ماهنامه شماره 27 (آبان ماه 1396)
چكيده
در عصر پیشرفت دیجیتال و ظهور نوآوریها، تجارت بینالمللی میتواند از توسعه و ادغام رابطهای مختلف الکترونیکی بهرهمند شود. سازمان جهانی گمرک (WCO)، سال 2016 را سال گمرک دیجیتال اعلام کرد و ازاینرو قصد دارد تجارت بینالمللی را از طریق استفاده از فناوریهای دیجیتال و خدمات الکترونیکی ارتقاء دهد. سازمان جهاني GS1 در سطح بينالمللي با سازمان جهانی گمرک ارتباط طولانیمدت دارد و هر دو متعهد به ایجاد زنجیرههای تأمین ايمن و کارآمد جهانی هستند. استفاده از استانداردهاي GS1 در گمركات و جمعآوري اطلاعات دقيق و صحيح منجر به انقلابي بزرگ در گمركات جهاني و تسهيل تجارت جهاني شده است. در اين مقاله تلاش شده است تا مزاياي و دستاوردهاي استانداردهاي GS1 در تجارت فرامرزي بيان شود.
كلمات كليدي:
استانداردهاي GS1، گمركات، تجارت فرامرزي، تسهيل تجارت
مقدمه
از منظر تجاری، طیف گستردهای از الزامات قانونی مربوط به واردات، حملونقل، ایمنی محصول و صادرات وجود دارد. براي مثال براي يك واردكننده اين موضوع كه بفهمد كالايي را كه ميخواهد وارد كشور كند را در چه زماني بايد از شركتهاي حملونقلي دريافت كند و اينكه چه موقع توسط گمرك بررسي و بازرسي ميشود و درنهایت ترخيص ميشود، موضوع بسيار پيچيدهاي است و يا براي يك صادرکننده اينكه قوانين وارداتي كشور مقصد چيست و چطور بايد با آن انطباق پيدا كند، موضوع پيچيدهاي است. قوانين و نيازمنديهاي متنوعي، تنها براي وارد كالا در هر كشور وجود دارد. شرکتها باید اطلاعات درست و دقیق كالا را در اختیار دولتها قرار دهند. نهتنها در مورد نوع محصول یا دستهبندي آن، بلکه حتي اطلاعات مسير حركت کالا در طول زنجیره تأمین، شامل اينكه كالاها از كجا آمدهاند، چطور، چه موقع و توسط چه كسي حمل شدهاند؛ و حتي اطلاعات اضافي بيشتر مانند اطلاعات ايمني محصول.
از دیدگاه دولتها، تمامي واردکنندگان، صادرکنندگان، شركتهاي حملونقلي و لجستيكي، باید بهمنظور انطباق فعاليتها با قوانین، تمام اطلاعات كالا، اعلامیهها و اظهارات كالا، اطلاعات و مستندات ردیابی و بازرسی، اطلاعات كالاي دریافتی، مستندات کنترل و تأیید اطلاعات كالا را برای شفافيت جابجايي محصولات در زنجيره تأمین، فراهم کنند. این به دولتها کمک میکند تا امنیت، اعتبار و ایمنی محصولاتي كه از طریق مرزها وارد ميشود را ايجاد كرده و به گمرک كه توجه و تمركز زيادي بر روي زمان دارد، در تصمیمگیری سریع و مبتني بر اطلاعات كمك زيادي ميكند.
شرکتها همچنین ميتوانند از اقدامات تسهیل تجارت که از آن میتوانند بهرهمند شوند، مانند اپراتورهای اقتصادي مجاز (AEO[1]) یا برنامه بازرگانان معتبر (TTP[2])، آگاه باشند. تحت این برنامه، شرکتها که با استانداردهای امنیتی مشخصی مواجه شدهاند، معتبر خواهند شد و از تسهیلات مناسب گمرکات برخوردار خواهند شد. این برنامه مشارکت میتواند توسط ذینفعان مانند تولیدکنندگان، واردکنندگان، صادرکنندگان، حملونقل، انباردارها، شركتهاي حملونقل و ديگر شركاي درگير در زنجيره تأمین بينالمللي استفاده شود.
تسهيل تجارت شامل همه اقدامات برای بهبود رابط قانوني بینالمللی، بین سازمانهای دولتی و بازرگانان در مرزهای ملی است. این به معنی سادهسازی، هماهنگی و استانداردسازی رویههای تجاری بینالمللی است. در سال 2013، سازمان تجارت جهانی از زمان تأسیس آن در سال 1995، یکی از بزرگترین اصلاحات در تسهیل تجارت را در بالي تصویب کرد. این توافقنامه مورد تائید دوسوم از اعضاي سازمان تجارت جهاني قرار گرفت و زمانی که به اجرا درآید، میتواند تأثیر زیادی بر روند بهبود تجارت بینالمللی داشته باشد.
اغلب کالاها بیش از یک مرز عبور میکنند. حاکمیت ملی به پروتکلهای منطقهای، ملی و حتی جهانی تبدیلشده است. با رشد تجارت الکترونیکی، مرزهای فیزیکی در حال تبديل به مرزهاي مجازي هستند و نیاز به انواع ديگري از کنترلهای قانونی دارند. خرید اینترنتی بینالمللی باعث شده است که حجم حملونقل کوچک در سراسر جهان بهشدت زیاد شود و پیچیدگی بیشتري مدیریت مرزی كالاها اضافه كند.
واقعیتهای اقتصادی، دولتها و صنایع را به سمت كاراييها و بهرهوري جدید در زنجیره تأمین جهانی میكشاند. درعینحال، از دولت انتظار میرود که امنیت را ایجاد کرده و نظارت بهتری داشته باشد.
بهرهوري عالي، سهولت بهتر و امنیت بیشتر، این میتواند بهعنوان اهداف متناقض برای سازمانهای گمرکی، بهویژه به دلیل افزایش حجم تجارت جهانی، به نظر برسد.
کسبوکارهای جهانی و زنجیرههای تأمین آنها با درخواستهایی برای توزیع بهموقع (Just in Time) و سطح موجودی کم و حملونقل پایدار برای حرکت کالا در مرزها، تحتفشار قرار میگیرند.
