فصلنامه شماره 44 (زمستان 1400)

چکیده

سازمان جهانی GS1 دارای سیستم یکپارچه مطابق با استانداردهای جهانی در راستای شناسایی دقیق و ارائه اطلاعات مربوط به محصولات، اموال، خدمات و مکان است. همچنین این سازمان دارای استانداردهای جهانی برای تجارت الکترونیکی جهت انجام مبادلات سریع، کارآمد، دقیق تجاری را ارائه می‌دهد. استانداردهای GS1 با همگام‌سازی داده‌های جهانی با هدف ایجاد داده‌های دقیق و کارآمد برای معاملات تجاری بستر همکاری و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات را در سراسر جهان آماده می‌کند. برای طبقه بندی محصولات در کل دنیا ساختارهای طبقه بندی بسیاری موجود است، سازمان جهانی GS1  بر اساس استانداردهای GS1 و کلیدهای شناسایی محصولات ساختار طبقه بندی GPC را معرفی کرده است که در این مقاله به تفصیل این ساختار معرفی می‌گردد.

1- مقدمه

تولیدکنندگان، مراکز پخش، خرده‌فروشی‌ها و مراکز خدماتی در کشور، همگام با دیگر مؤسسات و بنگاه‌های فعال در زنجیره‌های تأمین سراسر دنیا، می‌توانند از این ساختار طبقه‌بندی برای ساماندهی اطلاعات مربوط به کالاها و تبادل اطلاعات به‌صورت الکترونیکی استفاده نمایند. استفاده از اين قابليت‌ها سبب افزايش کيفيت داده‌ها و اطلاعات مبادله شده بين طرف‌هاي تجاري مي‌شود و ارتباط روان، سهل و ساده و بدون ابهام بين همه شکل مي‌گيرد.

ساختار GPC[1] کالاها را بر اساس رابطه و نسبت آنها با سایر کالاها طبقه‌بندی کرده و با شماره بین‌المللی سیزده رقمی کالا یا GTIN مرتبط مي‌نمايد. بدين ترتيب، پس از اينکه کالا با کمک GTIN شناسه‌دار شد، با کمک ساختارGPC طبقه‌بندی مي‌شود و بر اساس الگويي که برای تشکيل کاتالوگ کالا در GPC ارائه شده است (اين الگو قابليت توسعه دارد) کاتالوگ سازگار با استاندارد جهاني براي کالا تشکيل خواهد شد. یکی از اجزای ساختار طبقه‌بندی GPC، نام کالاست که با عنوان Brick در اين ساختار مشخص شده است. در ساختار GPC نسخه 2016 که به فارسي ترجمه شده است، تعداد 3800 نام کالا (Brick) وجود دارد. اين نام‌ها به‌تدریج و با مشارکت همه ذی‌نفعان و فعالين تجاري تکميل­شده و در نسخه‌هاي جديد GPC افزوده و منتشر مي‌شود.

ازآنجاکه GS1 يک سيستم و استاندارد باز است، همه مؤسسات و شرکت‌های فعال در دنيا مي‌توانند در توسعه، تکميل و اصلاح استانداردهاي آن مشارکت نمايند. [1]

2-  GPC چیست؟

GPC یک قالب طبقه‌­بندی محصولات دسته‌بندی شده است و یک سیستم شناسایی یا توصیف محصولات نیست.GPC به شریک­های تجاری اجازه ارتباط کارآمدتر و دقیق­تر در خصوص فعالیت­هایشان در زنجیره تأمین می­دهد.

فروشنده­‌ها و خریداران نیز می­توانند جهت دسته‌­­بندی محصولاتشان از GPC استفاده کنند.

