحله اول که هسته پایداری نیز نامیده میشود، صاحب‌نام تجاری و تولیدکننده را به شناسایی حوزه‌های صنعتی و بخش‌های مرتبط از بازار برای بهبودهای پایداری هدایت می‌کند. این تلاش‌ها به تجزیه‌وتحلیل‌های نقاط کانونی و کمی منجر می‌شود. سپس آنالیز باید در سطح محصول اعمال و منعکس شود.

در مرحله دوم، یک تجزیه‌وتحلیل اقتصادی کار آیی از مقادیر تأثیر محصول در طول کل زنجیره ارزش برای شناسایی مناطق مرتبط با پایداری برای بهینه‌سازی انجام می‌شود. یک نوشیدنی ساده و زنجیره ارزش آن را در نظر بگیرید. طبقه‌های عمده تأثیرگذار عبارت‌اند از مواد اولیه، قبل از ترکیب، تولید و خرده‌فروشی. هر یک از آن‌ها از آب،

انرژی و بسته‌بندی استفاده می‌کنند.

شکل 2: چگونگی تخصیص بارکدهای GS1 به اجزا محصول در هر گام از تولید

این فاز پاسخ سؤالات زیر را فراهم می‌کند: تأثیر تفاوت طبقه‌های مختلف زنجیره ارزش بروی منابع چیست؟ و تا چه حد تأثیر طبقه‌ها برای کالای مشتریان مرتبط است؟

گروه تولید به تجزیه‌وتحلیل چرخه حیات مرتبط با محیط‌زیست، اجتماعی و هزینه‌ای نیاز دارد تا بتواند تأثیرات بزرگ را تعیین کند و سپس می‌توانند این نقاط کانونی را در زنجیره ارزش کاهش دهد یا بهینه‌سازی کنند. اگر 50 درصد از تأثیر در محدوده مواد تشکیل‌دهنده و 40 درصد در محدوده تولید برای یک دسته خاص باشد، تیم اکنون می‌تواند تلاش‌های خود را با دقت و با مشخص کردن معیارهای پایداری خاص، در آن منطقه، برای به حداکثر رساندن نتایج، به دست آورد.

مرحله سوم بر روی ردیابی کامل زنجیره‌تامین و نیاز به درک تمام زنجیره ارزش برای پیاده‌سازی درست فعالیت‌های پایدارکننده تمرکز می‌کند. مشتریان BASF برای دستیابی به قابلیت ردیابی، از توسعه و اجرای استراتژی‌های ردیابی داخلی خود و همچنین نحوه تعامل با دیگر شرکت‌ها، حمایت می‌کنند. پیاده‌سازی استانداردهای جهانی ردیابی GS1 برای دستیابی به ردیابی کامل زنجیره‌ای و شناسایی، ضبط، اشتراک‌گذاری و نظارت بر پارامترهای پایداری موردنیاز برای معیارها، اجباری است.

1. ایجاد ردیابی کامل زنجیره‌تامین

اکثر آیتم‌های مواد غذایی BASF با بارکد GS1 حاوی شماره‌های تجارت جهانی (GTINs) و شماره‌های مکان جهانی (GLNs) برای شناسایی منحصربه‌فرد برچسب‌گذاری می‌شوند. بارکد GS1 با کدهای (SSCCs) برای پالت استفاده می‌شود. علاوه بر این، BASF یک سیستم ردیابی کامل زنجیره‌ای را نیز دارد. (شکل 2)

ترکیب استانداردهای GS1 و سیستم ردیابی کامل زنجیره‌تامین به مشتریان این امکان را می‌دهد که بین محصولات برچسب‌گذاری شده با تمام اجزای تشکیل‌دهنده آن ارتباط برقرار کنند. ردیابی کامل زنجیره‌تامین ردیابی روبه‌جلو را برای رسیدن به محل فروش و ردیابی رو به عقب را برای رسیدن به BASF انجام دهند. این کار تلاش‌های پایدارکننده شرکت را ارزشمند خواهد ساخت.

1. سرمایه‌گذاری برای برگشت سرمایه پایدار

BASF به‌شدت در شیوه‌های پایداری و مفاهیم مانند S.E.T سرمایه‌گذاری کرده است و همچنان به بهبود رکوردهای پایداری محصولاتش ادامه می‌دهد. سرمایه‌گذاری‌های اولیه می‌تواند در کوتاه‌مدت قابل‌توجه باشد؛ اما برگشت سرمایه در بلندمدت زیاد بوده است.

1. نتیجه گیری

در پایان خلاصه‌ای از گامهای پایدارسازی تولیدات را ارائه میکنیم.

سفر را شروع کنید: متوجه می‌شوید که هیچ محصول پایدار وجود ندارد؛ بلکه به دنبال محصولاتی هستید که بدون در نظر گرفتن طبقه آن، پايدارتر هستند (معمولی، ارگانیک، طبیعی و غیره) فکر می‌کنید پایداری به‌عنوان یک سفر است و شما باید از یکجایی شروع کنید. شما می‌توانید تا زمانی که اهداف خود را تعیین کرده‌اید کوچک یا بزرگ شروع کنید و کاری را انجام دهید که محصولات شمارا پایدارتر می‌کند.

با استانداردها شروع کنید: ایجاد یک استراتژی ردیابی که با شناسایی منحصربه‌فرد محصولات و مکان‌ها آغاز می‌شود. هنگامی‌که داده‌هایتان را در طول زنجیره ارزش لینک کنید، باید همه شرکت‌های زنجیره‌ای آن را درک کنند. ما شرکت‌ها را تشویق می‌کنیم که از استانداردهای ردیابی جهانی از GS1 استفاده کنند. ردیابی کامل زنجیره‌ای تنها زمانی ممکن است که استانداردهای GS1 در محل قرار داشته باشند.

اکنون برای درازمدت شروع کنید: BASF هزاران مواد شیمیایی را برای تولیدکنندگان عرضه می‌کند که خرده‌فروشان عمده جهان، عرضه می‌کنند. اکثر خرده‌فروشی‌های موجود در بازار، خواستار محصولات پایدارتری هستند. به‌عنوان یک تأمین‌کننده، شرکت شما باید در حال حاضر اقدامات پایدار را برای عرضه بیشتر به این شرکت‌ها یا ریسک از دست دادن در بلندمدت آغاز کند.