تسهیل درحرکت کالا در هنگام ورود به مرز و حفظ امنيت مرزهاي كشور موضوعي است كه همواره كشورها با آن مواجه بودهاند. همچنين، دولتها خود را برای به حداقل رساندن هزینههای شرکتهایی که در تجارت بینالمللی فعالیت میکنند، مسئول ميدانند. بهعبارتدیگر، دولتها بايد تعادل مناسب بین مرزهای باز، درعینحال کنترلشده ايجاد كنند.
سازمان جهاني GS1 داراي بیش از 40 سال تجربه درزمینه استانداردسازي فرآيندهاي كليدي زنجيره تأمین صنايع مختلف است. اين سازمان مشتاق و علاقهمند به همکاری با ذینفعان اصلی در سطوح جهانی و محلی بهمنظور ارتقاء استانداردهاي كسبوكار براي پشتيباني از فرآیند مديريت مرزي است.
سازمان جهاني GS1 در سطح بينالمللي با سازمان جهانی گمرک ارتباط طولانیمدت دارد و هر دو متعهد به ایجاد زنجیرههای تأمین ايمن و کارآمد جهانی هستند. از سال 2005 GS1 و سازمانهای عضو آن (MO) با WCO و دولتها همكاري كرده با توسعه و اجراي پايلوت پروژهها سعي كردهاند بفهمند چطور استانداردهاي GS1 ميتواند در مديريت فرآیندهای مرزي كمك كند. در سال 2007، با به رسمیت شناختن طیف گستردهای از منافع تجاری مشترک این سازمانها، یک یادداشت تفاهم امضا شد. در سال 2013، یک قرارداد همکاری امضا شد كه تمركز آن بر روي فعاليتهاي ضد جعل و قاچاق كالاها بود است
شكل 1: سابقه همكاري GS1 با WCO
منطقه APEC که بیش از 50 درصد از تجارت جهانی و 58 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میدهد، به یک گروه بین دولتی تبدیلشده است که با GS1 همکاری میکند. سازمان APEC در سال 2015 بهبود 10 درصدي عملکرد زنجیره تأمین را بر اساس زمان، هزینه و امنيت، با استفاده از استانداردهاي GS1 را هدفگذاري كرده است. در حال حاضر استفاده از استانداردهای جهانی اطلاعات در خط مقدم استراتژی APEC برای بهبود زنجیرههای تأمین منطقهای آن است و با حمایت رسمی از اين موضوع اقدام به سرمایهگذاری و تأمین منابع مالي بهمنظور استانداردسازي اطلاعات و تعريف پروژههای آزمایشی برای بررسی مزایای استفاده از استانداردهای صنعتی، کرده است.
چگونه استانداردهای GS1 کمک میکند؟
استانداردهاي GS1 قادر هستند شفافيت اطلاعاتي بهتري را هم براي شركتها و هم دستگاههای قانونگذار ايجاد كنند. اين استانداردها نيازمنديهاي شفافيت كالا را در طول زنجیره تأمین با پاسخ به سؤالات موردنیاز با آنچه، چه کسی، چه زمانی، چه مكاني و به چه علتي در مورد كالا مطرح ميشود، تأمین ميكند. این امر تمامي اعضاي زنجيره تأمین را قادر ميسازد بهطور منحصربهفرد كالاها را شناسایی كرده و سپس بهطور خودکار اطلاعات مربوط به اقلام، مکانها و رویدادها را ضبط کنند. سپس این اطلاعات از بالادست تا پاییندست زنجيره تأمین به اشتراک گذاشته میشود تا جریانهای فیزیکی کالاها را به جریان اطلاعات در سراسر زنجیره تأمین مرتبط سازد.
براي فهميدن اين موضوع كه چطور اين فرآيند رخ ميدهد، در زیر نماي سادهای از سطح سلسلهمراتب نشان دادهشده است که در آن قلم كالاي قابلردیابی ميتواند شامل: يك محموله، یک واحد لجستیک، یک آیتم تجاری و يا یک محصول باشد. كليدهاي شناسايي GS1 یک روش استاندارد برای شناسایی هر یک از موجوديتها در زنجیره تأمین را برای همۀ شرکای تجاری فراهم میکند.
شكل 2: كليدهاي شناسايي GS1 در فرآيندهاي گمركات
با استفاده از استانداردهای GS1، هم دولت و دستگاههاي قانونگذار و هم شركتهاي تجاري ميتوانند از مزاياي زير بهرهمند شوند:
- امنیت: با داشتن اطلاعات بهویژه، دقيق و صحيح، هم دولت و دستگاههاي قانونگذار و هم شركتهاي تجاري ميتوانند مدیریت ریسک را بهتر انجام دهند.
- ایمنی: استانداردهاي GS1 احراز هویت محصولات واقعی را سادهتر میکند تا با اين روش از ورود كالاهاي تقلبي و مضر به زنجيره تأمین جلوگيري كنند.
- ردیابی: استانداردهاي GS1 با ايجاد شفافيت اطلاعاتي محصول و تاريخچه سفر محصول در طول زنجيره تأمین بينالمللي، ميتواند كمك بسياري در شناسايي محصول در هنگام ورود به مرزها كند.
- بهرهوري: با استفاده از استانداردهاي GS1 دولت و دستگاههاي قانونگذار و همچنين شركتهاي تجاري ميتوانند سريعتر تصميمگيري كرده و بهتر زنجيره تأمین را مديريت كنند و به حركت محصولات در طول زنجيره تأمین سرعت دهند. اين موضوع باعث كاهش هزينهها و افزايش بهرهوري در زنجيره تأمین ميشود.
- ايجاد قابليت تعامل و همكاري: با ايجاد يك سيستم استاندارد شرکتها قادر خواهند بود با گمركات و سازمانهاي دولتي بهخوبی شركتهاي صنعتي همكاري و تعامل داشته باشند.
