مقدمه

مطالعات و بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد كه فناوري اطلاعات به‌عنوان ابزاري توانمند مهم‌ترین عامل مؤثر برافزایش كارايي و اثربخشي سازمان‌ها محسوب می‌شود. به همين دليل صنايع مختلف به‌منظور حفظ بقاي خويش در محيط پررقابت كنوني و ارتقاء پيامدهاي خود در جهت استفاده از اين فناوری‌ها گام‌های مؤثری برداشته‌اند. صنعت سلامت نيز از اين قاعده مستثني نبوده و كشورهاي مختلف با توجه به نقش و اهميت صنعت مراقبت و تأثیر مستقيم و غیرمستقیم آن در ابعاد مختلف توسعه جامعه، مقوله فناوري اطلاعات را براي بسط و گسترش اطلاعات سلامت و ارتقاء پيامدهاي نظام بهداشت و درمان مدنظر قراردادند.

خدمات صنعت سلامت در شهر هوشمند

• خدمات اورژانسی
• خدمات آنلاین بیمارستان‌ها
• خدمات ردیابی و شناسایی بیماران
• خدمات ردیابی داروها

مدیریت شهری هوشمند در خدمات اورژانسی

در يك شهر ديجيتالي وجود سيستم هوشمند قادر خواهد بود خدمات اورژانسي را گسترش دهد. براي مثال فردي را در نظر بگيريد كه ازیک‌طرف دچار عارضه قلبي شده و هر ثانيه براي او حكم مرگ وزندگی دارد و از طرف ديگر مركز اورژانس هم نمی‌تواند در مورد صحت هر تماس تلفني اطمينان حاصل كند، در اين شرايط سيستم هوشمند به مركز اورژانس اين امكان را می‌دهد كه به‌مجرد برقراري تماس تلفني، محل سكونت تماس‌گیرنده و حتي مالك آن روي مانيتور مركز اورژانس حك شود.

از سوي ديگر محل حادثه روي مانيتور آمبـولانس قرار می‌گیرد.

سيستم اطلاعات جـغرافيايـي (Geographic Information System) نيز به مركز اورژانس اطلاع می‌دهد كه نزدیک‌ترین آمبولانس به شخص حادثه‌دیده كدام است و کوتاه‌ترین مسير تا مقصد و نزدیک‌ترین مركز فوريت پزشكي و بيمارستان هم مشخص می‌شود. بنابراين با استفاده از سيستم ناوبري هوشمند در طرح شهر الكترونيك، اطلاعات مكاني، مسير حركت، سرعت و موقعيت مربوط به وسايل نقليه ازجمله وسايل نقليه عمومي، پليس، آتش‌نشانی، آمبولانس‌ها و ديگر وسايل قابل دريافت است. اهميت اين موضوع وقتي بيشتر می‌شود كه توجه داشته باشيم سیستم‌های ناوبري مطلوب آن دسته از سیستم‌ها هستند كه امكان تغيير نقشه و استفاده از نقشه‌های موجود و به‌روز كشور، قابليت حمل‌ونقل و قيمت قابل‌قبول و مناسب داشته و در بازار نيز به‌راحتی در دسترس باشند.

درنتیجه در يك شهر الكترونيك كارها را می‌توان بسيار ساده‌تر و با اطمينان خاطر بيشتري انجام داد و ازآنجاکه در اين قبيل شهرها اكثر كارهاي روزمره از طريق كامپيوتر و اينترنت انجام می‌شود در وقت و هزينه به ميزان چشمگيري صرفه‌جویی می‌گردد.

سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) در حوزه سلامت شهري ابزار ارزشمندي به‌ویژه در زمينه برنامه‌ریزی و مديريت شهري است كه ً غالباً اطلاعات را از منابع مختلف يكپارچه می‌کند.

مدیریت شهری هوشمند در بیمارستان‌های هوشمند

برخي از بیمارستان‌ها، اكنون خدمات آنلاين را براي پزشكان، جهت ارائه درمان و خدمات بهتر به بيماران فراهم می‌کنند که این امر با استفاده از استانداردهای GS1 امکان‌پذیر شده است.

با استفاده از کدهای GS1 می‌توان بیماران و پرسنل بیمارستان و تجهیزات پزشکی را شناسایی و ردیابی کرد.

از ورود بيمار به بيمارستان و ايجاد پرونده، دستبندي به بيمار تحويل مي‌شود و با ثبت تمامي رويدادها، داروها و خدمات ارائه‌شده به بيمار تا ترخيص بيمار را شامل مي‌شود.

برای ایجاد بیمارستان‌های هوشمند با استفاده از کدهای GS1 اقدامات زیر انجام می‌شود: [2]

1. ارائه دستبند مندرج به دیتا ماتریس به بيمار
2. اسكن در كنار تخت بيمار (Bedscanning)
3. اختصاص كد GTIN به اقلام دارويي و پزشكي
4. اختصاص كد GSRN به بيمار، كادر پزشكي و ارائه‌دهندگان خدمات
5. اختصاص كد GLN به مكان‌هايي كه خدمات پزشكي در آن صورت مي‌گيرد.
6. اتاق عمل و تجهيزات آن
7. تخصيص كد GSRN به بيماران و ارائه‌دهندگان خدمات درماني ازجمله پزشكان و پرستاران
8. نوبت‌دهی آنلاين
9. پرونده الكترونيك بيمار و ثبت سوابق درماني
10. نسخه الكترونيك
11. رديابي در لحظه بيمار و تجهيزات

استفاده از استانداردهای GS1 می‌تواند نقش حياتي در سیستم‌های بهداشتي و خدمات پزشكي ايفا نمايد.