اصول طبقه­بندی محصولات در GPC به شرح ذیل است:

1. مدولار بودن (دارای واحد یکتا است)
2. انعطاف‌پذیری
3. دارای شفافیت در گروه‌بندی
4. توصیف دسته‌بندی محصولات
5. قراردادن محصولات در جایگاه‌های منحصربه‌فرد

3- معرفی ساختار GPC

GPC از چهار سطح سلسله‌مراتبی تشکیل شده است که هر سطح از الگو توسط قوانین و اصول خاصی تعریف شده است. محصولات در یک گروه محصول (گروهی که مربوط به خودش است) قرار می‌­گیرند که هر گروه شامل موارد ذیل است:

1. ارائه یک هدف مشترک
2. فرآوری شده توسط روش­های مشابه
3. استفاده و به کار برده شده با روش‌های مشابه
4. دارای فرم و مواد یکسان و مشابه
5. به ­اشتراک‌گذاری خصوصیات یکسان

GPC طبقه­‌بندی محصولات را بر اساس کد GTIN انجام می‌دهد. تولیدکنندگان هر محصول را با کد GTIN[3] به همراه مشخصات آن محصول معرفی می‌­کنند. [1]

بخش: قسمتی از حوزه­‌های صنعت (مانند: مواد غذایی)

خانواده: تقسیم‌بندی وسیعی از یک بخش (مانند: لبنیات)

کلاس: گروهی از فهرست­‌های شبیه به هم (مانند: شیر)

پایه: طبقه‌­بندی و فهرستی از محصولات مشابه (مانند: شیر پرچرب و یا شیر کم‌چرب)

در طبقه­‌بندی GPC محصولات از سطح GTIN تا سطح Brick جهت گزارش به مشتریان قابل‌دسترس است. سطح Brick گروه محصولات مشخص و معین از محصولات که دارای خصوصیات مشابه هستند را مشخص می‌­کند.

GPC Brick برای هر محصول در قالب طبقه‌­بندی باید شرایط ذیل را داشته باشد:

• قابلیت انعطاف
• سازگار در سطح جهانی
• قابلیت ردیابی سریع

GPC مثال بزرگی از طبقه‌­بندی به‌روز است زیرا هر دو سال یکبار به‌وسیله تیم GS1GPC به‌روزرسانی ساختار طبقه‌بندی محصولات انجام می­پذیرد.

 GPC به تولیدکنندگان امکان استفاده از یک ابزار سازمان‌یافته برای داده‌های اصلی مربوط به محصولات خود را می­‌دهد.

داده‌­های اصلی به داده‌­هایی گفته می­شود که در طول عمر محصولات تغییر پیدا نمی­‌کند.

 کارخانه‌­دارها و تولیدکنندگان می­‌توانند از طبقه‌­بندی GPC استفاده کنند. GPC به فروش محصولاتی که در این طبقه‌بندی ثبت شده‌­اند کمک شایانی می­‌کند. فروشندگان می­‌توانند با حذف فعالیت­های تکراری و زائد و تمرکز بر روی فعالیت­هایی با داشتن ارزش افزوده مانند بازاریابی، فروش و عرضه محصولات در زنجیره تأمین در زمان و هزینه خود صرفه‌جویی کنند. دسترسی به ساختار طبقه­‌بندی محصولات رایگان است و امکان دانلود ساختار در فرمت­های مختلف وجود دارد و شرکای تجاری مسئول قراردادن اطلاعات محصولات خود در سیستم طبقه‌­بندی محصولات هستند که برای این امر می­توانند از Datapoolها و سازمان­های عضو GS1 کمک بگیرند.

در ساختار طبقه‌بندی محصولات به‌محض ایجاد تغییرات در خصوصیات یک محصول، تأمین‌کنندگان موظف به ارسال تغییرات هستند و به همه خرده­فروشان تغییرات به‌روز شده اطلاع‌رسانی خواهد شد.[1]

4-  تفاوت بین شناسایی و طبقه‌بندی محصولات با مسائل روزمره در یک نگاه

5- مزایای استفاده از GPC

تولیدکنندگان

تولید­کنندگان می­توانند توسط GPC در زمان و هزینه صرفه‌­جویی کرده و کارایی سیستم خود را با راه­های مقرون‌به‌صرفه بیشتر کنند. تأمین‌کنندگان می­‌توانند در تمام ارتباطات داخلی و خارجی خود از GPC استفاده کنند.GPC با ایجاد یکنواختی و یکپارچگی اطلاعات محصولات،­مرجع‌­کامل‌ از اطلاعات ذیل را برای تأمین‌کنندگان فراهم می­کند:

1. مشخصات محصولات
2. لیست قیمت
3. گزارشات مربوط به محموله‌­های به اشتراک گذاشته شده
4. مدیریت موقعیت­‌های کالاها
5. مدیریت تصاویر محصولات
6. بازتاب عکس­‌العمل مشتریان
7. مدیریت و طبقه­‌بندی داده‌­های مربوط به نقاط فروش
8. مدیریت داده­‌های مربوط به قفسه‌­ها
9. مدیریت موقعیت محموله­‌ها[1]

فروشندگان و مشتریان

GPC یک مرجع کامل و عمومی در سطح جهانی از محصولات را در اختیار خریداران و فروشندگان قرار می­دهد.