مورد کاربردی:
همانطور که قبلاً اشاره شد براي دولتها و شرکتها اين موضوع آشكار و روشن است خودكارسازي فرآيند مدیریت مرزی و فرامرزي منجر به انتقال سریعتر كالا و دقیقتر شدن اطلاعات محصول و شفافيت در زنجيره تأمین ميشود. کانادا و ایالاتمتحده آمریکا، یکی از بزرگترین شركاي تجاری در جهان هستند و هرروزه كالا و خدمات زيادي باارزش 1.6 میلیارد از مرزهاي اين دو كشور عبور ميكند. در سال 2011، نخستوزیر هارپر و پرزیدنت اوباما برنامههای مرزی مشترک را اعلام كردند که اين برنامه شامل تعهد به ایجاد طرح يك پنجره واحد تجاري در هر دو طرف مرز بود. سازمان GS1 کانادا با همكاري دولت کانادا و بهویژه آژانس خدمات مرزی کانادا و دیگر سازمانهای دولتی با مشاركت يكديگر فرصت ايجاد يك پنجره واحد را ايجاد كردند.
شكل 3: پنجره واحد تجارت
استانداردهای GS1 با ايجاد قابلیت تعامل و همکاری، قابلیت ردیابی و تأیید اعتبار براي دولت منجر به تشكيل پنجره واحد شد. كد جهاني قلم كالاي تجاري (GTIN) پایهای برای ایجاد یکزبان جهانی مشترك برای محصولات هستند و بهعنوان یک شناسه بالقوه کالا برای استفاده در ابتکار پنجره واحد شناختهشده است. GTINها میتوانند برای شناسایی محصولات ورودی توسط صاحب برند و مدل استفاده شوند. دیگر کلیدهای GS1 ممکن است برای یکپارچگی بیشتر در زنجيره تأمین استفاده ميشود، مانند شماره جهانی مکان (GLN) كه برای شناسایی منحصربهفرد مکان فیزیکی یا شرکای تجاری مانند تولیدکنندگان استفاده ميشود. کد كانتينر مرسوله ارسالي (SSCC) میتواند برای شناسایی منحصربهفرد واحدهای لجستیکی استفاده شود. مزایای دیگر استفاده از استانداردهای GS1 در ذیل اشارهشده است:
شكل 4: مزاياي استفاده از پنجره واحد
مدیریت فرآیندهای مرزی:
هدف از مدیریت فرایند مرزی كسب اطمينان از اين موضوع است كه شرکتها علاوه بر ارائه اطلاعات صحیح به مراجع ذیصلاح، با الزامات قانونی کشورهايی كه كالا را به آنجا صادر و یا وارد ميكنند آشنايي داشته باشند. اين موضوع سبب كاهش بسياري از هزينهها خواهد شد.
ذینفعان مربوط به مديريت مرزهاي مرزي میتوانند به شرح زير دستهبندي شوند:
1. صادرکنندگان مانند کارخانههای توليدي، بازرگانان، تولیدکنندگان و تأمینکنندگان مواد اوليه؛
2. واردکنندگان مانند خردهفروشان، توزیعکنندگان، کارخانههای توليدي؛
3. ارائهدهندگان خدمات لجستیکي (LSPs) ازجمله شركتهاي حملونقلي، كارگزاران ترخيص كالا از گمرك، اپراتورهای ترمینالها و انبارها و غيره
4. نهادهای قانونگذار مانند گمرکات و دیگر سازمانهای دولتی (OGA ها).
شكل 5: مديريت فرآيندهاي مرزي – بازيگران
در این سند تمرکز بر روی صادرکنندگان، واردکنندگان و شركتهاي ارائهدهندگان خدمات لجستیکي (LSPs) خواهد بود. از دیدگاه آنها، مدیریت فرآیندهای مرزی میتواند به سه فرایند اصلی تقسیم شود:
شكل 6: مدیریت فرآیندهای مرزی – سه فرایند اصلی
مدیریت انطباق قوانین
مدیریت انطباق با قوانین (Compliance rules management) فرآيندي است كه طي آن شركتها از اطلاعات موردنیاز را برای مطابقت با الزامات قانونی کشورهايی كه كالا به آن صادر و یا وارد ميکنند اطمينان حاصل ميكنند. بهگونهای كه با توجه به دستهبندي و يا نوع محصول باعث كاهش هزينهها ميشود.
شكل 7: الزامات اجرايي قانوني
شرکتها با بهکارگیری ابزارهای خودكارسازي فرآيندها در جستجوي راهي براي خودكارسازي فرآيند مديريت انطباق با قوانين هستند. بااینحال، تفاوتهای قابلتوجهی بین فرآیندهای مديريت مرزي کشورها وجود دارد که در هنگام خودکارسازی پیچیدگی ایجاد میکند. از نمونه قوانینی که باعث چنین پیچیدگیهايي میشوند ميتوان به شماره اظهارنامه گمرك در روسیه (بانام GTD شناخته میشود) و یا شماره مالیاتی در برزیل اشاره كرد.
فرایند اظهار و مستندسازی کمک میکند تا اطمینان حاصل شود که یک شرکتها بهموقع اطلاعات و اسناد مرتبط را باکیفیت بالا به نهادهای قانونگذار و ديگر دستگاههاي دولتي (OGA) ارسال میکنند. شرکتها میتوانند این اظهارات را به روشهای مختلفی ارائه دهند. اغلب OGAها یک وب پورتال یا یک رابط EDI را ارائه میدهند. در برخی کشورها OGAها با يكديگر همکاری كرده و یک پنجره واحد را ارائه میكنند.
فرایند ردیابی و بازرسی کمک میکند تا مطمئن شويم که شركتها از حركت كالا در زنجيره تأمین بهصورت به لحظه مطلع هستند و در نقاط بازرسي اطلاعات بهصورت به لحظه در اختيار بازرسان قرار ميگيرد و همچنين در فرآيندهاي مرزي با دسترسي به اطلاعات بهصورت به لحظه، فرآيند دريافت و تحويل كالا با سرعت و هزينه كمتري صورت ميپذيرد. نمودار زیر نشانگر نقاط قوت مختلفی است که شرکتها و سازمانها ممکن است مایل به پیگیری آن باشند.