اين سيستم با اهداف ذيل طراحی‌شده است:

1-حفظ و بقاي زندگي افراد

2-محدود كردن خطرات مرتبط با سلامت فردي

3-تأمین فرايندهاي بهبود مجدد به بهترين نحو جهت

افزايش كيفيت و تداوم زندگي و سلامت اشخاص

مدیریت شهری هوشمند در خدمات ردیابی و شناسایی بیماران

بالا بردن ايمني بيمار، افزايش كارايي و صرفه‌جویی در هزينه‌ها از نتايج استفاده از سيستم GS1 در حوزه بهداشت و درمان است.

آرمان سازمان جهاني GS1 براي حفظ سلامت و ايمني بيمار و همچنين رعايت حقوق بيمار به شرح زير است:

• بالا بردن ايمني بيمار
• افزايش زمان مراقبت از بيمار
• كادر پزشكي مناسب
• داروي مناسب
• استفاده از دارو به شيوه مناسب

مدیریت شهری هوشمند در خدمات ردیابی دارو

بر اساس استفاده از استانداردهای GS1 در زنجیره تأمین، کلید شناسایی بر روی تمامی سطوح دارو از کوچک‌ترین واحد تا بزرگ‌ترین واحد آن تعلق می‏گیرد.

الصاق کد شناسایی بر روی سطوح متفاوت دارو

کاربرد RFID در حوزه سلامت هوشمند

در مورد RFID، بررسی‌ها نشان می‌دهد كه تگ گذاري خطا را كاهش و می‌تواند امنيت و ايمني بيمار را افزايش دهد. وجود تگ در افراد سالمند (مسن) باعث می‌شود كه اگر بيمار در مكاني است كه خطر وجود دارد يا نياز به مراقبت بهداشتي داشته باشد، كاركنان به‌موقع در آنجا حضور پيدا كنند.

RFID، می‌تواند در ساير محیط‌های مراقبت بهداشتي مانند مراقبت در منزل و كمك به مراقبت از خود نيز به كار رود.

به‌طورکلی، با توجه به كاربردهاي RFID می‌توان ازاين تكنولوژي در افراد معتاد، بی‌خانمان و همچنين افرادي كه بیماری‌های مزمن دارند، استفاده كرد و به آن‌ها در پيگيري و ارائه خدمات سلامتي كمك كرد.

سامانه‌های   RFID در پيگيري بيماران، نصب بر روی بسته‌های دارو و شناسايي تراكم ترافيك كاربرد دارد.

شناسايي بيماران و مكان آن‌ها از مواردي است كه در مواقع اضطراري براي كمك رساندن به بيماران بدحال بسيار مفيد است. برچسب‌های مخصوص هر بيمار كه مجهز بـه تراشه‌های RFID هستند و اطلاعات موردنیاز را ذخيره می‌کنند، اين نياز را برآورده می‌سازند.

بـا استفاده از نشانه‌های RFID و نصب آن‌ها بـر روي بسته‌های دارو می‌توان مشخصات بسيار زيادي از داروها و موارد ديگر را بر روي آن ذخيره نمود. با اين روش هم می‌توان داروهاي مهم را به‌طور صحيح مديريت و نظارت نمود و هم خطاهاي استفاده اشتباه از دارو را كاهش داد.

.

کاربردهای GS1 در حوزه سلامت هوشمند

• اقلام دارویی

كاهش خطاهاي داروييامكان فراخواني محصولمبارزه با قاچاقگزارش نمونه‌هاي ناسازگاري دارويي

• تجهیزات

رديابي تجهيزاتتخصیص کد  GTIN کاهش هزینه

• خدمات بیمارستانی

نوبت‌دهی آنلاينپرونده الكترونيك بيمارنسخه الكترونيكتخصيص كد GSRN به بيماران و ارائه‌دهندگان خدمات درماني ازجمله پزشكان و پرستاران

نتیجه‌گیری

سلامت به‌عنوان يك نياز حقيقي در شهروندان حتي در دنياي مجازي نيز جزء اصلی‌ترین ضروريات درخور توجه است. فناوری اطلاعات بهترين ابزار بسط عدالت ميان افراد جامعه بدون هيچ استثنايي ميان آن‌هاست. به‌ویژه اينكه در این سده زندگي در فضاي مجازي جزء لاینفک زندگی شهروندي است. استفاده از فضاي مجازي در زندگی امروزي شهري ضرورت انكارناپذيري است.

به‌کارگیری اثربخش فناوري اطلاعات در حوزه سلامت

نيازمند شناسايي فرصت‌ها و محدودیت‌ها، تدوين برنامه‌ریزی اصولي و مناسب با توجه به فاكتورهاي اجتماعي و اقتصادي همراه با فراهم نمودن زیرساخت‌های تكنولوژيكي، ارتباطي و مخابراتي، حقوقي و اجرايي است.

براي سلامت شهري در اين مقاله نيز متناسب با تغییرات و پیشرفت‌های روز بايد از استانداردهای ردیابی به‌منظور کمک به بيماران مزمن جهت یادآوری‌های دارويي و با استفاده از کدهای مکان‌یابی كمك بـه شهـرونـدان دریافتن نزدیک‌ترین مکان بهداشتي، جهت دسترسي بـه منابع بهداشتـي، از RFID در رديابي بيماران و سالمندان، بهره جست.