 این امر با به‌اشتراک‌گذاری داده‌­های کارآمد و تأثیرگذار در شبکه جهانی هم‌زمان‌سازی داده­‌ها (GDSN[4]) امکان­پذیر است. خرده‌فروشان ممکن است بازار خاصی برای فروش محصولات خود در نظر داشته باشند، آنها با استفاده از شبکه جهانی هم‌زمان‌سازی داده‌­ها می‌­توانند به لیستی از کارخانجاتی که تولید­کننده محصولات مورد نظرشان هستند دسترسی پیدا کنند.

GPC به خرده‌فروشان فرصت می‌­دهد که مغازه خود را طوری سازمان­دهی کنند که:

1. دکوراسیون مغازه کاربرپسند باشد.
2. قفسه­‌ها به طور مداوم برای انتخاب بهتر چیده شوند.
3. محصولات‌ بر اساس استانداردهای طبقه‌بندی چیدمان شوند. [1]

6- نقش GPC در GDSN

1-6 معرفی GDSN

هر شرکت دارای دیتابیسی از داده‌های اصلی محصولاتی است که آن‌ها را می‌سازد، می‌فروشد یا می‌خرد؛ اما زمانی که یک شرکت نیاز به تغییر هرگونه اطلاعاتی در دیتابیسش دارد یا اطلاعات یک‌قلم جدید را وارد آن می‌کند، سایر دیتابیس‌ها ممکن است دیگر بروز نباشند. این همان جایی است که هم‌زمان‌سازی داده‌ها به‌وسیله‌ی GDSN مطرح می‌شود. هم‌زمان‌سازی داده‌ها، امکان به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها و اطلاعات دقیق و بروز شده در میان شرکای تجاری را فراهم می‌کند، به‌طوری‌که با اعمال هرگونه تغییری در دیتابیس یک شرکت، این تغییر به طور خودکار و به‌سرعت به شرکای تجاری ارسال می‌شود. [3]

هم‌زمان‌سازی داده‌ها، امکان به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها و اطلاعات دقیق و به‌روز در میان شرکای تجاری را فراهم می‌کند.

عبارت GDSN، مخفف «شبکه جهانی هم‌زمان‌سازی داده‌ها» است. شبکه جهانی هم‌زمان‌سازی داده‌ها، شرکای تجاری را از طریق شبکه‌ای متشکل از دیتا پول‌های گواهی‌شده متعامل، با یکدیگر مرتبط می‌سازد. شبکه GDSN، شرکای تجاری را قادر می‌سازد تا داده‌های اصلی قابل‌اطمینان را به اشتراک بگذارند. GDSN تضمین می‌کند که همه شرکا به اطلاعات یکسان و دقیق دسترسی دارند.

GPC یک زبان مشترک برای طبقه‌­بندی محصولات است با ایجاد یک روش جهانی باعث هم‌زمان‌سازی مؤثر داده‌­های محصولات در شبکه جهانی هم‌زمان‌سازی داده‌­ها می‌شود.

2-6 نقش GPC در شبکه GDSN به شرح ذیل است:

• انتشار آیتم­‌های مربوط به محصولات

تولید­کنندگان GTINهای مربوط به محصولات خود را برای تعریف در پایگاه‌داده محصولات منتشر می‌­کنند. با انجام این امر به هر GTIN یک Brick Code که مشخصات جزئی محصولات است اختصاص داده می‌­شود.

• ثبت (Registration)

برای ثبت اطلاعات GTIN محصولات مربوط به تأمین‌کنندگان باید اطلاعات مربوط به اطلاعات کارخانه تولید (شماره جهانی مکان)، بازار هدف (Target Market) به همراه GPC Brick Code نیز ثبت شود.