شكل 8: پیگیری / نظارت بر رویدادهای فیزیکی
درک موارد قانونی فرآیندهای مرزی:
هنگامیکه کالاها نیاز به عبور از مرزها دارند، طیف گستردهای از مستندات و الزامات قانونی موردنیاز است در اينجا است كه اقدامات تسهيل تجارت كاربرد دارد. این الزامات قانونی و اقدامات در معرض تغییرات قابلتوجهی به دلیل موضوعات و کاربران مختلف است:
- حاکمیت ملی در حال تغيير به پروتکلهای چندملیتی یا حتی جهانی هستند و نیازهای قانونی و فرایندی موجود در حال تغيير است.
- توافقنامه تجارت آزاد (FTA) در سطح دوجانبه یا چندجانبه تأثیر عمدهای بر روالهای گمرکی دارند.
- با رشد تجارت الکترونیک و تبادل اطلاعات الکترونیکی، مرزهای فیزیکی به مرزهای مجازی تبدیل میشوند و نيازمند به نوع ديگري از كنترلهاي قانوني ميباشند.
- خریدهاي اینترنتی فرامرزي و بینالمللی موجب شده است که حجم حملونقل کوچک در سراسر جهان بهشدت افزایشیافته منجر به پیچیدگی بیشتر و پراهمیتتر شدن نقش مدیریت مرزها شود.
از یک دیدگاه تجاری، ممکن است الزامات قانونی مرزی به جنبههاي ايمني محصول، واردات، ترانزيت و صادرات مربوط باشد. علاوه بر این شرکتها باید از اقدامات تسهیل تجارت که میتوانند از آن بهرهمند شوند، آگاه باشند.
در ذیل بهصورت اجمالی الزامات قانونی فرآیندهای مرزی ارائهشده است:
شكل 9: پنج الزام قانوني موجود در فرآيندهاي مرزي
الزامات قانونی واردات:
فهرست (مانيفست) بار، بارنامه و اظهارنامه بار:
در برخي از كشورها فهرست (مانيفست) بار كشتي اساس تجارت و سند اصلي براي گمركات و ديگر دستگاههای قانونگذار مرزي بود و شامل تمامي اطلاعات كشتي شامل مشخصات كاپيتان، خدمه، بار، انبارها، سلاحها و هر چيز ديگري كه در كشتي وجود داشت. باگذشت زمان و پيشرفت ناوگانها حملونقلی فهرست (مانيفست) نيز تغيير پيدا كرد و به ليست خدمه، اعلاميه (مانيفست) مسافر و اعلاميه (مانيفست) بار، ليست انبارهاي كشتي و غيره تقسيم شد.
فهرست (مانيفست) بار بهعنوان سندي مهم و كليدي در الزامات قانوني واردات باقیمانده است. اين فهرست شامل ليست جامع و كاملي از يك محموله خاص است. در سالهاي اخير فهرست (مانيفست) بار بهعنوان سند بسيار مهمي بهمنظور فرآيند كنترل كالا شامل وضع ماليات براي كالاهايي حجم وارداتي آن زياد است مانند تنباكو، جواهرات و منسوجات خاص، در مرزها شناختهشده است. همچنين اطلاعات فهرست (مانيفست) بار بهعنوان سندي مهم بهخصوص در اظهارنامه بار در گمركات تبدیلشده است.
اظهارنامه كالاهاي وارداتي:
اظهارنامه كالاهاي وارداتي تنها و مهمترین اطلاعاتي است كه بين بازرگانان و گمركات بهمنظور محاسبه ماليات كالا، جمعآوری اطلاعات آماري و نظارت قانوني دولت بر روي كالاهاي وارداتي، ردوبدل ميشود. اظهارنامه كالاهاي وارداتي فهرستی از اطلاعات منحصربهفرد يك محموله است كه در آن كشتي، مسير حركت كشتي، تاريخها، تجهيزات حملونقل، هزينههاي مرتبط با كالا، اطلاعات ارزي و غيره در آن ثبت ميشود.
در نماي زير الزامات قانوني واردات ذکرشده است:
شكل 10: الزامات قانوني واردات
الزامات قانونی صادرات:
در سالهاي اخير گمركات و ديگر سازمانهاي نظارتي دولتي بيشتر بر روي فرآيند واردات تمركز داشتهاند و اين موضوع به خاطر ارزشهاي جامعه و سياستها دولتها بوده است كه به واردات كالا بيشتر از صادرات كالا تمركز داشتهاند. اين روش برخورد در سالهاي اخير دچار چالشهايي شده است. دستگاههای قانونگذار مرزي متوجه شدهاند كه سرعت حركت كالا در زنجيره تأمین بينالمللي سريعتر و پيوستهتر شده است و اين موضوع باعث شده است كه تمركز بيشتري بر روي كنترل صادرات كالا، كيفيت اطلاعات كالاي صادراتي و تبادل الكترونيكي اطلاعات با زنجيره تأمین بينالمللي داشته باشند.
در زير الزامات قانوني صادرات نشان دادهشده است:
شكل 11: الزامات صادرات
الزامات ترانزيت:
اصطلاح «ترانزیت» همانطور که در مورد حملونقل بینالمللی مورداستفاده قرار میگیرد، میتواند معانی مختلفی داشته باشد، بهعنوانمثال، انجمن بینالمللی حملونقل هوایی آن را به معنی زمانی که یک هواپیما در یک فرودگاه معلق است، تعبیر نموده است. ازآنجاکه این سند مربوط به امور گمرکی است، در اينجا تعريف ترانزیت باید در اشاره به «ترانزیت گمرکی» که کنوانسیون تجدیدنظر شده کیوتو بینالمللی (RKC) تعریف میکند تعريف شود. اين سازمان ترانزیت را بهصورت «روش گمرکی تحت کنترل از یک اداره گمرک به دیگری» تعريف ميكند. بهطورمعمول، کالاها میتوانند بهطور رسمی بهمنظور واردات، صادرات و يا ترانزیت به گمرکات اظهار شوند. برای برخی کشورها، بهویژه کشورهای اروپايي، آفریقايي و آسیای مرکزی كه فقط داراي مرزهاي خشكي هستند، حملونقل جادهای یا ريلي كالاها، بخش قابلتوجهی از حملونقل در مرزهای ملی را تشکیل میدهند. ضروری است که کنترل بر روي كالاهاي ورودي توسط دولت صورت بگيرد تا از ورود كالاهاي قاچاق و یا فعالیتهای غیرقانونی دیگر كه میتواند منجر به وجود آمدن شرايط نامطلوبي مانند کاهش قابلتوجه درآمد شود را جلوگيري كرد. در ذیل به الزامات قانونی حملونقل اشارهشده است:
شكل 12: الزامات قانوني ترانزيت
انطباق ایمنی محصول:
همانطور که قبلاً ذکر شد، OGA های زیادی وجود دارند که کنترل كالا در مرز واردات و صادرات را انجام میدهند. اين كنترلها تحت یک طیف گستردهای از قوانين و ملاحظات سياسي است. يكي از دلايل مهم، ايمني محصولات است. براي مثال در سالهاي اخير ورود برخی از موارد بسیار خطرناک و سمی به ایالاتمتحده آمریکا مشكلاتي را براي اين كشور ايجاد كرد. ایمنی محصول میتواند منجر به ایمنی مواد غذایی، داروها، سيمهاي برق، قطعات كوچك اسباببازی كه مورداستفاده كودكان است، رنگ سمي كه بر روي اسباببازیها و ديگر مواردي همچون سراميك و موادي كه با سلامت انسانها در ارتباط است، مواد محترقه و منفجره و غيره شود و از ورود مواد تقلبی كه ميتواند سلامت جامعه را تهديد ميكند، جلوگيري كرد.
در ذیل به الزامات قانونی برآورد استانداردهای ایمنی محصول آمده است:
شكل 13: الزامات قانونی برآورد استانداردهای ایمنی محصول
اقدامات تسهیل تجارت:
اقدامات تسهیل تجارت مشتمل بر شرایط و مفادی است که سرعت عبور کالاها از مرز و فرآیند ترخیص کالا را افزایش میدهد. در عصر اقتصاد رقابتی کنونی، اجرای مفاد این موافقتنامه برای کشورهای عضو و غیر عضو سازمان تجارت جهانی حائز اهمیت است و همانگونه که رئیس بانک جهانی اخیراً در این زمینه بیان کرده است: «تجارت یک جزء حیاتی برای پایان دادن به فقر و افزایش رفاه همگانی است.» با توجه به ماهیت گمرکی این اقدامات، سازمان جهانی گمرک و سازمان تجارت جهانی با یکدیگر همکاری نزدیک و تنگاتنگی را برای اجرایی کردن این فرآيند مهم آغاز کردهاند.
در ذیل موضوعات مرتبط با تسهیل تجارت آمده است:
شكل 14: گامهاي موردنیاز براي تسهيل تجارت
این بخش مقدمهای مختصر درباره استانداردهای GS1 و نقش آنها را در مدیریت فرآیندهای مرزی است.
معماری سیستم GS1 مبتنی بر سه مفهوم است که به یکدیگر متصل هستند:
استانداردهاي شناسايي: اين استانداردها اين قابليت را فراهم میكنند تا برای شناسايی منحصربهفرد هر «چيز» يا به عبارت بهتر هر «موجوديت»، يك شناسهی يكتای جهانی تخصيص داده شود. شناسههايی كه مطابق با استانداردهای GS1 به هر موجوديت میتوان داد، با كمك پيششماره شركتی GS1 صادر میشوند. هر شركتی كه عضو GS1 شود، يك پيششماره شركتی منحصربهفرد دريافت میکند كه با اين كار، امكان شناسايی آن شركت در تمام دنيا بهصورت يكتا فراهم میشود.
براي شناسايي هر يك از موجوديتها در زنجیره تأمین كدهاي شناسايي زیر استفاده ميشوند.
- GTIN[3]: شماره جهانی قلم کالای تجاری كه براي شناسايي محصولات و خدمات بهصورت يكتا در زنجیره تأمین استفاده ميشود، مانند قوطی كنسرو، بسته شكلات، آلبوم موسيقی و غيره.
- GLN[4]: شماره جهانی مکان كه براي شناسايي يكتاي مكانها و طرفهاي تجاري به کار ميرود، مانند شرکتها، انبارها، سالنهای تولید و فروشگاهها.
- SSCC[5]: کد سریال بسته كه براي شناسايي يكتاي واحدهاي لجستيكي استفاده ميشود، مانند کالاهای روی یک پالت، کلافهای ورق آهنی، کارتنها و سبدهای بارگیری شده.
- GRAI[6]: سریال جهانی دارایی برگشتنی كه براي شناسايي داراييهاي برگشتپذير استفاده ميشود، مانند جعبهها و صندوقهای خالی، پالتها و كانتينرها، ساکها و کيسههای حمل اشيا.
- GIAI[7]: شناسه جهانی دارایی خاص كه براي شناسايي اموال و دارايي يك مجموعه استفاده ميشود، مانند تجهيزات درمانی، تجهيزات توليدی، وسايل حملونقل، تجهيزات فناوری اطلاعات.
- GSRN[8]: شناسه جهانی رابطه خدماتی براي شناسايي يكتاي رابطه بين خدمت دهنده و خدمت گیرنده استفاده ميشود، مانند اعضای باشگاه وفاداری، پزشكان بيمارستان و اعضای كتابخانه.
- GDTI[9]: شناسه جهانی سند براي شناسايي اسناد و مدارك بهصورت يكتا استفاده ميشود، مانند اظهارنامه مالياتی، فرمها و صورتهای ارسال و گواهينامههای رانندگی.
استانداردهای به ضبط خودکار دادهها: در سيستم GS1 از حاملهای داده برای ضميمه كردن شناسهها و ساير اطلاعات تكميلی به اقلام فيزيكی استفاده میشود. استانداردهای ضبط دادهها، مشخصات حاملهای دادهای همچون كد ميلهای (باركد)، دیتا ماتریس و تگهای RFID را تعريف میكنند. شرايطی كه پويشگرها، سختافزارها و نرمافزارها بر اساس آن به استخراج اطلاعات از حاملهای داده و استفاده از اين اطلاعات میپردازند، در اين استانداردها ذكر میشود.