• به‌اشتراک‌گذاری

خرده‌فروشان پایگاه­های داده ثبت شده در GS1 Registry را جستجو می­‌کنند و همچنین تأمین‌کنندگان نیز می‌­توانند بعضی از شاخص­های خود را با هم ترکیب کنند.

3-6 جستجو محصولات درست از طریق GDSN مزایای ذیل را به همراه دارد:

• تدارکات مقرون‌به‌صرفه
• ساده‌سازی جریان کاری آیتم‌­های جدید
• بهبود کیفیت داده­
• کاهش پیچیدگی

7- نتیجه­‌گیری

GPC یک کد طبقه‌بندی جهت یافتن جایگاه محصول در ساختار خانواده است؛ GPC ویژگی مهمی از داده‌های اصلی برای توصیف اقلام محسوب می‌شود. افزایش دقت و صحت، یکپارچگی داده‌های اصلی و واکنش سریع زنجیره تأمین به نیازهای مصرف‌کننده از مزایای این سیستم است. برای ساده‌سازی، ذخیره‌سازی، بازیابی و پشتیبانی از چندین زبان عناصر GPC بخش‌ها، فامیلی‌ها، کلاس‌ها، بریک‌ها، ویژگی‌ها و مقادیر ویژگی‌ها مشخصه در قالب عدد کـدگـذاری می‌شوند.

GPC یک کد طبقه‌بندی جهت یافتن جایگاه محصول در ساختار خانواده است؛ GPC ویژگی مهمی از داده‌های اصـلی برای توصیف اقلام محسوب می‌شود. افزایش دقت و صحت، یکپارچـگی داده‌های اصلی و واکنش سریع زنجیره تأمین به نیازهای مصرف‌کننده از مزایای این سیستم است. برای ساده‌سازی، ذخیره‌سازی، بازیابی و پشتیبانی از چندین زبان، عناصر GPC بخش‌ها، فامیلی‌ها، کلاس‌ها، بریک‌ها، ویژگی‌ها و مقادیر ویژگی‌ها مشخصه در قالب عدد کـدگـذاری می‌شوند.

ساختار طبقه‌بندی جهانی کالا در سیستم GS1 که به نام GPC شناخته می‌شود به زبان فارسی ترجمه و در سایت سازمان جهانی GS1 بارگذاری شده است. تمامی افراد از جمله تأمین‌کننده و تولیدکنندگان کالا می‌توانند با مراجعه به سایت اینترنتی مربوطه، به ساختار طبقه‌بندی جهانی کالاها (به زبان فارسی و سایر زبانهای موجود) دسترسی پیدا کرده و در سیستم‌های داخلی و تعاملات تجاری خود از آن استفاده نمایند.

با استفاده از ساختار GPC، تولیدکنندگان ایرانی کافی است اطلاعات ماهیتی کالا و مشخصات فنی آن را در پایگاه‌های داده مرکز ملّی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران به زبان فارسی ثبت نموده و پس از انجام کارشناسی‌های لازم، ترجمه آن به زبان‌های زنده دیگر دنیا در اختیار ایشان قرار خواهد گرفت. همچنین با اتصال هر شناسه GTIN به یک کد GPC، امکان ایجاد کاتالوگ الکترونیکی استاندارد بین‌المللی فراهم می‌شود. [2]

مزایای حاصل از این طرح:

• ایجاد زبان مشترک بین فروشنده و خریدار در سطح بین‌المللی
• بهبود صحت، دقت و کیفیت داده‌ها
• تسریع پاسخ‌دهی زنجیره تأمین به نیازهای مشتریان
• تسهیل گزارش‌گیری درباره دسته‌های کالایی مختلف
• تسهیل فرایندهای انتشار و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات
• ایجاد مکانیزم جستجوی ساده با نتایج دقیق 

8-  مراجع

[1]   www.learning.gs1.org

[2]   www.nncgs1.com

[3]  www.e-code.ir

---

[1]  Global Product Classification

[2] Global Trade Item Number

[3] Global Data Synchronisation Network