استانداردهاي به اشتراک گذاشتن اطلاعات: استانداردهای GS1 در حوزه تبادل دادهها، شامل استانداردهايی درباره دادههای اصلی، دادههای تراكنشهای تجاری، دادههای رخدادهای فيزيكی و استانداردهای ارتباطی بهمنظور تبادل اين دادهها بين شركای تجاری است. ساير استانداردهای تبادل اطلاعات در سيستم GS1، شامل استانداردهايی درزمینه مكانيابی دادهها و استانداردهای اعتبارسنجی است كه منجر به تضمين امنيت انتقال اطلاعات میشود.
استانداردهای GS1 با شناسايی محصولات، مكانها، دارايیها و غيره بهصورت يكتا، ضبط دقيق دادهها و تبادل الكترونيكی اطلاعات بهصورت خودكار، بنيان اطلاعاتی مشتركی را براي كسبوكارها ايجاد میكند تا با استفاده از اين بنيان مشترك، فرايندهای فيزيكی، اطلاعاتی و مالی خود را با سادگی و دقت بيشتر انجام دهند. علاوه بر اين، كسبوكارها میتوانند با تركيب استانداردهای مختلف GS1، اثربخشی و کارایی زنجيره تأمین را بهبود ببخشند.
شكل 15: استانداردهاي سهگانه GS1
سازمان GS1 مجموعهای جامع از استانداردها، ازجمله استانداردهای ارتباطات الکترونیکی را ارائه میدهد، استانداردهای شناسایی و ضبط خودکار دادهها که توسط شرکتها استفادهشده است در ترکیب با استانداردهای و راهکارهای گمرکات / OGA بسیار قابلاستفاده است. یک مثال از این نوع همكاري ميتوان به پشتیبانی از کلیدهای GS1 در مدل داده WCO اشاره كرد.
کلیدهای شناسایی GS1 شناسههاي منحصربهفردی هستند که شرکتها را با روشي کارآمد و دقیق برای دسترسی به اطلاعات موجودیتهای زنجیره تأمین و ارائه اين اطلاعات به شرکای تجاری جهانی توانمند میسازد. کلیدهای GS1 بهتمامی موجودیتهای زنجیره تأمین هويت میدهند: مکانها، محصولات، بستهها، پالتها، داراییها، واحدهای لجستيكي، اسناد و غيره. هنگامیکه دادههای شناسایی بهطور خودکار ضبطشده و با شرکای تجاری به اشتراک گذاشته میشوند، کلیدهای GS1 شرکتها را قادر میسازد تا جریان فیزیکی محصولات را به اطلاعات محصولات متصل کنند که اين عملكرد منجر به افزایش شفافیت حركت محصولات در طول زنجیره تأمین میشود. منحصربهفرد بودن کلیدهای شناسايي GS1، آنها را بهعنوان سازوکار شناسایی و مرجع در یک زمینه بینالمللی مناسب میسازد و قابلیت تعامل در سیستمهای واردکنندگان، صادرکنندگان، ارائهدهندگان خدمات لجستیکي، کارگزاران ترخيص كالا، گمركات و OGA را فراهم میسازد. کلیدهای شناسايي GS1 میتوانند به افزایش کیفیت دادهها در اظهارنامهها و اسناد کمک کند، زیرا آنها با سوابق الکترونیکی، در پایگاههای دادهای که میتوانند برای تأیید اطلاعات استفاده شوند، ذخيره ميشوند. اين كليدهاي شناسايي منجر به افزايش شفافیت و اعتماد بين ذينفعان زنجيره تأمین ميشود. کلید GS1 نیز هنگام ردیابی و بازرسی کالاهايی كه در طول زنجيره تامي درحرکت است، كمك بسيار زيادي ميكند. تنها با اسکن کردن یک بارکد، دسترسی به اطلاعات مرتبط با كالا در حين فرآيند بازرسي، بسيار ساده خواهد بود و همچنین ثبت دادههاي رويدادي مرزها را قادر میسازد تا وضعيت كالا را در طول زنجيره رصد و بررسي نمايد. یک جنبه مهم از کلیدهای شناسايي GS1 این است که آنها براي اتصال اشياء به يكديگر استفاده كرد، بهعنوانمثال کدام محصولات در یک بسته قرار میگیرند، کدام بستهها در یک ظرف قرار میگیرند و واحدهاي لجستيكي شامل چه بستههايي است.
شكل 16: استفاده از كليدهاي شناسايي GS1 بهصورت سلسله مراتبي
ردیابی قابلیت پيدا كردن مکان گذشته يك كالا و یا مكان فعلي كالا به همراه سوابق آن، در طول زنجيره تأمین است. شناختهشدهترین استفاده از قابلیت ردیابی این است که غذاها، داروها یا سایر محصولات ناایمن را در طول زنجيره تأمین بيابيد تا سریعاً از قفسهها جمعآوري و حذف شوند. در برخي از موارد فراخوان محصول و يا دستهاي از محصولات موجب نجات زندگي بسياري از مردم ميشود. همچنين فراخوان سريع محصول ميتواند موجب كاهش اثرات منفي اقتصادي آن براي صاحبان برند شود و همچنان مصرفكنندگان به كيفيت كالاهاي برند موردعلاقه خود اعتماد داشته باشند. همچنين مصرفكنندگان به سيستمي اعتماد پيدا ميكنند كه ميدانند براي حفظ سلامتي آنها طراحیشده است. كاربردهاي سيستم رديابي بيشتر از فراخوان محصول است. بهعنوانمثال، سیستمهای ردیابی میتوانند وجود یا عدم وجود مشخصات مهم كالا برای مصرفکنندگان، مانند روشهای کشاورزی ارگانیک، غذاهای تازه، لوازمآرایشی غیر آلرژیک، یا محصولات بدون قند را تأیید کنند. ردیابی به یک ابزار در مبارزه با جعل محصول و محافظت از برند تبدیلشده است. اخیراً، در برخی از کشورها در مبارزه علیه بیوتروریسم، به يك الزام قانوني تبدیلشده است. از دیدگاه دستگاههای قانونگذار، ردیابی در شناسایی منبع مشکل نیز مهم است و بنابراین قادر است:
- ايجاد اطمینان از اينكه تمام محصولات با مشکل مشابه از داخل بازارهایی که توزیعشده، جمعآوریشدهاند.
- برای جبران خسارتها، چه کسی مسئول است.
براي پیادهسازی یک سیستم ردیابی در یک زنجیره تأمین نیاز برای همهی طرفین تجاری، جریان مواد و محصولات را با جریان اطلاعات مربوط به مواد و محصولات بهصورت سيستماتيك، به يكديگر وصل كند. اين موضوع نيازمند ايجاد یکزبان مشترك كسبوكار در زنجيره تأمین است. هنگامیکه صاحبان كسبوكارها ارزش سيستمهاي رديابي را درك كنند، آنها خواهان چندين سيستم رديابي كه ممكن است با يكديگر تداخل داشته باشند، نخواهند بود. همچنين آنها علاقهمند نيستند هزينهاي غیرضروری را افزايش دهند. صاحبان كسبوكارها خواهان سيستم رديابي هستند كه بهراحتی براي هر يك از اعضاي زنجيره قابل پيادهسازي باشد. استاندارد ردیابی GS1 مطابق با این معیار است. این استانداردها با تعریف قوانین كسبوكار و حداقل الزامات، اقدام به طراحی و پیادهسازی سیستم ردیابی و رهگيري میکند. استانداردهای GS1 (مانند بارکد GS1، EPC / RFID، GS1 eCom، GS1 EPCIS و غیره) امکان اجرای ساده استانداردهای ردیابی GS1 را فراهم میکنند.
شكل 17: مدل ردیابی GS1 در زنجيره تأمین
ارزشافزوده استانداردهای GS1 در مدیریت فرآیندهای مرزی:
شرکتها میتوانند با دو روش اصلی درزمانی كه گمرک یا OGA ها استانداردهای GS1 را در مدیریت فرآیندهای مرزی اعمال میکنند، بهرهمند شوند:
- استفاده مجدد از استانداردهای جهانی بهجای استفاده از سيستمهاي غیراستاندارد كه موجب به حداقل رساندن اختلال و تناقضها در سيستمها خواهد شد و هزینه يكپارچگي با سیستمهای مدیریت مرزی دولت كاهش پيدا خواهد كرد.
- يكپارچگي بيشتر مدیریت فرایند مرزی با فرایندهای زنجیره تأمین و لجستيكي. استانداردهای GS1 میتوانند شرکتها را در فرایند مدیریت مرزها در سراسر جهان با استفاده از بسیاری از شناسههای مشابه در ERP خود، در فرايندهاي مدیریت انبار و سیستمهای مدیریت حملونقل، کمک کنند.
در پاراگرافهای زیر این مزایا (مزایای بالقوه) با جزئیات بیشتر با نگاه کردن به کلیدهای شناسايي GS1 توضیح داده میشود. برای هر کلید GS1، ابتدا ارزش کلید از دیدگاه گمرکات و OGA ارائه میشود. پسازآن، مزایای چشمانداز شرکت با بررسی 3 فرایند اصلی مدیریت انطباق اطلاعات (مدیریت انطباق قوانین، مدیریت مستندات، ردیابی و بازرسی) بيان میشود.
GTIN پرکاربردترین استاندارد GS1 است که بهطور گستردهای در تمامي جهان استفاده میشود. شرکتها از GTIN برای شناسایی محصولات در فرايند فروش، از سفارش تا پرداخت استفاده میکنند. در اغلب محصولات فروختهشده در خردهفروشی CPG (کالاهای بستهبندیشده مصرفی) GTIN به شكل بارکد موجود است. GTIN میتواند برای شناسایی انواع محصولات در هر سطح بستهبندی (مثلاً واحد مصرفکننده، بسته داخلی، قلم كالا، پالت و غيره) استفاده شود. گروههای اقلام تجارتی با ویژگیهای تولیدي مشابه، مانند دستههای تولیدی میتوانند با کمک شماره بچ، تاریخ انقضا و سایر عناصر داده مشابه شناسایی شوند. هر قلم كالاي را میتوان با استفاده از شمارهسریال و GTIN بهصورت منحصربهفرد شناسایی کرد.
براي تجار و شركتهاي حملونقلي
- محافظت از برندها (Brand Protection)
- انطباق خودكار محصول با نيازمندي پنجره واحد (Compliance Automation)
- رديابي و رهگيري محصولات
- شفافيت زنجيره تأمین
براي گمرك و ديگر دستگاههاي قانونگذار
- ارزيابي ريسك
- تسهيل در نظارت بر بازار
- تسهيل در امور بازرسي
- شفافيت زنجيره تأمین
ارزش برای گمرکات و OGA ها
گمرک و OGAها میتوانند بازرسی محصولات را در سطح بالاتری انجام دهند. GTIN یک شماره شناسایی محصول منحصربهفرد است که به دولت اجازه میدهد تا محصولات کمخطر را در زنجیره تأمین شناسایی و انتشار دهد. علاوه بر این، GTIN در شناسایی صاحبنام تجاری محصول کمک كرده و بهاینترتیب توانایی نظارت را فراهم میکند.
GTIN همچنین برای نظارت بر بازار اهمیت حیاتی دارد. هنگامیکه مقامات گمرک و نظارت بر بازار با يكديگر تعامل و همکاری میکنند، پيگيري ين موضوع كه چه كالايي با چه مشخصات وارد بازار داخلي شده است، آسان خواهد بود. GTIN اغلب در قالب بارکد در بستهبندی محصول حضور دارد و برای مقامات دولتي یکراه قابلاعتماد و سریع را برای تأیید هویت محصول، فراهم میکند و اجازه میدهد تا اقدامات پیگیری با اطمینان انجام شود.
ارزشافزوده برای تجار و ارائهدهندگان خدمات لجستیک
وقتیکه به فرآيند مديريت مرزي يك شركت نگاه ميكنيم، مشاهده ميكنيم كه GTIN با اضافه كردن انواع مختلف كد طبقهبندي به خود ميتواند براي مديريت قوانين انطباق ارزش ايجاد كند و به شركتها در تأمین نيازمنديهاي اطلاعاتي در نقاط مرزي كمك كند.
شكل 18: مزاياي استفاده از GTIN در فرآيندهاي گمركي
شناسه جهاني مكان GLN (Global Location Number)
از GLNs میتوان بهعنوان يك استاندارد شناسايي طرفهاي تجاري و مكانهاي فيزيكي در زنجيره ارزش تجارت استفاده کرد.GLN بهطور گستردهای در پیامهای EDI استفاده میشود زیرا برای پردازش پیام بسیار مهم است؛ بنابراین بزرگترین شرکتهاي تجاري و يا شركتهايي با شركتهاي بزرگ تجارت ميكنند از كد GLN براي شناسايي خود و مكانهاي فيزيكي خود استفاده ميكنند.
مزاياي GLN:
براي تجار و شركتهاي حملونقلي
- ايجاد اعتماد بين تجار
- خودكارسازي انطباقها
- تسهيل مديريت امور
براي گمرك و ديگر دستگاههاي قانونگذار
- شناسايي تجار مجاز
- ارزيابي بهتر ريسك
شناسه سريالي واحدهاي لجستيكي SSCC (Serial Shipping Container Code)
از شناسه SSCC براي شناسايي واحدهاي لجستيكي كه ميتواند از تركيب يك نوع و يا چند نوع قلم كالا بهصورت بستهبندیشده است و براي اهداف لجستيكي استفاده ميشود، ميتوان استفاده نمود. واحدهاي لجستيكي ميتواند بهصورت بسته، پالت و يا جعبه باشد.
مزاياي SSCC:
براي تجار و شركتهاي حملونقلي
- مديريت تحويل محصولات
- رديابي و رهگيري
- تسهيل مديريت امور
براي گمرك و ديگر دستگاههاي قانونگذار
- تسهيل اظهارنامهها
- تسهيل فرآيندهاي بازرسي
شناسه جهاني مرسوله GSIN (Global Shipment Identification Number)
شناسه جهاني مرسوله شمارهاي است كه توسط فروشنده و يا حملكننده كالا براي شناسايي تركيبي از يك يا چند واحد لجستيكي كه قصد دارند در يك مكان همگي باهم تحويل داده شوند، استفاده ميشود.
مزاياي GSIN:
براي تجار و شركتهاي حملونقلي
- تسهيل در مديريت حملونقل
- رديابي و رهگيري
براي گمرك و ديگر دستگاههاي قانونگذار
- استفاده براي كد ارجاع محموله (UCR)
- مديريت ريسك
شناسه جهاني محموله GINC (Global Identification Number for Consignment)
شناسه جهاني محموله براي شناسايي محمولههاي يك شركت كه ميتواند شامل يك يا بيشتر از واحدهاي لجستيكي باشد و قصد دارند با يكديگر حمل شوند، استفاده ميشود
يك محموله لجستیک در طول سفر خود ممكن است چندين كد GINC در مراحل مختلف حملونقل، دريافت كند. اين موضوع به عاملان حملكننده كالا و دستگاههاي نظارتي اين قابليت را میدهد كه در هر مرحله از فرآيند حملونقل بتوانند واحدهاي لجستيكي را رهگيري نمايند.
براي تجار و شركتهاي حملونقلي
- تسهيل در مديريت حملونقل
- رديابي و رهگيري
براي گمرك و ديگر دستگاههاي قانونگذار
- شناسايي محمولهها
- مديريت ريسك
شناسه جهانی دارایی خاص GIAI (Global Individual Asset Identifier)
در سيستمهاي حملونقلي براي شناسايي ماشينآلات حملونقل مانند كشتي، هواپيما، كاميون، قطار و غيره اغلب از كليدهاي شناسايي غير GS1 مانند نام كشتي، شماره پلاك و غيره استفاده ميشود. همچنين براي شناسايي تجهيزات حملونقل مانند كانتينرها، واگن قطارها، تريلرها از شناسههاي ديگري استفاده ميشود. شناسه جهانی دارایی خاص ميتواند بهعنوان يك شناسه جامع براي شناسايي تمامي اين تجهيزات بهمنظور تعامل و تسهيل بيشتر استفاده شود.
در سالهاي اخير استفاده از اين شناسه براي تجهيزات و ماشينآلات حملونقل با استفاده از تكنولوژي RFID، بيشتر شده است.
براي تجار و شركتهاي حملونقلي
- تسهيل در مديريت حملونقل
- رديابي و رهگيري
براي گمرك و ديگر دستگاههاي قانونگذار
- رديابي و رهگيري
- شناسايي ماشينآلات حملونقل
- شناسايي تجهيزات حملونقل
نتيجهگيري
با توجه به مطالب بیانشده ميتوان به اين صورت نتيجهگيري كرد كه استفاده از استانداردهاي GS1 نقش به سزایی در كاهش هزينهها و افزايش بهرهوري براي شركتهاي صادركننده و واردکننده دارد. همچنين براي دستگاههاي قانونگذار و نظارتي نيز، استفاده از اين استانداردها موجب شفافسازي و افزايش دقت و صحت اطلاعات، شده و كنترل و نظارت بر روي كالاهاي وارداتي و يا صادراتي افزايش پيدا ميكند. بدون كاغذ (Paperless) شدن فرآيندها يكي ديگر از مزايايي است كه اين سيستمها ميتواند براي دستگاههاي قانونگذار و نظارتي به ارمغان بياورد. استانداردهاي GS1، با ايجاد زبان مشترك، موجب تسهيل تجارت مرزي و فرامرزي ميشود و اين امكان را ايجاد ميكند كه پنجره واحد تجارت بهآسانی ايجاد شود. ايجاد قابليت رديابي و رهگيري اقلام وارداتي و صادراتي يكي ديگر از امكاناتي است كه استانداردهاي GS1 ايجاد ميكند و از ورود كالاهاي قاچاق و جعلي به مرزها جلوگيري ميكند.